Premiery #nonfiction LIPIEC 2021Jeśli tylko uważnie prześledzicie premiery #nonfiction na lipiec, odczytacie z nich trzy słowa klucze tegorocznych (i każdych innych!) wakacji: natura, jedzenie, literatura. W tym duchu szczególnie polecamy opowieści o polu, które było o krok od śmierci, relacji człowieka z pszczołami oraz kulturze kaszalotów, ar żółtoskrzydłych i szympansów. Potem warto zjeść w Rzymie obiad, który powie nam o historii znacznie więcej niż Koloseum, oraz odkryć dawny świat polskiej kuchni, a zwłaszcza polskiego mięsa. A na deser? Domy pisarzy, listy Sławomira Mrożka w kopertach z Hello Kitty oraz wielka miłość Tyrmanda – Warszawa. zebrała Agnieszka Pietrzak     Sarah Hambro Świat według pszczół tłum. Joanna Barbara Bernat Wydawnictwo Mova premiera: 28.07.2021   Piękna historia wzajemnej troski ludzi i pszczół. Poruszająca opowieść o tym, co możemy utracić. W ostatnich latach większa uwaga poświęcona klimatowi, zrównoważonemu rozwojowi, śmiertelności pszczół oraz diecie doprowadziła do ponownego zainteresowania zarówno pszczelarstwem, jak i miodem. Sarah Hambro, dziennikarka z Oslo, napisała fascynującą książkę, która jest odpowiedzią na to zainteresowanie, skarbnicą wiedzy i anegdot, a także literackim manifestem w obronie życia pszczół. Spośród ponad dwudziestu tysięcy gatunków pszczół Hambro wybrała pszczoły miodne i stworzyła piękną opowieść o ich krótkim, ale intensywnym życiu. To także opowieść o relacji człowieka z pszczołami i tym, jakie mają znaczenie dla nas i naszego rozwoju.           Roman Husarski Kraj niespokojnego poranka. Pamięć i bunt w Korei Południowej Wydawnictwo Czarne premiera: 28.07.2021   Wpływy Korei Południowej od dłuższego czasu przenikają do masowej świadomości. Zajadamy się kimchi, słuchamy k-popu, zgłębiamy koreańskie praktyki kosmetyczne i z zapartym tchem oglądamy kolejne oscarowe produkcje. Pod tą maską, którą sami Koreańczycy chcą pokazywać światu, znajdziemy jednak trudną historię i jeszcze trudniejszą współczesność. Roman Husarski porzuca stereotypy i uproszczenia i podróżując po Korei, szuka informacji u źródeł. Opowieści, które słyszy, okazują się dużo ciekawsze niż misternie kreowany wizerunek. To państwo, w którym ludzie żyją najdłużej na świecie, wielkie bogactwo spotyka się ze skrajnym ubóstwem, religie konkurują ze sobą niczym firmy, a wojny toczą nie tylko partie, lecz także regiony, pokolenia oraz płcie. Husarski barwnie opowiada o meandrach koreańskiej polityki, skomplikowanych relacjach z Japonią i Koreą Północną, ale przede wszystkim rozmawia z ludźmi, którzy zmagają się z odpowiedzią na pytanie, czym jest dla nich koreańskość i jak połączyć wieloletnią tradycję ze współczesną moralnością. Z tych opowieści wyłania się wielowymiarowa, niejednoznaczna i niezwykle fascynująca Korea.           Magdalena Kasprzyk-Chevriaux Sztukamięs ze szlachtuza. Nieopowiedziana historia mięsa Wydawnictwo Czarne premiera: 21.07.2021   Po raz pierwszy w historii łatwy dostęp do mięsa ma każdy Polak. Jeszcze wiek temu nasi przodkowie mogli tylko o tym pomarzyć, dziś jednak żyjemy w erze przesytu i hodowli przemysłowych. Pytanie o zasadność jedzenia mięsa nigdy nie było bardziej aktualne. Jedni twierdzą, że jest ono passé, inni uważają, że to nasza polska tradycja. Jak jest naprawdę? Ta książka powstała, ponieważ wierzę, że jako „obywatele świata” powinniśmy znać naszą historię. Zanim więc sięgniecie po smażoną pierś brojlera lub grillowaną karkówkę z tucznika, poznajcie prawdziwą historię polskiego mięsa i odkryjcie dawny świat polskiej kuchni, w której pekefleisz, pierśnik czy kapłon królowały nie tylko od święta.                 Piotr Kępiński Szczury z via Veneto Wydawnictwo Czarne premiera: 07.07.2021   „Tu się nic nie zmienia od dwóch tysięcy lat. Plebejusze, patrycjusze, dziwki, księża. Rzym” – mówi jeden z bohaterów włoskiego serialu „Suburra”. Bo w Rzymie, jak w całych Włoszech, czas się zatrzymał. Turyści kroczą starożytnymi ścieżkami, szukając tego, co minione, mieszkańcy znają na pamięć sentencje Marka Aureliusza, a ulice są tak samo wąskie jak przed kilkuset laty. Tak samo niezmienne są też paradoksy: bieda sąsiaduje z bogactwem, zaśmiecone ulice z pałacami, siedziby kościelnych instytucji z lokalami przejętymi przez mafię, a pamięć o Pasolinim konkuruje z pamięcią o Duce. Jak poskładać tę mozaikę, by obraz Włoch był pełny? Piotr Kępiński kreśli portret miejsca od wieków targanego namiętnościami. Łącząc czujność obserwatora z zaangażowaniem mieszkańca, opisuje kraj, który fascynuje go od lat. Spaceruje ulicami Rzymu i Sieny, odwiedza Materę i Cilento, opowiada o sardyńskich pragnieniach separatystycznych, osiedlach Romów i handlu narkotykami na rzymskich cmentarzach. Razem z nim odwiedzamy turyńskie wystawy, smakujemy sycylijskich pani, jedziemy rowerem wzdłuż Tybru i zaglądamy do wnętrz Watykanu. „Szczury z via Veneto” to erudycyjna opowieść o tym, że choć czasy błogiego la dolce vita dawno minęły, to Włochy wciąż przyciągają, pasjonują, nie dają o sobie zapomnieć.           John Lewis-Stempel Szarak za miedzą. Prywatne życie pola tłum. Anna Bańkowska, Hanna Jankowska Wydawnictwo Poznańskie premiera: 28.07.2021   Ta książka to historia naturalna, przekazana z bliska. Jest świadectwem zażyłości ze światem przyrody. Powstała z wnikliwej obserwacji roślin i zwierząt żyjących na ziemi uprawnej i pod nią – od pracowitych bakterii po pustułkę patrolującą z wysoka łany zboża. To opowieść o polnych myszach w gniazdach przyczepionych do łodyg pszenicy i o zającach, które biegną, by chronić swoje życie. Napisana z pasją, pociętymi od słomy palcami i w ubłoconych kaloszach. Jest to opowieść o naszym krajobrazie i o nas samych. I jest to historia pola, które było o krok od śmierci.               Piotr Marecki Romantika Wydawnictwo Czarne premiera: 28.07.2021   Opel załadowany po brzegi. W bagażniku czekają już torby z ubraniami na dwutygodniową podróż poślubną, aparaty fotograficzne i kawa w termosie z napisem „Thirsty”. Po kawalerskiej wyprawie przez „Polskę przydrożną” Piotr Marecki rusza w podróż z żoną Olą, by wspólnie świętować zawarcie małżeństwa. Pierwszy przystanek – Beskid Niski. Ekowesele, progresywne disco polo, całonocne maratony na atari i wiersze czytane dla przyrody. Kolejny – Huculszczyzna, drewniana chata w górach i ukraińskie bezdroża. Marecki z żoną rejestrują mijany krajobraz i zwracają uwagę na lokalną architekturę. Tarnopol, Strusów, Monasterzyska, Tyśmienica, Kołomyja, Szepit, Czerniowce, Zaleszczyki, Stryj. Podróż jest długa, drogi dziurawe. Ale ważne, że jadą razem. Piją huculski samogon, zagryzają go bryndzą, sałem i śpiewają pieśni o zbójniku Doboszu. Obserwują, jak wschodnia prowincja nie opiera się globalnemu turbokapitalizmowi. A Hucuł Misza na to: „Wszystko jasne. Romantika”.             Marzena Mróz-Bajon Domy pisarzy Wydawnictwo Marginesy premiera: 07.07.2021   Nie ma chyba na świecie nikogo, kto nie miałby swojego ulubionego autora. Jak wygląda jego dom, biurko, przy którym pisał, widok z okna, otoczenie? Czy można tam znaleźć ślady bohaterów literackich? Jaki był widok z okna domu, w którym urodził się Miłosz? Jak wysoka była stodoła, w której Faulkner z butelką bourbona pisał powieści? W jaki sposób układają się po południu promienie słońca w mieszkaniu Kawafisa w Aleksandrii? Marzena Mróz pojechała też do hanzeatyckiej Lubecki, po której wąskich uliczkach biegał mały Mann. Do Rouen, gdzie wciąż stoi dom Flauberta, a pagórki, po których jechała jaskółką madame Bovary, mają ten sam fioletowoszary odcień. Wdarła się podstępem do mieszkania Gombrowicza w Buenos Aires i – całkiem legalnie – do domu Vargasa Llosy w Limie. Spędziła noc w łóżku, w którym umarł Wilde. Aż w końcu dotarła do Macondo – wypranego z barw, ale pełnego motyli miasteczka Aracataca w Kolumbii, w którym Marquez stworzył od nowa świat. Autorka odwiedza domy pisarzy, przegląda książki w ich bibliotekach, zagląda do biurek i szaf, najchętniej ugotowałaby jakieś skomplikowane dania w ich kuchniach, gdyby tylko potrafiła gotować. Wszystkim, którzy pytają, dlaczego porzuciła domowy porządek, odpowiada za Marquezem: „Wszystko, czym jestem, wzięło się z tamtej podróży”.             Susana Osorio-Mrożek Przylepka i potwór tłum. Marta Szafrańska-Brandt Wydawnictwo Literackie premiera: 14.07.2021   Zupełnie nieznane oblicze Sławomira Mrożka! Mistrz absurdu, uznawany za mizantropa i introwertyka, okazuje się prawdziwym romantykiem dzięki wspomnieniom prosto z szuflady (i z serca) jego żony. „Zaczynało mi się nudzić. Czekałam w recepcji hotelu już od czterdziestu minut, kiedy zobaczyłam, jak wchodzi wysoki, postawny mężczyzna w dżinsach, z miną Gary’ego Coopera wyrażającą pewność siebie i zarazem nieśmiałość. Spojrzałam na niego, on spojrzał na mnie, uśmiechnęłam się, on się uśmiechnął i w tamtej chwili nie liczyło się nic więcej”. Tak zaczyna się niezwykle osobista opowieść Susany Mrożek, która poznała pisarza w 1979 roku w Meksyku. On był wdowcem, miał 49 lat i tkwił w długiej, burzliwej relacji z mężatką. Susana miała wtedy 27 lat, była po rozwodzie i podjęła decyzję, że nigdy więcej nie wyjdzie za mąż. Została tłumaczką i przewodniczką Sławomira, on był jej przyjacielem, bezwarunkowo szczerym. Zakochali się, rozjechali, pisali do siebie, szukali się, spotykali w Europie, rozstawali, wchodzili w nowe związki, ranili, tęsknili. W 1987 roku oświadczył się jej w Paryżu. Bez namysłu odpowiedziała „nie”, ale to nie koniec tej historii pokazującej głębokie uczucie łączące dwoje dojrzałych i świadomych siebie ludzi – miłość z jej blaskami i cieniami, która jest w stanie przezwyciężyć mroczne, depresyjne tło, nieobce obojgu. Wspomnienia Susany Mrożek, przeplatane listami, jakie para pisała do siebie przez lata, oraz nieznanymi rysunkami Mrożka, pokazują pisarza z zupełnie nieznanej strony. Kto by pomyślał, że Sławomir Mrożek, jawiący się powszechnie jako samotnik stroniący od wszelkich egzaltowanych uniesień, ozdabiał swoje liściki do ukochanej serduszkami i zapakowywał je w koperty z Hello Kitty? Jednak ogromna czułość, jaką Susana i Sławomir darzyli się przez lata, nie ma w sobie nic infantylnego. Czy możliwe jest pogodzenie tych wszystkich sprzeczności: depresji, namiętności, osamotnienia, czułości, beztroski i prozy życia w obliczu chorób i upływającego czasu? Mrożkowie znaleźli na to własny, jedyny w swoim rodzaju sposób, a Susana Mrożek nareszcie uchyla rąbka tajemnicy.             Carl Safina Dzikość. Jak kultury zwierzęce wychowują rodziny, tworzą piękno i osiągają pokój tłum. Andrzej Wojtasik Wydawnictwo Krytyki Politycznej premiera: 2.07.2021   Carl Safina, jeden z najbardziej bestsellerowych i najczęściej nagradzanych autorów piszących o przyrodzie, w swojej najnowszej książce przybliża czytelnikom trzy kultury inne niż ludzkie – jak funkcjonują, dlaczego akurat tak i jak się w nich żyje. Niektórzy twierdzą, że kultura jest osiągnięciem wyłącznie ludzkim. To nieprawda. Ta książka przedstawia trzy kultury żyjących na Ziemi istot innych niż ludzie. Jeśli jesteś kaszalotem, arą żółtoskrzydłą lub szympansem, również doświadczasz swojego życia ze zrozumieniem, że jesteś osobą w określonej społeczności. Nie definiują Cię wyłącznie twoje geny; twoja kultura jest drugą formą dziedzictwa. Otrzymujesz je od tysięcy osób, z puli wiedzy przechodzącej przez pokolenia. Możesz wychowywać młode, rozumieć, czym jest piękno, lub walczyć o pokój. Twoja kultura również ewoluuje. Zmieniający się świat wymaga dostosowywania się do nowych sytuacji, więc zdolność uczenia się, zwłaszcza uczenia się społecznego, pozwala adaptować zachowanie znacznie szybciej, niż pozwoliłby na to same geny. „Dzikość” oferuje niezwykły wgląd w kultury zwierząt innych niż ludzie – poprzez spojrzenie na życie jednostek w różnych współczesnych społeczeństwach zwierzęcych. Pokazując, jak inni się uczą i są uczeni, Safina pozwala lepiej zrozumieć to, co dzieje się poza ludzkością. Dzięki reporterskiemu wglądowi w głębię dzikiego życia książka oferuje wyjątkowe spojrzenie za zasłonę życia na Ziemi i pomaga w udzieleniu odpowiedzi na najbardziej palące pytanie: czy rzeczywiście jesteśmy tutaj sami?           Dana Thomas Modopolis. Dlaczego to, co nosimy, ma znaczenie tłum. Hanna Pasierska Wydawnictwo Literackie premiera: 14.07.2021   Nie musisz wyrzekać się wszystkiego, co lubisz, żeby zadbać o planetę! Czy zastanawialiśmy się kiedyś, kto i jak zrobił nasze ubrania? I dlaczego wyrzucamy je po kilku zaledwie użyciach? W ciągu roku od produkcji ponad połowa wszystkich ubrań ląduje na składowiskach odpadów albo jest palona. Przemysł odzieżowy zajmuje drugie miejsce (po koncernach naftowych) w rankingu branż najbardziej zanieczyszczających środowisko. W okolicach chińskich i indyjskich miasteczek, w których produkuje się dżinsy, wymarło życie w pobliskich wodach, zachorowalność na tajemnicze choroby płuc oraz skóry drastycznie wzrosła i przychodzi na świat więcej dzieci z wadami wrodzonymi. Czy myślimy o tym wszystkim, gdy widzimy kolejne superokazje w popularnych sieciówkach i kupujemy na przecenach? Doświadczona amerykańska dziennikarka Dana Thomas demaskuje i analizuje prawdziwą cenę fast fashion oraz jej estetyczne, ekonomiczne, społeczne i ekologiczne konsekwencje. Proponuje też alternatywne sposoby na kompletowanie garderoby i pozostanie modnym – przedstawia firmy, które są eko i respektują zasady sprawiedliwego handlu; pisze o wypożyczalniach strojów i właściwym dbaniu o ubrania. Lektura tej książki odświeża i porządkuje nie tylko szafy, ale i głowy.             Leopold Tyrmand Tyrmand warszawski Wydawnictwo MG premiera: 28.07.2021   Zbiór felietonów Leopolda Tyrmanda o Warszawie. Teksty te nigdy dotąd nie były wydane w formie książkowej. Autor drukował je głównie w „Stolicy”, ale także w „Tygodniku Powszechnym”. Leopold Tyrmand powrócił po wojnie do Polski – głównie z miłości do Warszawy. I właśnie ta miłość, z którą się bynajmniej nie krył, jest osnową wszystkich jego tekstów na temat naszej stolicy, takiej jaką była w latach 1946–1953. Okazuje się jednak, że wiele z jego obserwacji aktualnych jest do dziś. Przywołując słowa Autora: „…wszystko, dziejące się poza Warszawą, było niedobre, nudne, niewłaściwe i pozbawione wdzięku. Tak samo wszystko, dziejące się w Warszawie, jest dobre, interesujące, właściwe i pełne czaru i uroku. Przykład – proszę bardzo: gdy w Łodzi pada deszcz w wielkanocne święta, jest to tylko i wyłącznie winą Łodzi, bo tylko w takim mieście może w Wielkanoc padać deszcz. Gdy natomiast Warszawa ma nad sobą złą pogodę w każde święta, można, a nawet należy to wybaczyć. Bowiem winna jest pogoda, a nie miasto. Na pewno. A zresztą w Warszawie na Wielkanoc musi być ładnie…”           Andreas Viestad Obiad w Rzymie. Historia świata w jednym posiłku tłum. Małgorzata Rost Wydawnictwo Znak Koncept premiera: 14.07.2021   Możemy dopatrzyć się więcej historii w kotlecie albo misce makaronu niż w Koloseum lub jakimkolwiek innym zabytku. Delektując się typowym rzymskim posiłkiem w tradycyjnej restauracji, Andreas Viestad zabiera nas w pasjonującą kulinarną podróż, danie po daniu, przez historię świata i historię Wiecznego Miasta. Dowiedz się, jak to możliwe, że spór o sposób pieczenia chleba przyczynił się do wielkiej schizmy w Kościele, miłość do masła stała się impulsem do powstania reformacji, a niedobór soli doprowadził do przegrania wojny secesyjnej, wybuchu Wielkiej Rewolucji Francuskiej i upadku brytyjskiego imperium kolonialnego. Poznaj historię małej wioski, która dzięki pszenicy zmieniła się w centrum największego imperium, jakie widział świat. Odkryj, jak cytryna wpłynęła na rozwój sycylijskiej mafii. Wyrusz szlakiem smaków i składników, które zmieniały naszą cywilizację. Rozpocznij drogę na rzymskim targu, podążaj przez Ogród Oliwny w Jerozolimie i kopalnię soli w Wieliczce, by odpowiedzieć na fundamentalne pytanie: Jaka jest najlepsza potrawa na świecie?             Lawrence Wright Szatan w naszym domu. Kulisy śledztwa w sprawie przemocy rytualnej tłum. Agnieszka Wilga Wydawnictwo Dragon premiera: 14.07.2021   Ta sprawa rozpaliła Amerykę do czerwoności. Paul Ingram – szanowany obywatel, wzorowy ojciec, zastępca szeryfa w stanie Waszyngton – został w 1988 roku oskarżony przez swoje prawie już dorosłe córki o wykorzystywanie seksualne. Początkowo zarzuty dotyczyły przemocy seksualnej w dzieciństwie, lecz stopniowo zaczęły również obejmować tortury i gwałty zaledwie sprzed paru tygodni od oskarżenia. Kolejne zeznania przynosiły coraz więcej rewelacji – w krwawych satanistycznych rytuałach brali udział nie tylko członkowie rodziny Ingramów, lecz także inni pracownicy biura szeryfa. Ponieważ w całym kraju notowano wówczas przypadki „odzyskanych wspomnień”, a sensacyjne doniesienia dotyczące działania satanistycznych sekt docierały z wielu stron, oskarżenia te przyjęto ze zgrozą, ale bez zaskoczenia. Nawet Paul Ingram i jego żona, którzy początkowo wszystkiemu zaprzeczali, wkrótce zaczęli sobie przypominać przedziwne wydarzenia, w których brali udział. Mało kto zwrócił uwagę, jak bardzo opowieści świadków i oskarżonych przypominały zeznania składane kilka wieków wcześniej podczas procesów czarownic… Lawrence Wright z reporterską precyzją rekonstruuje przebieg tego niezwykłego śledztwa. Pokazuje też, co się dzieje, gdy aparatem pojęciowym współczesnej nauki zawładną nasze najbardziej pierwotne lęki.

Premiery #nonfiction CZERWIEC 2021Nowości z maja już przeczytane? Mamy nadzieję, bo przed Wami kolejna odsłona premier #non-fiction! W czerwcu wybieramy się na Kubę, do Grecji, Chile, nad Bałtyk i do mniejszych polskich miast. Próbujemy zrozumieć surfing i odpowiedzieć sobie na pytanie, dlaczego ludzie pływają. Poznajemy polskich fanatyków Beatlesów i wyruszamy w punkowo-etnograficzną podróż nad Wołgę. Odkrywamy tajniki pracy weterynarza oraz wszystko, co chcielibyśmy wiedzieć o jeżach. I wiele więcej! zebrała Agnieszka Pietrzak   Anthony DePalma Kubańczycy. Zwykli ludzie w niemożliwym kraju tłum. Paulina Wojnakowska Wydawnictwo Feeria premiera: 30.06.2021   Jaka naprawdę jest Kuba? Kim są jej mieszkańcy? Wybitny reporter Anthony DePalma próbuje odpowiedzieć na te pytania, przyglądając się zwykłym ludziom, którym przyszło doświadczać gorzkich realiów epoki Castro i pełnych niepewności czasów po śmierci El Comandante – a wszystko to na jednej z najpiękniejszych wysp Karaibów. Anthony DePalma w poruszający sposób pokazuje prawdziwe oblicze Kuby, małego państwa, w którym oficjalne media przedstawiają cały zachodni świat jako piekło narkomanii, masowych mordów i rozpasanej konsumpcji, samą Kubę zaś jako absolutnie wyjątkowe miejsce, rządzone przez nieomylnych polityków. Jednocześnie w tym kraju-raju, poza „niekończącą się farsą rozgrywaną na kubańskiej scenie politycznej”, wśród strzaskanych ideałów rewolucji Fidela, płynie nurt zwykłego życia. Oto ludzie z krwi i kości, żyjący pod wiecznym żarem niegasnącego słońca, otoczeni przez zmieniające się priorytety i kruche sojusze, świętujący własne triumfy i opłakujący tragedie, oraz skrawek absurdalnej rzeczywistości. Poznaj niezwykłe losy Cary, Artura, Lili, Jorgego i Maríi del Carmen, ludzi pełnych pasji i siły ducha, którzy ucieleśniają transformację, jaką przeszedł ten „niemożliwy kraj”. Ta wciągająca, znakomicie napisana książka przeniesie cię wprost do kubańskiej codzienności, której bohaterowie mają coś z każdego z nas.         Deborah Feldman Exodus. Księga wyjścia tłum. Katarzyna Gucio Wydawnictwo Poradnia K premiera: 16.06.2021   W roku 2009, w wieku dwudziestu trzech lat, Deborah Feldman uciekła przed opresją i izolacją we wspólnocie Satmar w Williamsburgu na Brooklynie, w poszukiwaniu lepszego życia dla siebie i swojego małego synka. Od tego momentu jej udziałem stały się niesamowite doświadczenia: wychowanie syna w „prawdziwym” świecie, odnalezienie pocieszenia i schronienia w pisaniu oraz poszukiwanie miłości. Deborah wyrusza w wyjątkową podróż po Europie śladami swojej babki podczas Holocaustu, badając więzy, jakie łączą nas z rodziną i religią, i odkrywając, że czasem trzeba je zerwać, żeby odnaleźć siebie.                 William Finnegan Dni barbarzyńców. Życie na fali tłum. Agata Ostrowska Wydawnictwo Znak literanova premiera: 02.06.2021   Najlepsza książka o surfingu, jaka kiedykolwiek została napisana. Surfing to sport, lecz tylko dla tych, którzy przyglądają mu się z boku. Dla wtajemniczonych jest czymś znacznie więcej: pięknym nałogiem, wymagającym nauczycielem, niebezpiecznym zajęciem, sposobem na życie. „Dni barbarzyńców” to oldskulowa historia przygodowa, intelektualna autobiografia, literackie kino drogi, a także niezwykła eksploracja stopniowego doskonalenia wymagającej, mało rozumianej sztuki, jaką jest surfing. W pogoni za falą łatwo jest rzucić wszystko… Ale czy jesteś na to gotowy?               Roxane Gay Głód. Pamiętnik (mojego) ciała tłum. Anna Dzierzgowska Wydawnictwo Cyranka premiera: 15.06.2021   To nie jest książka o odchudzaniu. Ani poradnik o zdrowym stylu życia. Ani też pocieszająca proza o „odnalezieniu siebie”. To bezwzględnie szczera historia o zmaganiach z otyłością i napiętnowaniem. Pamiętnik o traumie. O prześladowaniu i bolesnym odzyskiwaniu własnego ciała. I o wielkim tryumfie. Roxane Gay jest aktywistką, krytyczką, publicystką – jedną z najważniejszych współczesnych pisarek amerykańskich, autorką m.in. esejów „Bad Feminist” i opowiadań „Histeryczki”. Jej bestsellerowy pamiętnik „Głód” ukazuje się w Polsce po raz pierwszy.”                             Małgorzata Gołota Spinalonga. Wyspa trędowatych Wydawnictwo Agora premiera: 30.06.2021   Kreta to ulubiony wakacyjny kierunek turystów z wielu stron świata. Jednym z najpiękniejszych jej zakątków jest zatoka Mirabello, największa na greckich wodach. To tu są najdroższe hotele na Krecie. Stałym punktem na trasie wycieczkowców kursujących po zjawiskowej zatoce jest Spinalonga, skalista wysepka zamieniona w obronny fort jeszcze przez Wenecjan. Jednak to nie resztki umocnień przyciągają turystów. Spinalongę otacza mit „wyspy trędowatych”, miejsca, gdzie chorzy na trąd stworzyli sobie namiastkę życia takiego, jakie znali sprzed czasów choroby. Tyle że przewodnicy nie mówią całej prawdy. Ze Spinalongi nie było ucieczki, ludzie tu umieszczeni znikali z rejestrów i dokumentów, skazani na powolną śmierć fizyczną, wcześniej doświadczali śmierci cywilnej. Dzieci zabierano im po kilku dniach od narodzin. Społeczeństwo i własne rodziny odrzuciły ich na zawsze, mimo że wynaleziono już skuteczny lek. Po istniejącym w pierwszej połowie XX wieku leprozorium na Spinalondze nie zostały niemal żadne dokumenty ani zdjęcia, trędowatych z wyspy do dziś otacza zmowa milczenia. Idąc za strzępami informacji, Małgorzata Gołota przeczesuje archiwa, odnajduje ostatnich świadków i ludzi, którzy poświęcili życie sprawie trędowatych. Tej lektury nie zapomnicie.           Maciej Hen Beatlesi w Polsce Wydawnictwo Agora premiera: 02.06.2021   Beatlesi nigdy nie wystąpili w Polsce. Ich płyty w PRL-u nie były wydawane. A jednak beatlemania ogarnęła kraj błyskawicznie i wciąż ma się dobrze. Dzisiaj fani dowiadują się o czwórce z Liverpoolu z internetu lub od rodziców. Najstarsi doświadczyli beatlesowskiego ukąszenia za pośrednictwem radia lub taśm magnetofonowych – na szpulach albo kasetach – kopiowanych od wtajemniczonych. Skarbem były płyty przywożone z Zachodu przez marynarzy, dyplomatów i rodziny, dlatego od dziesięcioleci Beatlesi są symbolem Zachodu – nieznanej u nas wolności, lekkości, fantazji i ironii. Maciej Hen, autor powieści takich jak „Solfatara” i „Deutsch dla średnio zaawansowanych”, tym razem zwraca się ku swojej pasji muzycznej. Słuchaczem Beatlesów był od dziecka, pół wieku po rozpadzie zespołu manewruje wśród podobnych sobie fanatyków. Spotyka ludzi chorych na czwórkę z Liverpoolu, takich, którzy prowadzą dziesiątki zeszytów z danymi o zespole, chronologie muzyczne i filmowe, wreszcie bohaterów polskiej muzyki mocno zadłużonych od Beatlesów. Oprócz Lecha Janerki, muzyków (i menedżera!) zespołu Republika i kompozytorki Katarzyny Gaertner, spotkamy więc aktorkę Joannę Szczepkowską, niedawno zmarłego polityka Jana Lityńskiego czy pisarkę Sylwię Zientek. Laureaci „Wielkiej gry” z wiedzy o Beatlesach sąsiadują z nastolatkiem marzącym o karierze muzycznej, marynarzem, pracownikiem Telewizji Polskiej i fanami jeżdżącymi po świecie za prawie 79-letnim już Paulem McCartneyem.           Jason Hickel Mniej znaczy lepiej. O tym, jak odejście od wzrostu gospodarczego ocali świat tłum. Jerzy Paweł Listwan Wydawnictwo Karakter premiera: 15.06.2021   To nie jest książka o nieuniknionej zagładzie. To książka o nadziei. Łącząc wiedzę z różnych dziedzin – historii, ekonomii, antropologii, filozofii i nauk ścisłych – Jason Hickel kreśli błyskotliwą analizę kapitalizmu (z odświeżającym spojrzeniem na jego historię) i proponuje wizję alternatywnego rozwoju, zrywającego z obłędem ciągłego wzrostu. Pisze o tym, jak przejść od gospodarki zorganizowanej na zasadzie dominacji i eksploatacji do takiej, która opiera się na globalnej sprawiedliwości i wzajemnej wymianie korzyści ze światem przyrody. Pokazuje słabość modnych i uznawanych za progresywne idei, jak choćby Nowego Zielonego Ładu. Co najważniejsze jednak, proponuje wiele konkretnych rozwiązań, które pomogłyby zbudować postkapitalistyczną gospodarkę. Wiele z nich jest już – w mikroskali – testowanych na różnych polach, nawet w naszym otoczeniu. Książka Hickela jest jak haust świeżego powietrza – pozwala zacząć myśleć w nowy sposób o problemach, z których dotąd nie widzieliśmy wyjścia.             Renata Kim Dlaczego nikt nie widzi, że umieram. Historie ofiar przemocy psychicznej Wydawnictwo W.A.B. premiera: 16.06.2021   Przemoc psychiczna nie pozostawia po sobie zewnętrznych śladów, na ciele ofiar nie pojawiają się siniaki ani zadrapania, ale jej skutki bywają równie bolesne i niszczące. Przekonali się o tym bohaterki i bohaterzy reportażu Renaty Kim, którzy przez lata tkwili w toksycznych relacjach, na co dzień zmagając się z upokorzeniami zadawanymi im przez partnerów. Ich historie często zaczynają się jak zakończenia baśni, bo oto na ich drodze pojawił się ktoś, kto zdawał się być spełnieniem marzeń o znalezieniu swojej drugiej połowy, o wyśnionym ideale. Niestety bajkowy początek bywał w ich przypadku tylko wstępem do prawdziwego dramatu, który rozgrywał się za zamkniętymi drzwiami. „Dlaczego nikt nie widzi, że umieram” to wstrząsające relacje ludzi, którzy doświadczyli w swoim życiu przemocy emocjonalnej. Ich opowieści dopełniają rozmowy z psychologami o tym, jak wchodzi się w toksyczną relację, jakie są jej kolejne etapy i jak trudno się z niej wyplątać.             Oktawia Kromer Usługa czysto platoniczna. Jak z samotności robi się biznes Wydawnictwo Czarne premiera: 02.06.2021   Co biznes ma wspólnego z miłością? Gdy spojrzeć na to na chłodno, można stwierdzić, że niewiele. Ale chłodne spojrzenie to ostatnia rzecz, na której zależy temu, kto pragnie coś sprzedać. Bohaterami tej książki są ludzie gotowi zapłacić za erzac bliskości. Emeryci zadłużający się na produkty mające dać im „ciepło macierzyńskiej miłości”, studentka psychologii, która za zaskórniaki kupuje w pakietach „przyjacielski dotyk”, „akceptację” i „obecność”, nieśmiały uczeń „trenera podrywu” gotowy na polecenie swojego guru rzucić się w centrum handlowym z pocałunkami na przypadkową dziewczynę. Oktawia Kromer podąża szlakiem firm, które oferują klientom takie i inne zadziwiające towary i usługi. Rozmawia też z samymi przedsiębiorcami: przytulaczami, sprzedawcami ze sklepu wysyłkowego dla więźniów, swatkami, agentkami biur matrymonialnych, towarzyszką w żałobie… Wiele z tych biznesów wzbudza niesmak. Czuć w nich cynizm, żerowanie na samotności klientów. Część przedsiębiorców ma jednak dobre intencje. A niektórzy sami są samotni. Szewc bez butów chodzi? Tak bywa i ze sprzedawcami „usługi czysto platonicznej”.             Andrzej Kruszewicz, Joanna Pawlikowska Planeta Bałtyk Wydawnictwo Słowne premiera: 16.06.2021   Łatwiej spotkać u nas niedźwiedzia czy morświna? Czy Bałtyk stanie się jeziorem? Czy dorsz jest rybą polityczną? Kim są bałtyccy czyściciele piasku? Czy Bałtyk to ciekawe miejsce do nurkowania? Która ryba wyciągnięta z wody buczy i sapie? Jaka przyszłość czeka „nasze morze”? Nadmorskie miejscowości kuszą nas atrakcjami. A my, będąc na wakacjach, możemy stać się świadkami tego, w jak niezwykłym miejscu spędzamy wolny czas. Bałtyk odkrywa swoje tajemnice przed tymi, którzy chcą go lepiej poznać, zrozumieć. To region o unikalnym znaczeniu. Ekosystem, który zadziwia i fascynuje. Bałtyk i jego wybrzeże to coś więcej niż kąpielisko, to istny kosmos, miejsce życia niezwykłych istot, o których istnieniu wielu z nas nie ma pojęcia. Pora więc odkryć, co się dzieje na lądzie, w wodzie i w piasku. A dzieje się bardzo dużo. Poznajmy się nieco lepiej z Bałtykiem. Przejdźmy z nim na ty, zaprzyjaźnijmy się.             Frances Larson Pionierki. Maria Czaplicka i nieznane bohaterki antropologii tłum. Aleksandra Kamińska Wydawnictwo Znak literanova premiera: 16.06.2021   Kobiety, które rzuciły wyzwanie nieznanym lądom i swojej epoce. Maria majaczyła i raz po raz zapadała w niespokojny sen. Obsesyjnie myślała o krwi i mięsie reniferów. Nie jadła od dwunastu godzin, a jej ciało pożerał syberyjski ziąb. Chociaż spodziewała się, że wyprawa na Syberię będzie ekstremalnie trudna, teraz, gdy wraz z towarzyszami zgubiła szlak podczas burzy, czekała na najgorsze. Ale przecież od zawsze wiedziała, jak to jest być zdaną tylko na siebie. Na początku XX wieku uważano, że istnieją rzeczy, „których kobieta wiedzieć nie powinna”. Podczas gdy mężczyźni antropolodzy dostawali czeki i ruszali w drogę, Maria Czaplicka i inne oksfordzkie badaczki musiały przechodzić upokarzające procedury i walczyć o każdy grosz. A jednak pięć odważnych kobiet znalazło w sobie siłę, by rzucić wyzwanie nieznanym lądom i ograniczeniom, które stawiały ich czasy. Katherine Routledge zleciła budowę statku i pożeglowała na Wyspę Wielkanocną. Beatrice Blackwood filmowała wojowników z Nowej Gwinei. Barbara Freire-Marreco zamieszkała w indiańskich pueblos, a Winifred Blackman rzucała się z aparatem w wir krwawych bójek w Egipcie. Ale to Polka, Maria Czaplicka, podjęła się najtrudniejszego wyzwania. Przemierzyła arktyczną tundrę, by badać życie szamanów i nomadów, którzy nie znali białego człowieka. Podczas gdy jej rodak Bronisław Malinowski pławił się w blasku sławy, Maria za spełnianie ambicji zapłaciła straszliwą cenę. Książka Frances Larson to opowieść o dramatycznych losach pionierek antropologii i hołd złożony ich niezwykłej sile.         Łukasz Łebek Co gryzie weterynarza Wydawnictwo Poznańskie premiera: 02.06.2021   Dlaczego koci katar może być śmiertelny? Kto jest królem anoreksji wśród zwierząt? Kim są pacjenci z pudełka? Odbierał poród alpaki, przebiegło po nim stado krów i został napadnięty przez królika. Łukasz Łebek, lekarz weterynarii i autor bloga „Nie zadzieraj z weterynarzem”, w fachowy, ale przystępny sposób przybliża tajniki swojej pracy. Opisuje rozmaite przypadki, z którymi zetknął się w swoim gabinecie – od szczurów, chomików, szynszyli, przez psy, koty, a nawet udomowioną świnię czy gęś. Nie stroniąc od humoru, wyjaśnia, czego lepiej nie mówić weterynarzowi, dlaczego praca w terenie nie jest dla wszystkich i czym nie karmić naszych zwierząt, jeśli naprawdę je kochamy. Przybliża także ekonomiczny aspekt swojego zawodu oraz porusza trudne tematy eutanazji i radzenia sobie z odejściem czworonożnych przyjaciół. Dzięki tej książce lepiej zrozumiesz swoje zwierzę i jego lekarza!             Piotr Oleksy Wyspy odzyskane. Wolin i nieznany archipelag Wydawnictwo Czarne premiera: 09.06.2021   Ta historia rozpoczyna się u kresu wojny, kiedy wyspy zostały odebrane wycofującym się Niemcom i włączone do terytorium Polski. Jedni stąd odjeżdżali – wypędzeni, drudzy zajmowali ich miejsca – wygnani. Wygnani przywieźli pamięć Kresów, wypędzeni zabrali pamięć krajobrazów dzieciństwa i setki lat historii. Bohaterowie „Wysp odzyskanych” układali sobie życie w bezpośrednim sąsiedztwie niepewnej granicy, zmagając się z niestabilną administracją, samowolą wojsk radzieckich, wszechobecnym szabrem i nieoswojonym żywiołem wody. Władze Polski Ludowej podejmowały zaś intensywne wysiłki, by znaleźć kulturowe i historyczne uzasadnienie dla odwiecznej polskości „starych Ziem Piastowskich”. Piotr Oleksy sięga do własnych przeżyć oraz w głąb pamięci swoich dawnych i obecnych sąsiadów, mieszkańców wysp Wolin, Uznam i całego archipelagu u ujścia Odry. Nadając tym wspomnieniom szerszy kontekst, tworzy wciągającą, wielowątkową opowieść o tym, jak historia i geografia stały się siłami kształtującymi dynamiczną społeczność kilku pokoleń wyspiarzy.           Paweł Piotr Reszka Białe płatki, złoty środek. Historie rodzinne Wydawnictwo Agora premiera: 02.06.2021   Nie mówię do niego czule, ale w środku tak o nim myślę.   Zbiór reportaży laureata nagrody Kapuścińskiego i autora głośnych „Płuczek”, które znalazły się m.in. w finale Nagrody Literackiej Nike. Poruszające losy matek, ojców i dzieci wciągniętych w wielkie i kameralne polskie piekła. To historie, ułożone z reporterską precyzją i jednocześnie wielką wrażliwością, z tropów i śladów wydobytych z prokuratur, akt sądowych, zeznań i opowieści. To oblicza polskiej rodziny, których, zanurzeni w stereotypowych wyobrażeniach i zamykający oczy przed tabu, na co dzień nie widzimy. Reszka oddaje głos nastoletnim dzieciobójczyniom, żonom przez lata bitym i upokarzanym przez swoich pijących mężów, sprawcom brutalnych mordów, którzy nie widzą swojej winy, a także świadkom rodzinnych tragedii, pracownikom społecznym i policji. Wśród jego bohaterów są m.in: rodzice, którzy zagłodzili swoją córkę, małżeństwo emerytów opiekujące się dorosłym synem z niepełnosprawnością; rodzina usiłująca wypędzić z córki złego ducha za pomocą egzorcyzmów czy czarnoskóry bokser z domu dziecka, nastolatka, która zbuntowała się przeciwko reżimowi pogotowia opiekuńczego, gimnazjalista, który się powiesił, najprawdopodobniej z głodu. Historie te układają się w obraz świata, w którym czasami, nieoczekiwanie i wbrew wszystkiemu, pojawia się też dobro.           Dionisios Sturis Zachód słońca na Santorini Wydawnictwo Poznańskie premiera: 16.06.2021   Dionisios Sturis wraca z kontynuacją bestsellerowego tomu „Grecja. Gorzkie Pomarańcze”. Nagradzany autor domyka reporterski dyptyk o współczesnej Grecji. Opowiada intymną, bolesną, a zarazem uniwersalną historię o dojrzewaniu i konstruowaniu własnej tożsamości, i o tym, co znaczy być Grekiem, być Polakiem, lub w ogóle – mieć pochodzenie. Apo pu ise? Skąd jesteś? – pytają siebie nawzajem Grecy, gdy chcą wiedzieć, z kim mają do czynienia. To niewinne pytanie – o geografię, rodzinną wioskę, o ojca – w ostatnich latach zyskało dodatkowe, mroczne oblicze: stało się okrzykiem bojowym faszystów. Często było to ostatnie pytanie, jakie słyszały ofiary ksenofobicznej przemocy – imigranci i uchodźcy, ale też niewystarczająco „greccy” Grecy, jak raper Pawlos Fisas, zabity przez nacjonalistów w 2013 roku – zanim zaczęły się ciosy. Kiedy mordercy z partii Złoty Świt stanęli przed sądem, rozpoczęła się walka o grecką demokrację. Sturis wraca do Grecji bogatszy w doświadczenia z kilku lat dokumentowania jej losów i tworzy opowieść dojrzałą, głęboką, porywającą w swojej odwadze i szczerości.           Marek Szymaniak Zapaść. Reportaże z mniejszych miast Wydawnictwo Czarne premiera: 23.06.2021   Według Polskiej Akademii Nauk niemal połowie z dwustu pięćdziesięciu pięciu średnich miast w Polsce grozi społeczno-ekonomiczna zapaść. Wyludnienie, upadający przemysł, bezrobocie, problemy mieszkaniowe, utrudniony dostęp do ochrony zdrowia, smog, układy polityczne, coraz starsi mieszkańcy. Marek Szymaniak, autor książki „Urobieni. Reportaże o pracy”, próbuje ustalić, co jest przyczyną tak fatalnej sytuacji, a o szczerą odpowiedź prosi tych, którym kryzys zagraża najbardziej. Podczas podróży po Polsce spotyka się z mieszkańcami i miejskimi aktywistami, rozmawia z samorządowcami, a oficjalne statystyki zestawia z rzeczywistością. Nie boi się stawiać trudnych pytań, nie ocenia, ale nie zadowala się też ogólnikowymi diagnozami oderwanymi od lokalnych problemów. Szukając odpowiedzi, uważnie wsłuchuje się w głosy tych, którzy wyjechali, jak również tych, którzy pomimo ciężkiej sytuacji postanowili zostać. Z reporterską wnikliwością opisuje zastaną rzeczywistość, tworząc realistyczny portret Polski mniejszych miast i ich mieszkańców.             Marek Teler Zagadka Iny Benity. AK-torzy kontra kolaboranci Wydawnictwo Bellona premiera: 02.06.2021   Ina Benita to bez wątpienia jedna z najbardziej tajemniczych i intrygujących przedwojennych aktorek. Gwiazda kina i kabaretu tamtego okresu, a także scenarzystka i autorka tekstów piosenek. Przez Niemców oskarżana o współpracę z polskim podziemiem i więziona na Pawiaku, przez Polaków oskarżana o kolaborację z Niemcami. Po wojnie ślad po niej zaginął. Marek Teler, w oparciu o nieznane dotychczas źródła, odkrywa tajemnicę jej życia i powojenne losy artystki. Co miała w sobie „platynowa femme fatale”, „uśmiechnięta blondynka” jak o niej mawiano, że potrafiła oczarować i zafascynować tłumy? Mężczyźni nie potrafili oprzeć się jej urokowi, dziennikarze zabiegali o choćby krótkie wywiady. Co spowodowało, że porzuciła swą największą pasję i poświęciła się życiu rodzinnemu daleko od kraju? Książka opisuje także skomplikowane życiorysy artystów na wojennej scenie i pokazuje, że w czasie okupacji nic nie było jednoznaczne, a granica między bohaterstwem a zdradą bywała bardzo cienka… Na czym dokładnie polegała szpiegowska działalność artystów teatrów jawnych? Dlaczego po wojnie spotkali się z ostracyzmem i oskarżeniami o kolaborację?         Jürgen Thorwald Pacjenci tłum. Mieczysław Oziembłowski Wydawnictwo Marginesy premiera: 16.06.2021   Autor bestsellerowych „Ginekologów” i „Stulecia chirurgów” Jürgen Thorwald tym razem opowiada o powstaniu i rozwoju jednej z najtrudniejszych, a zarazem najbardziej fascynujących dziedzin medycyny – transplantologii. Opisując historie pacjentów, Thorwald kreśli dzieje jednego z najśmielszych pomysłów ludzkości – wymieniania uszkodzonych narządów na nowe. Autor oddaje głos cichym bohaterom medycyny – chorym, których wola życia i odwaga, by poddać się nowatorskim i ryzykownym zabiegom, przyczyniły się do uratowania ludzkich istnień. Dzięki nim lekarze, odkrywcy i konstruktorzy mogli zbudować i udoskonalić płucoserce, wykorzystać kawałek celofanu do pierwszych dializ i przeszczepić nerkę. Aż w końcu dokonać niemożliwego – sprawić, że w czyjejś klatce piersiowej zabije serce innego człowieka. Wszystko to działo się zadziwiająco niedawno. Jürgen Thorwald pokazuje, że historię medycyny tworzą losy pojedynczych ludzi i każda z tych osób ma tak samo istotne znacznie – niezależnie od tego, czy stoi przy stole operacyjnym, czy na nim leży. Dziś transplantologia jest jedną z najszybciej rozwijających się gałęzi medycyny. Literacki talent autora sprawia, że opowieść o jej narodzinach czyta się jak wciągającą powieść.         Monika Trętowska Chile. Dalej być nie może Wydawnictwo Muza premiera: 23.06.2021   Chile to kraj ogromnych kontrastów, rozciąga się nad Oceanem Spokojnym na długości 4,3 tysięcy kilometrów, odizolowany od świata przez ocean, góry, pustynie i lodowce. Zachwyca tym wyjątkowym położeniem geograficznym i ekstremalnie różnorodną przepiękną przyrodą , niestety od wieków targany jest przez największe na świecie trzęsienia ziemi. Jak Chilijczycy radzą sobie z częstymi trzęsieniami? Z czego są dumni? Co ich odróżnia od innych mieszkańców Ameryki Południowej? Pod wieloma względami kraj ten wyróżnia się nie tylko w skali lokalnej, ale też światowej. Nazywany jest latynoskim eldorado – więcej multimilionerów mieszka tylko we Francji, Niemczech i Anglii, ale jednocześnie jest miejscem ogromnych kontrastów społecznych. Najstarsze mumie świata nie są egipskie. Jako pierwsi swoich zmarłych mumifikowali Chinchorro w północnym Chile. To na pustyni Atakama, nad którą rozpościera się najczystsze powietrze, znajdują się międzynarodowe obserwatoria i gigantyczne teleskopy. To tylko niektóre z licznych zaskakujących ciekawostek. Warto ten piękny kraj poznać bliżej. Gwarantuje to autorka, która mieszka w Chile od 10 lat, jest dziennikarką, reporterką i dzięki licznym podróżom poznała Chile jak własną kieszeń.         Bonnie Tsui Dlaczego pływamy tłum. Paulina Wojnakowska Wydawnictwo Feeria premiera: 02.06.2021   W wodzie czyha na ludzi wiele niebezpieczeństw, coś nas do niej jednak nieustannie przyciąga. A przecież, w przeciwieństwie do wielu innych stworzeń, nie jesteśmy urodzonymi pływakami. Musimy się tej umiejętności nauczyć. Co takiego jest w wodzie, że czujemy z nią niezwykle silną więź? Mistrzyni reportażu Bonnie Tsui, umiejętnie przeplatając dawne oraz współczesne historie dotyczące pływania z wątkami osobistymi, ukazuje w tej książce głęboką i wieloaspektową relację człowieka z wodą. Znajdziesz tu fascynujące opowieści o prehistorycznych amatorach sportów wodnych z „zielonej Sahary”, klubie pływackim z ogarniętego wojną Bagdadu, którego członkowie spotykali się w eleganckim basenie pałacowym Saddama Husajna, o Brytyjkach z epoki wiktoriańskiej, które odważyły się upomnieć o prawa kobiet do… bezpiecznego korzystania z wody, o współczesnych pływakach japońskich zwinnie sunących przez taflę w zbroi samuraja, o społecznościach wodnych nomadów i wiele, wiele innych. Dowiesz się z niej ponadto, jakie korzyści zdrowotne przynosi nam pływanie, a zanurzając się w lekturze, być może nabierzesz ochoty, by natychmiast wskoczyć do wody i doświadczyć jej oczyszczającego działania. Pływanie bowiem – jak twierdzi autorka – to tunel czasoprzestrzenny, pozwalający nam wyrwać się na chwilę z nieprzerwanie mielących żaren codzienności.           Konstanty Usenko Wykresy fal środkowej Wołgi Wydawnictwo Czarne premiera: 30.06.2021   Wołga – nieodgadniona niebieska trasa nieśpiesznego ruchu. Biegnie od drewnianych cerkiewek przez meandry komarowych rozlewisk, rosyjskie miasta i miasteczka, święte puszcze i pozostałości Bułgarii Wołżańsko-Kamskiej aż po białe budowle z kredy, klify i wąwozy, zmurszałe przystanie i wielkie radzieckie hydroelektrownie. Tatarskie chatki i pasieki na jednym brzegu, deweloperskie kilkunastopiętrowce na drugim. Kazań, Samara, Joszkar-Oła, Nabierieżnyje Czełny… To tutaj tak naprawdę kończy się Europa, a w nadwołżańskim tyglu mieszają się dziesiątki kultur, historii i wierzeń. Konstanty Usenko, którego korzenie sięgają Koźmodiemiańska w autonomicznej Republice Mari El, zabiera nas w podróż po peryferiach Europy, nie porzucając przy tym muzycznych fascynacji. Rytm marszruty wyznaczają pradawne pentatoniczne melodie pomieszane z elektronicznym radzieckim industrialem, a magicznej podróży do źródeł towarzyszy atmosfera snu na jawie. „Wykresy fal środkowej Wołgi” to brawurowy przykład punkowej etnografii i wyznanie wiary nowofalowca, próbującego poskładać swoją nomadyczną tożsamość.           Hugh Warwick Jeże. Najeżona kłopotami namiętność tłum. Adam Pluszka Wydawnictwo Marginesy premiera: 09.06.2021   Proszę państwa, oto jeż, jeż ma kolce wzdłuż i wszerz, a oprócz tego to niezwykle ciekawe i urocze zwierzę, które żyje tuż obok nas. Wędruje przez pola i po obrzeżach lasów, myszkuje w parkach i ogrodach, nocami przemyka przez ulicę. Dlaczego jeże są tak fascynujące? Hugh Warwick – dożywotni członek Brytyjskiego Towarzystwa Ochrony Jeży – bada dziwaczny humor z nimi związany, towarzyszące im mity (do dziś pokutujące jabłko na grzbiecie) i nieporozumienia. Obala także kilka niesłusznych oskarżeń i stara się wyjaśnić, skąd w nas ta najeżona kłopotami namiętność. Chociaż Międzynarodowe Igrzyska Olimpijskie Jeży potrafią przerosnąć nawet jego… Oto oda do pokornego jeża napisana przez jeżowego fanatyka. Opowieść o tym, czym właściwie jeże się zajmują i co mówią o naszej potrzebie kontaktu z dziką przyrodą i zmianach środowiska. To podróż w czasie (sięgająca miocenu), przez kulturę (co o jeżach sądził Herodot i Beatrix Potter) i w przestrzeni, bo Warwick przemierza Hebrydy Zewnętrzne, szuka rzadkiej odmiany jeża w Japonii i czołga się przez pola w Shropshire, gdzie zaczęła się jego miłość do jeży. Hugh Warwick – z humorem i wyczuciem – opowiada wszystko, co chcieliście wiedzieć o jeżach, a także kilka rzeczy, o których nigdy byście nie pomyśleli (że chcecie je wiedzieć).           Ewa Winnicka Greenpoint. Kroniki Małej Polski Wydawnictwo Czarne premiera: 16.06.2021   Nowojorski Greenpoint – przedsionek ziemi obiecanej, do którego od ponad stu pięćdziesięciu lat przybywają Polacy w poszukiwaniu lepszego życia. Budują swoje kościoły, sklepy, kluby. Niektórzy dorobili się milionów, inni poszli na dno. Książka Ewy Winnickiej to wciągająca kronika tego zakątka Brooklynu. Autorka opowiada o historii Polish neighborhood, poczynając od XVII wieku, poprzez kolejne punkty zwrotne, fale imigrantów, rewolucje i przełomy. Zagląda przez okna do zatłoczonych „sabłejów”, odwiedza przytułki dla bezdomnych i eleganckie apartamenty, podczytuje listy i pamiętniki, podgląda wesela i pogrzeby. Słucha opowieści o miłości i nienawiści, ambicji i rezygnacji. Razem ze swoimi bohaterami śni amerykański sen, który tylko dla niewielu się ziści. To jest opowieść nie tylko o Małej, ale i o Dużej Polsce. Czy mogliśmy podbić Amerykę? Premiery #nonfiction MAJ 2021Przed Wami majowe premiery #nonfiction – mamy nadzieję, że czekaliście(-łyście), bo jest na co. Gniewna opowieść o naszej „ojczyźnie pańszczyźnie”. Wędrówki po światach ukrytych pod naszymi stopami. Wojenne dzieciństwo oraz matka, która miała wrócić przed nocą, ale nie wróciła nigdy. Dziki rok pewnego wyjątkowego nastolatka. Adopcja w Polsce, pierwsze taterniczki, reportaże latynoamerykańskie i rozwiązana po latach zagadka tragicznej wyprawy przez Ocean Arktyczny. Zapraszamy! zebrała Agnieszka Pietrzak   Ruth Bader Ginsburg, Mary Hartnett, Wendy W. Williams Moimi słowami tłum. Anna Halbersztat, Anna Klingofer-Szostakowska Wydawnictwo Fame Art. premiera: 20.05.2021   Opublikowana w 2016 roku przez wydawnictwo Simon & Schuster biografia zmarłej w zeszłym roku wybitnej amerykańskiej prawniczki, aktywistki i sędzi Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych w latach 1993–2020. To pierwsza książka wydana przez Ginsburg po jej nominacji na sędzię̨ Sądu Najwyższego w 1993 roku. Ta najsłynniejsza liberalna amerykańska sędzia, druga w historii kobieta nominowana do Sądu Najwyższego USA i pierwsza Żydówka, zasłynęła jako rzeczniczka praw kobiet i mniejszości oraz „niestrudzona i zdecydowana orędowniczka sprawiedliwości”, jak nazwał ją prezes Sądu Najwyższego USA John Roberts. Trzon książki stanowią̨ teksty autorstwa Ginsburg, w opracowaniu i z komentarzem jej biografek: Mary Hartnett i Wendy W. Williams. Jedną z niepodważalnych zalet tej biografii jest bogactwo materiałów źródłowych przeanalizowanych przez współautorki: licznych wywiadów (również̇ tych przeprowadzonych przez nie z autorką), materiałów prasowych i filmowych, dokumentów i tekstów prawniczych.         Owen Beattie, John Geiger Na zawsze w lodzie. Śladami tragicznej wyprawy Johna Franklina tłum. Aleksander Gomola Wydawnictwo Bo.wiem premiera: 25.05.2021   Kiedy arktyczna przygoda zamienia się w koszmar… „Na zawsze w lodzie” to pełna dramatyzmu opowieść o zorganizowanej w 1845 roku brytyjskiej ekspedycji pod dowództwem sir Johna Franklina. Jej celem było odkrycie Przejścia Północno-Zachodniego, czyli morskiej drogi z Europy do Azji, wiodącej przez ekstremalnie niegościnny Ocean Arktyczny. Oba statki podróżników, Terror i Erebus, zniknęły bez śladu, a cała wyprawa zakończyła się gehenną i śmiercią wszystkich jej uczestników. W ślad za nimi ruszyły misje ratunkowe, a wiele lat później kolejne ekspedycje mające odkryć losy marynarzy. Czy tylko niesprzyjająca pogoda i głód doprowadziły do tragedii? Każda z ówczesnych ekspedycji borykała się przecież z podobnymi problemami. Przeprowadzona w latach osiemdziesiątych XX wieku ekshumacja trzech członków załogi Franklina, których ciała przez 138 lat spoczywały w wiecznej zmarzlinie, rzuciła nowe światło na jedną z największych zagadek wypraw morskich. Odnalezienie kilka lat temu wraków obu statków również umożliwiło udzielenie odpowiedzi na wiele pytań. „Na zawsze w lodzie” to trzymająca w napięciu historia biurokratycznej pychy, heroicznego męstwa, przerażającego kanibalizmu i możliwości ówczesnej nauki.         Anna Bikont, Joanna Szczęsna Lawina i kamienie. Pisarze w drodze do i od komunizmu Wydawnictwo Czarne premiera: 19.05.2021   „Lawina i kamienie” to opowieść o losach sześciu polskich pisarzy: Jerzego Andrzejewskiego, Tadeusza Borowskiego, Kazimierza Brandysa, Tadeusza Konwickiego, Adama Ważyka i Wiktora Woroszylskiego, którzy tuż po wojnie zostali żarliwymi zwolennikami nowego ładu, by potem rewidować go i w końcu odrzucić. To z jednej strony wnikliwe studium stalinizmu i próba wyjaśnienia, jakie motywy popchnęły ludzi ideowych i utalentowanych w objęcia komunizmu, a z drugiej – barwny, pełen anegdot obraz życia literackiego i relacji pisarzy z władzą. To historia powojennej literatury polskiej pokazana przez pryzmat losów wybranych bohaterów i zarazem panoramiczny reportaż historyczny zbudowany na solidnym fundamencie źródłowym. Książka Anny Bikont i Joanny Szczęsnej ukazuje się po kilkunastu latach w nowym, poprawionym i uzupełnionym wydaniu. Pierwotny podtytuł także zmienił brzmienie – zamiast „pisarzy wobec komunizmu” mamy „pisarzy w drodze do i od komunizmu”.             Susannah Cahalan Zrozumieć szaleństwo tłum. Joanna Grabarek Wydawnictwo Filia premiera: 19.05.2021   Czym jest obłęd? W jaki sposób go zdiagnozować i jak go leczyć? W poszukiwaniu odpowiedzi psycholog z uniwersytetu stanfordzkiego David Rosenhan i siedmioro innych, zdrowych osób udało się pod przykrywką do szpitali psychiatrycznych na terenie Ameryki, żeby sprawdzić zasadność diagnoz psychiatrycznych. Zmuszeni do pozostania na oddziale zamkniętym, dopóki nie „udowodnią”, że są normalni, wszyscy ośmioro wyszli ze szpitala z niepokojącymi diagnozami i jeszcze bardziej alarmującymi historiami z czasu ich hospitalizacji. Przełomowe badanie Rosenhana rozbiło całą dziedzinę psychiatrii, doprowadzając do zamknięcia wielu zakładów psychiatrycznych i na zawsze zmieniając sposób diagnozowania chorób psychicznych. Nowe niezwykłe badania Cahalan – prawdziwa detektywistyczna historia – pokazuje, że niewiele rzeczy w tej historii było dokładnie takie, jakimi się wydają. Co tak naprawdę zdarzyło się za zamkniętymi drzwiami oddziałów psychiatrycznych? Najgłośniejszy eksperyment w historii psychiatrii i mroczna prawda, która się za nim kryła.           Mick Conefrey Ostatni taki szczyt. Jak zdobyto Kanczendzongę tłum. Robert J. Szmidt Wydawnictwo Mova premiera: 19.05.2021   Historia zdobycia trzeciego najwyższego szczytu Ziemi. Mick Conefrey – pisarz i filmowiec, od ponad dwudziestu lat tworzący filmy dokumentalne o tematyce górskiej dla takich stacji jak BBC, History Channel i Discovery, opowiada ekscytującą historię pierwszego wejścia na Kanczendzongę. Na szczycie ośmiotysięcznika, trzeciego co do wielkości szczytu świata, leżącego w Indiach na granicy Nepalu i Sikkimu, stanęli w maju 1955 roku dwaj Brytyjczycy, przyjaciele Joe Brown, wspinacz z Manchesteru, i George Band, absolwent Uniwersytetu Cambridge. Wyprawą kierował Charles Evans. Ten ogromny sukces poprzedzały nieudane, niekiedy tragiczne w skutkach próby. Kanczendzonga zyskała reputację niezwyciężonej. Połączenie ekstremalnej pogody, wysokości i skomplikowanego technicznie terenu budziło wątpliwości, czy jest ona w ogóle możliwa do zdobycia. Mick Conefrey z pasją popartą wiedzą i badaniami opowiada o świętej górze Sikkimu, o marzeniach i determinacji, tragediach i uporze himalaistów w dotarciu na szczyt tej potężnej i majestatycznej góry.         Monika Góra Człowiek, który wiedział za dużo. Dlaczego zginęli Jaroszewiczowie? Wydawnictwo W.A.B. premiera: 19.05.2021   Tym morderstwem żyła cała Polska! Marzec 2018. Minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro ogłasza, że po niemal trzydziestu latach od zabójstwa premiera Piotra Jaroszewicza i jego żony Alicji Solskiej ustalono sprawców. Mają nimi być Dariusz S., Marcin B. i Robert S.: członkowie działającego w latach 90. gangu karateków z Radomia, którzy mają na koncie serię brutalnych napadów na wille bogatych ludzi w całej Polsce. Sprawa ma jednak drugie dno, a ustalenia policji i prokuratury wydają się niewiarygodne. Z domu premiera nie skradziono bowiem najcenniejszych przedmiotów. Jak wynika natomiast z sekcji zwłok, sprawcy przez długie godziny torturowali premiera, wkręcając mu korkociąg w żebra, gasząc na nim papierosy i próbując wyrwać mu język. Jednocześnie opatrywali mu rany, zmieniali ubranie i podawali leki. Niemal na pewno próbowali zmusić go do wyjawienia jakichś informacji. Monika Góra szuka odpowiedzi na pytanie, dlaczego przez wiele lat policja i prokuratura nie potrafili wskazać winnych zbrodni. Jak to możliwe, że po tylu latach na światło dzienne wychodzą co najmniej dziwne fakty, które nigdy nie zostały ze sobą połączone? Komu zależy, aby prawda nigdy nie wyszła na jaw? Śledztwo obejmuje wiele osób, wszystko wskazuje na to, że także tych, których nadal oglądamy na pierwszych stronach gazet.           Magdalena Grzebałkowska Wojenka. O dzieciach, które dorosły bez ostrzeżenia Wydawnictwo Agora premiera: 19.05.2021   Wojna? Nikt nam tutaj szyj nie sprawdza i nie każe mówić pacierza na dobranoc. Do szkoły chodzić nie trzeba i nikt nie pilnuje, kiedy kładziemy się spać. Podoba mi się tutaj. Magdalena Grzebałkowska przedstawia poruszający obraz wojny widzianej oczami jej najmłodszych uczestników. Trzyletni Arthur trafia do domu dziecka, gdzie będzie wychowywany na idealnego nazistę. Lilia w łagrze pokocha Stalina, choć jest córką wrogów ludu. Mały Minoru, Amerykanin japońskiego pochodzenia, pozna życie za drutami, choć żyje w kraju wolności. Czy Jose Maria, którego rodzice odsyłają z pogrążonej w krwawym konflikcie Hiszpanii, w Związku Radzieckim znajdzie raj? A może i tam w końcu dopadnie go wojna? By dotrzeć do ostatnich świadków największego konfliktu w dziejach świata, Magdalena Grzebałkowska wyruszyła m.in. do Hiszpanii, Niemiec, Stanów Zjednoczonych i w najodleglejsze krańce dawnego Gułagu. Opisuje też wstrząsające historie tych, którzy żyją wśród nas – małych partyzantów, dzieci pułków i nastoletnich powstańców warszawskich. W Kazachstanie spotyka dziewczynkę – dziś ponad osiemdziesięcioletnią – której wojna zabrała wiedzę o tym, kim jest, skąd pochodzi i jakie były losy jej rodziców. Reporterka chce jej pomóc odzyskać pamięć. A nam wszystkim pomaga zrozumieć, dlaczego wydarzenia sprzed tylu lat wciąż są tak żywe i wpływają na naszą codzienność.           Will Hunt Podziemie. Świat pod naszymi stopami tłum. Kaja Gucio Wydawnictwo Marginesy premiera: 05.05.2021   Panoramiczne spojrzenie na podziemny krajobraz: od świętych jaskiń i opuszczonych stacji metra po bunkry atomowe i starożytne podziemne miasta. Eksploracja historii, nauki, architektury i mitologii światów pod naszymi stopami. Kiedy Will Hunt miał szesnaście lat, odkrył opuszczony tunel biegnący pod jego domem w Providence na Rhode Island. Te pierwsze wycieczki wywołały fascynację odkrywania podziemnych światów – czołgał się w kanałach Nowego Jorku i w katakumbach, zwiedzał podziemia w ponad dwudziestu krajach na całym świecie. „Podziemie” to zarówno osobiste zgłębianie obsesji Hunta, jak i szerokie studium tego, jak wszystkich nas łączą podziemia, jak na przestrzeni dziejów jaskinie i inne mroczne głębie przerażały nas i przyciągały. Hunt spotyka podziemiofilów, którzy poświęcili się badaniu tajnych światów. Śledzi początki życia z zespołem mikrobiologów z NASA ponad kilometr pod Black Hills, obozuje trzy dni z miejskimi odkrywcami w katakumbach i kanałach Paryża, schodzi z aborygeńską rodziną do 35-tysięcznej kopalni w australijskich manowcach i ogląda świętą rzeźbę uformowaną przez artystów paleolitu w głębi jaskini w Pirenejach. Każda przygoda jest spleciona z mitologią i antropologią, historią naturalną i neuronauką, literaturą i filozofią. W elegancko napisanej książce Hunt leczy nas z „powierzchniowego szowinizmu”, otwierając oczy na ukryty wymiar planety. Pokazuje, w jaki sposób podziemny krajobraz nadał kształt naszym najbardziej podstawowym przekonaniom i wskazał, jak myślimy o sobie jako o ludziach. W gruncie rzeczy „Podziemie” to medytacja nad urokiem ciemności, potęgą tajemnicy i naszym odwiecznym pragnieniem połączenia się z tym, czego nie możemy zobaczyć.           Jon Krakauer Wszystko za życie tłum. Rafał Lisowski Wydawnictwo Czarne premiera: 26.05.2021   Chris McCandless był chłopakiem z dobrego, zamożnego domu. Miał troskliwych rodziców i kochającą siostrę. Ukończył college i szykował się do studiów prawniczych. Ale właśnie wtedy postanowił wypisać się z klasy średniej, oddał wszystkie pieniądze i ruszył w drogę. Od Meksyku po Alaskę – jeździł autostopem, pociągami towarowymi, wędrował na piechotę, spływał kajakiem. Łatwo zaprzyjaźniał się z poznanymi po drodze ludźmi i równie łatwo te przyjaźnie zrywał, by szukać samotności w dziczy. Nie był jednak zwykłym awanturnikiem i łowcą przygód – raczej filozofem i idealistą. Ukoronowaniem jego życia miała być „ostatnia, największa przygoda, kulminacyjna bitwa, żeby zabić fałszywy wewnętrzny byt i ogłosić triumfalny koniec duchowej rewolucji”. Jon Krakauer podąża tropem „supertrampa”, jak sam siebie nazywał McCandless. Na podstawie jego zapisków, listów, rozmów z jego przyjaciółmi stara się odtworzyć losy współczesnego Robinsona i wyjaśnić zagadkę jego odejścia. Ta przepiękna historia młodości, buntu i poszukiwania wolności od kilkudziesięciu lat inspiruje nie tylko czytelników, ale także artystów. Na jej podstawie powstał niezapomniany film w reżyserii Seana Penna.             Anna Król Kamienny sufit. Opowieść o pierwszych taterniczkach Wydawnictwo Znak premiera: 19.05.2021   Bezkompromisowe, zdeterminowane i wolne. Niezwykła opowieść o kobietach, które nie bały się wyznaczać nowych dróg. Bywały przedmiotem drwin. Dziwaczne i ekscentryczne, bezczelne, szalone. Inne. Wypuszczały się w góry w poszukiwaniu przeżyć, miały odwagę realizować marzenia. Góralki spluwały za nimi, kiedy w pumpach i z plecakiem ruszały na szlak. Mężczyźni wyśmiewali: „Kobieta nigdy rasowym taternikiem nie będzie”. One jednak nie dały za wygraną. Z odwagą i determinacją wytyczały nowe drogi, mierzyły się ze strachem i z ograniczeniami. Wszystko po to, żeby dotrzeć do miejsc, w których czuły się wolne. Sto lat później Anna Król, zainspirowana wyczynami pierwszych taterniczek, wyrusza ich śladem. Powtarza niełatwe przejścia pionierek: Wandy Herse, Ireny Pawlewskiej, Heleny Dłuskiej, sióstr Skotnicówien. Wspina się na Mnicha, Zamarłą Turnię, pokonuje Orlą Perć. I tak jak one wtedy, zmaga się ze sobą, odkrywa nowe możliwości, szuka odpowiedzi na pytanie: kim będę tam, wysoko? Ze śladów archiwalnych, wspomnień i rozmów tworzy portrety zapomnianych, nietuzinkowych postaci, których historie dotąd nie zostały opowiedziane. Nie wszystkie potoczyły się szczęśliwie, ale wszystkie – wbrew schematom. „Kamienny sufit” to skrócona historia polskiego feminizmu w sercu Tatr, opowieść o marzycielkach i zuchwałych indywidualistkach. O śmiałości bycia pierwszą i wielkiej potrzebie spełnienia. A także o Tatrach, które pozostają sprawdzianem wewnętrznej siły dla każdej i każdego, kto zapragnie ich szczytów.             Dara McAnulty Dziki rok. Zapiski młodego przyrodnika tłum. Katarzyna Bażyńska-Chojnacka Wydawnictwo Poznańskie premiera: 19.05.2021   To książka, której potrzebujemy wszyscy, zwłaszcza teraz. Dara jest nastolatkiem z duszą przyrodnika i umysłem przyszłego naukowca. Jego imię w języku irlandzkim znaczy „dąb”. Spektrum autyzmu sprawiło, że od dziecka nie nadążał za światem pełnym hałasu i zmian. Dara odnajduje wolność wśród drzew i ptaków, promieni światła i brzęczenia na łące. Natura przynosi mu ukojenie, jest jego ucieczką i azylem. Z zachwytu nad nią organicznie wynika potrzeba dzielenia się jej pięknem i jej ochrony. Dara dokumentuje rok swojego życia, od wiosny do zimy, opisuje zachodzące zmiany – w domu, na dworze, we własnej głowie. Opowiada m.in. o gnębieniu w szkole i o wsparciu, jakim jest dla niego rodzina. Jego ojciec był i jest „naukowcem od morza, teraz od ochrony środowiska” i jedynym „niepasującym” elementem rodzinnej układanki – tym, na którym Dara wraz z autystycznymi siostrą, mamą i bratem polegają przy rozwiązywaniu zagadek nie tylko świata przyrody, lecz także świata ludzi. Mimo młodego wieku Dara ma na koncie wiele osiągnięć i jest najmłodszą w historii osobą odznaczoną medalem Królewskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków (RSPB) za działalność na rzecz ochrony przyrody. Jego debiutancka książka zdobyła uznanie i rozgłos oraz liczne nagrody, w tym m.in. najbardziej prestiżową brytyjską nagrodę dla literatury przyrodniczej, The Wainwright Prize. Jest głosem młodego pokolenia, zatrwożonego tym, co przyniesie przyszłość – wyjątkowym głosem, który zaraża zachwytem i uważnością.             Nadav Eyal Rewolta tłum. Magdalena Sommer Wydawnictwo W.A.B. premiera: 19.05.2021   Najważniejsze, co musisz wiedzieć na temat epoki odpowiedzialności, a czego pewnie już się domyślasz – to fakt, że właśnie dobiegła końca. Fundamentalizmy, populizm, nacjonalizm, brexit, kryzys imigracyjny i klimatyczny, ekstremizmy, wojny handlowe i zaburzenie globalnego porządku. Witaj w XXI wieku. W epoce rewolty. „Rewolta” to odważna i fascynująca analiza współczesnego świata, dostarczająca niezbędnej wiedzy o mechanizmach politycznych i gospodarczych rządzących naszym życiem społecznym. Nadav Eyal, jeden z najbardziej znanych izraelskich dziennikarzy, w brawurowy sposób opisuje czasy, w których przeszło nam żyć: od końca epoki odpowiedzialności, która jego zdaniem nastąpiła w chwili zamachów terrorystycznych na World Trade Center, aż po pandemię wirusa COVID-19. Przedstawia fascynujący (a zarazem niepokojący) obraz obecnego świata, w którym – w miarę zanikania obietnic globalizacji – nacjonalizmy i ekstremizmy różnego typu rozprzestrzeniają się w zawrotnym tempie. Eyal, łącząc dziennikarską narrację z oryginalną analizą, pokazuje, że lewica i prawica mają ze sobą dziś o wiele więcej wspólnego, niż mogłoby się wydać. Opowiada historie żyjących na skraju ubóstwa górników z Pensylwanii, komun anarchistycznych na przedmieściach Aten, japońskiego miasta o malejącej dzietności, neonazistów w Niemczech czy rodzin syryjskich uchodźców, którym towarzyszył w ucieczce. Do tych przerażających raportów z teraźniejszości Eyal wplata lekcje z przeszłości, od wojen opiumowych w Chinach, przez kolonialne Haiti, aż po plan Marshalla. Sięgając po historyczne powiązania, pokazuje, że korzenie buntów zawsze były głębokie – i że zamiast postrzegać rewoltę jako przemijające zjawisko, powinniśmy uznać sprzeciw za nowe status quo. W jakim kierunku zmierza świat? Fascynująca książka jednego z najbardziej oryginalnych myślicieli XXI wieku.           Grzegorz Piątek Niezniszczalny. Bohdan Pniewski. Architekt salonu i władzy Wydawnictwo Filtry premiera: 26.05.2021   Po bestsellerowym „Najlepszym mieście świata” autor napisał drugą w swojej twórczości biografię. Bohdan Pniewski był bodaj najbardziej wpływowym architektem w Polsce XX wieku – jego doskonałe relacje z władzą (projektował przede wszystkim gmachy publiczne) zaczęły się już w czasach sanacji i – co może wydawać się zaskakujące – pozostały równie dobre w PRL. Piątek zastanawia się, jak Pniewskiemu udało się zyskać sławę i popularność – czy wystarczył do tego sam talent?                       Kacper Pobłocki Chamstwo Wydawnictwo Czarne premiera: 12.05.2021   „Hasłem naszym mizeria, okryciem nędza, napojem łzy”. Myśląc o historii niewolnictwa, niejednokrotnie nie pamiętamy o historii polskich chłopów i chłopek. Ale jak inaczej nazwać ich darmową pracę pod ciągłą groźbą kary cielesnej? Jedynie dzięki dokładnemu przyjrzeniu się tej przemilczanej historii możemy zrozumieć istotę strategii przetrwania w systemie pańszczyzny. Dopiero wtedy możemy również dostrzec nić łączącą niewolniczą pracę na polskim dworze ze służebną formą naszych współczesnych form zatrudnienia. Bo to nie rewolucja przemysłowa, tylko folwarczny przemysł okrucieństwa stanowił prolog do współczesności. Antropolog Kacper Pobłocki w błyskotliwym i erudycyjnym „Chamstwie” rzuca nowe światło na zmitologizowaną opowieść o czasach Rzeczpospolitej szlacheckiej. Nie boi się stawiać trudnych pytań dotyczących chłopskiego niewolnictwa, obrazowo ukazuje krwawą przemoc panów i odważnie kreśli historię polskiego patriarchatu, dowodząc, że w tym splocie klasowych podziałów, okrucieństwa i wyzysku zaklęta jest nasza „ojczyzna pańszczyzna”.               Wojciech Przylipiak Sex, disco i kasety video. Polska lat 90. Wydawnictwo MUZA premiera: 19.05.2021   W wymarzonych dżinsach z pierwszego w mieście sklepu Levi’sa, żując gumę Turbo i z walkmanem przy pasku, z własną składanką „the best of”, jechało się na deskorolce oddać kasety video do wypożyczalni… Lata 90. to czas szczególny. Kapitalizm po polsku dopiero raczkował i trzeba się było odnaleźć w nowych realiach. Niektórzy szybko się dostosowali – zbijali fortuny na produkcji pirackich kaset, handlowali, nagrywali, przegrywali albo kręcili filmy erotyczne. To również czas rozkwitu polskiej popkultury – wyrosłej z jednej strony z szarości i absurdu przełomu lat 80. i 90., a z drugiej z zachodniej popkultury, z której czerpaliśmy garściami, często bezkrytycznie. Autor rozmawia ze świadkami i uczestnikami tamtych przemian, m.in.: właścicielem wypożyczalni kaset VHS, stadionowym handlarzem , twórcami gier video i kelnerką w nocnym klubie. O swoim biznesie z lat 90. opowiadają właściciele małej gastronomii, pierwsze szalone kroki w prywatnej stacji radiowej wspomina redaktor naturszczyk, a wydawca różowej prasy przybliża polski rynek erotyczny. Jak oswajaliśmy się z supermarketami i jak rozpalał emocje pierwszy McDonald’s nad Wisłą? Kto dyktował modowe trendy, jak wyglądały reklamy telewizyjne, co jedliśmy na mieście, jakich filmów szukaliśmy w wypożyczalniach i co groziło za oddanie nieprzewiniętej kasety? Po jakie komiksy chodziliśmy do kiosków? Jak zaczął się w Polsce hip-hop i kto sprzedawał po sto tysięcy płyt? Książka Wojciecha Przylipiaka to reportaż o rzeczywistości lat 90. Nie ma tu wielkiej polityki, są za to codzienne rozrywki, zwyczajne pasje, ekscytacje i nadzieje Polaków tamtych lat. To książka o pokoleniu, ludziach, opowiedziana przez ich historie.             David E. Sanger Cyberbroń – broń doskonała. Wojny, akty terroryzmu i zarządzanie strachem w epoce komputerów tłum. Tomasz F. Misiorek Wydawnictwo Helion premiera: 18.05.2021   Od czasu do czasu do mediów przedostają się informacje o wykorzystaniu technologii cyfrowej jako broni. Słyszeliśmy o ekstremalnych scenariuszach grożących fizyczną zagładą świata, ale o wiele powszechniejsze jest wykorzystanie cyberbroni przeciwko celom cywilnym: doprowadzenie do potężnych awarii zakładów przemysłowych, sparaliżowanie miejskich systemów komputerowych albo próby fałszowania wyników wyborów. Cyberbroń to wybór idealny: jest tania, łatwa do ukrycia i trudno udowodnić jej wykorzystanie. Można za jej pomocą wpływać na wydarzenia ogólnoświatowe, ale bez wywoływania otwartej wojny. Wystarczy przecież sfrustrować i spowolnić przeciwnika, podkopać działanie instytucji i wzbudzić w obywatelach gniew lub poczucie zagubienia. Oto ekscytująca i przerażająca opowieść o wojnach, które toczą się w cyberprzestrzeni. Autor opisuje, jak subtelnie działa cyberbroń i jak bardzo wpływa na realia geopolityczne. Wyjaśnia wydarzenia, które miały miejsce całkiem niedawno i o których większość z nas cośkolwiek słyszała. Dowiadujemy się, jak włamania do systemów komputerowych wpłynęły na politykę, gospodarkę i działania wojenne oraz jak rządy i korporacje odpowiedziały na posunięcia hakerów. Ta książka jest jednak czymś więcej niż zbiorem fascynujących, prawdziwych opowieści. Jest również ostrzeżeniem – pokazuje, jak bardzo jesteśmy bezbronni, gdy ktoś zechce wykorzystać przeciw nam siłę informacji. Zaprezentowane w niej fakty i rzadko przytaczane szczegóły pozwalają uzmysłowić sobie, jak groźna stała się cyberprzestrzeń – świat, bez którego dziś tak trudno się obejść.               Mariusz Surosz Praga. Czeskie ścieżki Wydawnictwo Czarne premiera: 19.05.2021   Praga. Od wieków przyciąga, fascynuje i inspiruje, nie pozwala o sobie zapomnieć. Do jej pasjonatów zalicza się także Mariusz Surosz, który od lat zgłębia tajemnice miasta i istotę czeskości. Tropiąc miejsca i symbole związane z kształtowaniem się czeskich mitów, spaceruje między pomnikami i kamienicami, ogląda obrazy i słucha muzyki. Podąża tropem dwóch Janów – Husa i Žižki – oraz husytyzmu, który przez wieki dawał niewielkiemu narodowi siłę, by trwać. Udaje mu się uchwycić pierwiastek wyjątkowego czeskiego usposobienia, dzięki czemu ożywają rzeźby Bohumila Kafki, muzyka Bedřicha Smetany, sgraffita Mikoláša Aleša, a hokej staje się istotną częścią narodowych smutków i nadziei. Autor uświadamia nam też, jak wiele razy w historii czeskość była zagrożona, a złota Praga, najbardziej czeskie z miast, musiała o swoją tożsamość walczyć rękami pracowitych mieszczan, genialnych malarzy, rzeźbiarzy i muzyków, a nawet hokeistów. Dziś nikt już nie ma wątpliwości, do kogo należy Praga, a na pytanie, czyje są praskie tramwaje, parki i miejski kurz, każdy Czech odpowie: „Naše!”.             Beata Szady (red.) Dziobak literatury. Reportaże latynoamerykańskie Wydawnictwo Dowody na Istnienie premiera: 28.05.2021   Dziobak to bardzo dziwny ssak: ma dziób kaczki, sierść wydry i ogon bobra. Poza tym wydziela jad i składa jaja. Dziobak jest po trosze kaczką, po trosze wydrą lub bobrem, ale żadnym z tych zwierząt do końca. I właśnie reportaż latynoamerykański jest jak taki dziobak: czerpie z wielu gatunków – używa środków stylistycznych typowych dla prozy literackiej, konstruuje bohaterów jak w dramaturgii, syntetyzuje jak w poezji, surowo obserwuje jak w dziennikarstwie – ale jest oddzielnym bytem. W tym zbiorze nie ma opowieści jedynie o narkotykach, nierównościach społecznych i przemocy, czyli o wszystkim tym, czego spodziewamy się po reportażach z Ameryki Łacińskiej. Są zupełnie o czym innym: o peruwiańskiej tożsamości narodowej wyrażanej w słabości do napoju w „kolorze sików i smaku gumy do żucia”; o urugwajskich Hitlerach, którzy nie wstydzą się swojego imienia; o brazylijskim miasteczku bliźniąt, w którym jedynacy są nieszczęśliwi jak nigdzie indziej na świecie i które ma swoją mroczną tajemnicę; o wystawianym raz do roku krześle, na którym siedział Che Guevara, zanim został zastrzelony w boliwijskiej wiosce; o Czilangopolis – mieście Meksyk – w którym żyje tak dużo ludzi, że nie sposób ich zliczyć, ale i nikt nie ma wrażenia, że zbywa właśnie on; o błaźnie, który jest równie tradycyjnym gościem na pogrzebach w Kolumbii jak płaczki; o urugwajskiej poetce, która jeszcze przed dwudziestką pisała: „Każdy jest owocem dojrzewającym do swojej śmierci”; o Caracas – mieście, w którym Martín Caparrós zrozumiał, jak ważne jest zdanie: „Daj znać, jak dojedziesz”; o rozbieganych cieniach, które nafaszerowały gangstera Crayolę ołowiem, doprowadzając do jednego z najbrutalniejszych aktów przemocy w Salwadorze; o Auguście Pinochecie i jego największej w Chile bibliotece oraz o Garcíi Márquezie w fotelu dentystycznym. Opowiadać o banale w niebanalny sposób – oto wyzwanie dla reportażu latynoamerykańskiego. Dostrzegać niezwykłość w tym, co zwykłe – oto jego cel.             Jerzy Szperkowicz Wrócę przed nocą. Reportaż o przemilczanym Wydawnictwo Znak literanova premiera: 19.05.2021   Październikowy świt 1943 roku. Dom jeszcze śpi. Mama, już ubrana, karmi trzymiesięczną Irenkę. Za chwilę wychodzi, przed nią osiemnaście kilometrów. Chce odebrać ubranka córeczki oddane na przechowanie znajomej w sąsiedniej wsi. Załatwi to szybko, wróci przed nocą. O swojej wyprawie nie mówi mężowi, nie puściłby jej samej. Ponad pięćdziesiąt lat po wojnie dorosły syn wraca na Białoruś, do krainy dzieciństwa. Rozpoczyna reporterskie śledztwo – chce odkryć prawdę o losie zaginionej matki, którą w tamten październikowy poranek widział po raz ostatni. Są historie, które decydują o całym życiu i które przez całe życie chce się zapomnieć, ale one upominają się, by zostać opowiedziane. Jerzy Szperkowicz, dziennikarz i reporter, w przygotowywanym wiele lat reportażu włamuje się do własnej pamięci, ale i pamięci świadków tamtych wydarzeń, by odsłonić straszną tajemnicę i zrozumieć relacje między sąsiadami z jednej wsi. Prawda, którą odkrywa, okazuje się gorsza niż wszystkie przypuszczenia. Emocjonalne literackie świadectwo za sprawą unikalnego stylu i wrażliwości autora zmienia się w uniwersalną opowieść o człowieczeństwie i próbie pogodzenia się z tym, z czym pogodzić się nie sposób.           Antonio Talia Droga krajowa numer 106. Na tajnych szlakach kalabryjskiej mafii tłum. Mateusz Salwa Wydawnictwo Czarne premiera: 26.05.2021   Kalabrię, malowniczy region na południu Włoch, od dziesiątek lat trawi poważna choroba. Nie są nią ubóstwo ani wyniszczające upały. Jest nią ’ndrangheta – tajna organizacja, która stała się najpotężniejszą strukturą mafijną w Europie. Jej wirus rozprzestrzenia się na całym świecie i pochłania coraz więcej ofiar. Mediolan i Duisburg, Toronto i Melbourne, Montevideo i Hongkong. Epidemia ’ndranghety nie oszczędziła żadnego z kontynentów. Antonio Talia próbuje odkryć źródło przemocy i rusza w podróż drogą krajową numer 106. Pokonując ponad sto kilometrów południowym wybrzeżem Kalabrii, wśród gajów pomarańczowych i malowniczych miasteczek, szuka odpowiedzi na pytanie, jak to możliwe, że w tak pięknym i surowym krajobrazie kryją się odwieczne konflikty, bezwzględność i sieć przestępczych zależności. „Droga krajowa numer 106” to reporterskie śledztwo odkrywające nieznane karty mafijnej historii i książka drogi opowiadająca o regionie, w którym kult męskości, broń, narkotyki i osmalone na brzegach obrazki z Matką Boską nie są lokalną legendą, tylko tragiczną codziennością oddziałującą na kolejne pokolenia Kalabryjczyków.           Piotr Trybalski Wszechmogący. Andrzej Zawada. Człowiek, który wymyślił Himalaje Wydawnictwo Literackie premiera: 19.05.2021   Himalaista i wizjoner, lider wypraw w góry najwyższe. Wprowadził polski himalaizm na światowe salony. Bez Zawady nie byłoby pierwszego zimowego wejścia na Everest i… nepalskiego na K2. Kim był Andrzej Zawada – człowiek, który rozpoczął zimowy wyścig na szczyty ośmiotysięczników? „Jestem stworzony do rzeczy wielkich” – pisał w latach pięćdziesiątych XX wieku. Studiował fizykę i marzył, by zapisać się w historii. Przypadkowy – jak by się wydawało – kontakt z Klubem Wysokogórskim przerodził się w wielką pasję i misję: wyrwać polski alpinizm z niemocy komunistycznego ustroju, otworzyć dla Polaków Himalaje. W 1971 roku poprowadził pierwszą polską wyprawę w Karakorum, która zdobyła dziewiczy, blisko ośmiotysięczny Kunyang Chhish. A potem wydarzyło się coś, co zadziwiło wszystkich. Wbrew opinii pierwszego zdobywcy Everestu, Edmunda Hillary’ego, że „zimą nie da się przeżyć powyżej 7000 m”, Andrzej Zawada i Tadeusz Piotrowski stanęli na wierzchołku Noszaka (7492 m n.p.m.). Od tej chwili historia alpinizmu miała być pisana od nowa. I była. Z zimowych wspinaczek Zawada postanowił zrobić lejtmotyw polskiej szkoły himalaizmu. Charyzmatyczny i przebojowy syn konsula RP i wnuk powstańca styczniowego zręcznie lawirował w PRL-owskiej rzeczywistości, próbując zdobyć uznanie dla własnych pomysłów, wówczas uznawanych za zupełnie szalone. Przełomowy okazał się rok 1980. Pod wodzą Zawady Polacy jako pierwsi stanęli zimą na ośmiotysięczniku i to od razu najwyższym – Mount Evereście. A potem na kolejnych, przez lata całkowicie monopolizując zimowe wspinaczki w Himalajach. Jeżeli alpinista pomyśli sobie, że zimą na Everest nie można wejść, to myśl taka nie daje mu spokoju, dopóki nie spróbuje. W człowieku zawsze był pęd poznawczy, prowokujący do stawiania pytań, po czym następowała próba odpowiedzi. To chyba leży u podstaw potęgi umysłu ludzkiego – twierdził Zawada. „Wszechmogący” to historia człowieka, bez którego nie byłoby sukcesów Krzysztofa Wielickiego i Leszka Cichego, Macieja Berbeki i Jerzego Kukuczki, zimowego programu Artura Hajzera. Andrzej Zawada był tym, który tchnął w serca polskich himalaistów nadzieję i pokazał, jak być dumnym zarówno z siebie, jak i z ojczyzny.           Marta Wroniszewska Tu jest teraz twój dom. Adopcja w Polsce Wydawnictwo Czarne premiera: 12.05.2021   Ponad siedemdziesiąt tysięcy polskich dzieci objętych jest pieczą zastępczą. Mieszkają w domach dziecka i rodzinach zastępczych. Większość nie ma szans na znalezienie prawdziwego domu – są za duże, mają zbyt wiele problemów zdrowotnych, ich biologiczni rodzice nie zostali pozbawieni praw rodzicielskich. A nawet jeśli dojdzie do adopcji, nie zawsze jest to historia z happy endem. Rodzina adopcyjna mierzy się z wyzwaniami, które osobom z zewnątrz trudno sobie wyobrazić. Nie wszystkim udaje się ten ciężar udźwignąć. Marta Wroniszewska słucha historii adoptowanych dzieci – dziś już dorosłych – oraz rodziców adopcyjnych, rodzin zastępczych i dawnych wychowanków domów dziecka, zmagających się z codziennością, do której nikt ich nie przygotował. Rozmawia z osobami poszukującymi swoich biologicznych rodziców, matkami, które utraciły prawa rodzicielskie, wreszcie pracownikami instytucji i działaczami społecznymi. Osobiste dramaty przeplatają się z problemami niewydolnego systemu. I choć w tej historii jest wiele głosów, najdonośniej wybrzmiewa ten, którego zwykle nie słychać – głos dzieci.

“Łódź. Miasto po przejściach” Wojciech Górecki i Bartosz JózefiakNiepotrzebny eksperyment Autorzy piszą o niej: “książka eksperyment”, ale nie spodziewajcie się tutaj nowych pomysłów na reportaże, odważnych sposób prowadzenia narracji czy eseistycznego rozmachu.

„Merchants of Doubt” Naomi Oreskes i Erica Conwaya – recenzja„Merchants of Doubt” Naomi Oreskes i Erica Conwaya to wydana w roku 2010 książka przestawiająca środowiska amerykańskich lobbystów, którzy walczą z nauką, służąc interesom wielkiego biznesu i, w szerszym rozumieniu, kapitalizmu.