Jeśli potrzebujecie oddechu od niestabilnej teraźniejszości, marcowe premiery #nonfiction zachęcają do spojrzenia w przeszłość. Historia ludzkości widziana z perspektywy (dotąd brakującej) kobiecego ciała, historia Polski, która musi się powtarzać, oraz ta opowiadana przez inne narody, historia świata kształtowana nie przez nasz dumny gatunek, lecz… zarazki. Piraci i ich eksperymenty z formami organizacji społeczeństwa oraz „kłirówy”, które torowały drogę dzisiejszemu postrzeganiu tożsamości i seksualności. Tyrani oraz narodziny i upadki mocarstw. Wreszcie skok do roku 1984 i próba uchwycenia rodzimego postpunku. A jeżeli wolicie coś bardziej aktualnego, takich tematów też oczywiście nie brakuje. Sprawdźcie!
zebrała Agnieszka Pietrzak
Monika Białkowska
Połamany celibat
Wydawnictwo Znak
premiera: 26.03.2025
„Formacja nie przygotowała mnie na to, czym będzie samotność w klasztorze, czym będzie brak bliskości kobiety. Nikt mnie nie uprzedził, że będę tak bardzo sam, że zaglądać będę obcym ludziom w okna. Nie składałem Bogu ślubów po to, żeby w Jego służbie zdechnąć z samotności”.
Konrad, były ksiądz
Monika Białkowska – dziennikarka i teolożka – przedstawia prawdziwe historie „połamanego” celibatu. Historie księży, którzy odeszli od kapłaństwa po latach wewnętrznych konfliktów, i tych, którzy doświadczyli ludzkiej miłości, ale z niej zrezygnowali, płacąc za to nieraz ogromną cenę.
Oddaje głos kobietom: ukrytym „nielegalnym” partnerkom, wychowującym księżowskie dzieci, porzuconym „dla uratowania kapłaństwa”, wreszcie szczęśliwym żonom byłych duchownych. Tym wszystkim, których nikt dotąd o zdanie nie pytał.
Opowiada o dramatycznych wyborach, wierności i zdradzie, podwójnym życiu i odwadze zmiany, wielkich nadziejach i rozpaczliwej samotności.
To książka pisana z wnętrza Kościoła, która nie boi się stawiania wprost najtrudniejszych pytań.
Cat Bohannon
Ewa. Ewolucja jest kobietą. Kobiece ciało i 200 milionów lat naszej historii
tłum. Agnieszka Sobolewska
Wydawnictwo Literackie
premiera: 26.03.2025
Tam, gdzie skończył się Sapiens, zaczyna się Ewa – rewolucyjna instrukcja obsługi samicy ssaka, bezkompromisowy opis ewolucji kobiecego ciała, gruntowna rewizja przekonań na temat historii człowieka.
Przez całe wieki to mężczyźni pisali o tym, jak ewoluował nasz gatunek, w jaki sposób opanowaliśmy Ziemię, zbudowaliśmy miasta, udoskonaliliśmy język. Ale w tym obrazie był jeden brakujący element – ciało kobiety. Cat Bohannon, amerykańska badaczka i absolwentka studiów doktoranckich na Uniwersytecie Columbia, przekonuje, że współczesna medycyna, neurobiologia, paleoantropologia czy biologia ewolucyjna tracą, kiedy ignorujemy fakt, że połowa z nas ma piersi. Pora, żeby zacząć o nich rozmawiać; o krwi, tłuszczu, pochwach i macicach. Mleku, które przypomina ropę. O tym, czy istnieje coś takiego jak „kobiecy mózg”. I czy my, kobiety, rzeczywiście jesteśmy „słabszą płcią”, a nasze ciała są w stanie wojny z naszymi dziećmi.
„Naczelne Ewy” żyjące w koronach drzew, mamki, dzięki którym doszło do demograficznej eksplozji, oraz chore na anemię współczesne nastolatki z Indii – ta odkrywcza i burząca mity opowieść koryguje naukę, która zbyt długo skupiała się na męskim ciele i męskim punkcie widzenia.
Sylwia Chutnik, Justyna Bilik
Kłirówy. Te, które złamały zasady
Wydawnictwo OsnoVa
premiera: 8.03.2025
Eseje biograficzne o 15 kobietach, wojowniczkach na rzecz Inności, na rzecz zmiany i niemieszczenia się w schematach, które utorowały drogę dzisiejszym osobom queer. O osobach, którym nie da się przykleić jednej etykiety.
„I tak Claude Cahun jest poza płciami, Frida Kahlo wbrew ograniczeniom cielesności, Marsha P. Johnson rozwiewa mity na temat bierności (czarnoskórej transkobiety, na dodatek pracownicy seksualnej). Lee Miller to co prawda piękna modelka, ale i zawzięta reporterka wojenna leżąca w wannie Hitlera. Virginia Woolf to ikona «sławnej pisarki», a jednak przepełniona bólem i namiętnościami. Eve Adams to zaangażowana politycznie lesbijka, Susan Sontag intelektualistka, której nigdy nie zrozumiemy, Piotr Włast to hiperpłciowość, a znowu Natalie Clifford Barney to nie tylko dama z paryskiej bohemy, ale i aktywistka. Jest też Adrienne Rich, która raz na zawsze obala mit, że matka nie może być zarazem lesbijką, a znowu lesbijka Tove Jansson może być zarazem autorką popularnych bajek” – jak pisze we wstępie Sylwia Chutnik.
11 tekstów napisała Chutnik, 4 – Justyna Bilik.
Joanna Czeczott
Cisza nad stepem. Kazachstan i pamięć o Rosji
Wydawnictwo Czarne
premiera: 26.03.2025
W XIX wieku Kazachstan został podbity przez Rosję, która traktowała go jak swoją kolonię. Przez kolejne dekady tutejsze dobra naturalne były bezwzględnie eksploatowane, a rodzima ludność dziesiątkowana. Kraj stał się też miejscem zsyłek – Aleksandr Sołżenicyn nazywał go KaZEKstanem, bo w czasach ZSRR cała republika zmieniła się w wielki łagier. Zekami (więźniami) byli wrogowie polityczni, członkowie elity intelektualnej i zwykli kryminaliści. Polacy, Niemcy, Koreańczycy, Łotysze, Estończycy i Litwini, Turcy meschetyńscy, Kurdowie, Ormianie, Czeczeni, Karaczajowie i Ingusze. Bywali ofiarami gwałtów, mordów, ale też uczestnikami obozowych powstań.
Dziś Kazachstan jest niepodległym państwem, wydaje się jednak, że jego pamięć wciąż pętają niewidzialne kajdany. Temat łagrów porusza się niechętnie, a jeśli już, to mówi się o zasługach, jakie lokalnej społeczności oddali zesłani tu naukowcy, milczy zaś o cierpieniu, głodzie i przemocy, których doświadczali więźniowie. Czy to bliskość groźnego sąsiada, Rosji, spowija cieniem kazachską przeszłość? Czy może trauma jest zbyt wielka i łatwiej ją wyprzeć, niż się z nią mierzyć? A może to ciężar winy jest nie do udźwignięcia? Przecież obok wnuków zesłańców mieszkają tu potomkowie obozowych strażników.
Joanna Czeczott odwiedza miejsca, gdzie znajdowały się łagry, poszukuje ich śladów w przestrzeni i w pamięci mieszkańców Kazachstanu. Stara się pokonać ciszę, która unosi się nad kazachskim stepem.
Małgorzata Czyńska
Zgiełk serca. Opowieść o Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej
Wydawnictwo Literackie
premiera: 26.03.2025
Maria Pawlikowska-Jasnorzewska – kobieta naznaczona miłością i wpływem planet.
Co wiemy o ezoterycznym życiu artystki totalnej, ikony dwudziestolecia międzywojennego?
Lilka, jedna z ukochanych córek Wojciecha Kossaka. Autorka wierszy inspirujących do dziś kolejne pokolenia twórców. Pierwsza poetka i pisarka krakowskiego rodu wymykająca się twardej męskiej krytyce. Malarka i rysowniczka.
Jaka była naprawdę Maria Pawlikowska-Jasnorzewska?
Joginka, zielarka, kobieta pełna magnetyzmu, zauroczona czarnoksięstwem, astrologią i telepatią. Cieleśnie niedoskonała, lecz pragnąca doskonałości. Kochająca się łakomie tak z mężczyznami, jak również z sukcesem.
Tuwim nazywał ją czarownicą. Lechoń – rusałką. Witkacy ją malował i doradzał jej. Kim była ta skryta w futrach i tiulach artystka, okrzyknięta przez Tadeusza Boya-Żeleńskiego mianem „polskiej Safony”?
Małgorzata Czyńska tworzy wielobarwną opowieść biograficzną o życiu Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. Przeprowadza przez historię miłości o wielu twarzach, kolejnych mężów, poezji, teatru, rysunku. Książka zawiera również niepublikowane dotąd zdjęcia i prace malarskie poetki.
To świadectwo wieloetapowej przemiany z dziewczynki w zalotnicę, a w końcu w ikoniczną artystkę – jedną z najczęściej tłumaczonych i do dziś czytanych polskich poetek.
Marcel Dirsus
Tyrani. Triumf, władza, upadek
tłum. Michał Lipa
Wydawnictwo Port
premiera: 12.03.2025
Tyrani wydają się niezniszczalni, ale zawsze nadchodzi ich kres.
Władza oparta na strachu, lojalności i korupcji ma swoje granice. Gdy zawodzi krąg zaufanych współpracowników, elity wojskowe zaczynają się buntować, a naród ma dość opresji i nadużyć, despotyczne reżimy chwieją się w posadach. Upadający tyran nie odchodzi spokojnie na emeryturę – grozi mu wygnanie, więzienie, śmierć. Takie sytuacje zmieniają losy krajów na zawsze.
Dr Marcel Dirsus, uznany ekspert ds. bezpieczeństwa i politolog, odkrywa kulisy funkcjonowania dyktatur oraz procesy, które prowadzą do ich dramatycznego końca. Dzięki rozmowom z rewolucjonistami, wojskowymi, byłymi przywódcami buntów i zwykłymi ludźmi poznajemy historie takich osób jak „Szatan” – aktywista ryzykujący życie w walce z totalitarnym reżimem, czy lider burundyjskich rebeliantów, który otwarcie mówi o swojej roli w krwawej masakrze ludności. Śledzimy też ostatnie kroki dyktatorów takich jak Muammar Kadafi, który uciekał przez wzburzonym tłumem, który ostatecznie go dorwał i zlinczował.
Tyrani to analiza mechanizmów władzy autorytarnej i zapis jej słabości. To brutalna lekcja o tym, jak można obalić despotów i jakie wyzwania czekają narody po ich upadku. Bo często obalenie dyktatora to dopiero początek dramatycznych zmian.
Marta Dziok-Kaczyńska
Anglia. Czas na herbatę
Wydawnictwo Poznańskie
premiera: 12.03.2025
Czym jest banter i co łączy go z pubem?
Dlaczego im dalej na północ, tym Anglicy są milsi?
Czy w Anglii leczy się wszystko paracetamolem?
Położona na wyspie Anglia zawsze stanowiła wyzwanie dla najeźdźców i schronienie dla migrantów. Przez wieki przewodziła największemu imperium świata, co widać w klasowym podziale społeczeństwa oraz popularności monarchii. I choć przez pozostałe narody brytyjskie bywa nazywana czarną owcą Zjednoczonego Królestwa, to ona dała światu Jane Austen, Sherlocka Holmesa oraz Jamesa Bonda. Bez Anglików nie znalibyśmy sztuki narzekania, pubów, five o’clock czy fish and chips.
To opowieść o współczesnej wielokulturowej Anglii, kraju, gdzie najliczniejszą mniejszością są Polacy, ochrona zdrowia działa całkiem sprawnie, a pub staje się miejscem łączącym społeczeństwo, które nadal próbuje odnaleźć się po brexicie. Jednocześnie to wyprawa przez wieki burzliwej historii, urokliwe zakątki i wrzosowiska aż do centrum angielskości – Londynu.
Barbara Ehrenreich
Z przyczyn naturalnych. Ludzka obsesja dobrego samopoczucia i nadludzkie wysiłki, aby żyć dłużej
tłum. Anna Dzierzgowska
Grupa Wydawnicza Relacja
premiera: 26.03.2025
Jedna z najwybitniejszych i najbardziej wpływowych amerykańskich dziennikarek analizuje branże beauty i wellness, obnażając współczesną obsesję na punkcie zdrowia i młodości.
Barbara Ehrenreich, jedna z najbardziej wpływowych i najwybitniejszych amerykańskich dziennikarek społecznych, podejmuje temat współczesnej obsesji na punkcie zdrowia, młodości i nieśmiertelności. Dlaczego tak bardzo boimy się śmierci i co naprawdę daje nam pogoń za długowiecznością?
Ehrenreich analizuje, jak nadmierne dążenie do kontroli nad zdrowiem – poprzez dietetyczne suplementy, intensywne programy treningowe i niekończące się badania – nie zawsze przekłada się na lepszą jakość życia. Często wręcz wywołuje niepotrzebny stres i poczucie winy. Autorka, z właściwym sobie dowcipem i przenikliwością, pokazuje, że są rzeczy, których nie możemy uniknąć, takie jak starzenie się i śmierć, i proponuje bardziej zrównoważone podejście, zachęcając do akceptacji oraz radości z życia bez obsesyjnej potrzeby kontroli.
Laura Evans
Kryminalny atlas sztuki. Kradzieże, akty wandalizmu i fałszerstwa
tłum. Paweł Wieczorek
Wydawnictwo Arkady
premiera: 12.03.2025
Prezentując przykłady dzieł od starożytnych po współczesne, Kryminalny atlas sztuki pokazuje zdjęcia mistrzowskich dzieł z całego świata, przestępców, którzy je zbezcześcili, bohaterów, którzy dzieła odzyskali albo przywrócili je do pierwotnego stanu, a w wielu przypadkach także fotografie z miejsc przestępstw.
Przedstawione w książce wstrząsające i intrygujące kryminalne historie, podzielone zostały według trzech kategorii: kradzieże, akty wandalizmu i fałszerstwa. Opowieści ukazują rozmaite motywacje popełniania przestępstw przeciwko sztuce: chciwość, zemstę, chęć władzy i sławy, a także – co zaskakuje – miłość, równość i idealizm.
W 75 opowieściach o tajemnicach, skandalach i nieszczęśliwych wypadkach Kryminalny atlas sztuki śledzi współczesną historię przestępstw przeciwko sztuce popełnionych na całym świecie.
Rachel Feder
Mit Darcy’ego. Jane Austen, literaccy amanci i potwory, które nauczono nas kochać
tłum. Aleksandra Paszkowska
Wydawnictwo Krytyki Politycznej
premiera: 26.03.2025
Dlaczego pociągają nas osoby niedostępne emocjonalnie? Co sprawia, że godzimy się tracić czas na kogoś, kto nas źle traktuje? Jane Austen może mieć z tym coś wspólnego.
W Micie Darcy’ego literaturoznawczyni Rachel Feder dekonstruuje archetyp romantycznego bohatera, który znamy z powieści Austen, i bada jego wpływ na nasze kulturowe wyobrażenie o relacjach romantycznych. Śledząc popularny motyw – od nienawiści do miłości – nie tylko w klasyce literatury, ale i w piosenkach Taylor Swift czy programie The Bachelor, Feder bada źródła naszej kulturowej obsesji na punkcie okrutnych bohaterów (i bohaterek). Autorka pokazuje, ile w tym winy Darcy’ego i co z tym zrobić.
Mit Darcy’ego to książka, która zainteresuje zarówno zagorzałe dżejnistki i fanki wątków typu slow burn, jak i osoby, które chcą krytycznie spojrzeć na wzorce kulturowe, na których budujemy nasze relacje intymne.
Marian Golka
Przenośne centrum świata. Przypadki podróżne
Wydawnictwo Prószyński i S-ka
premiera: 14.04.2025
Niezwykła podróż, w której odkrywamy piękno codziennych chwil
W Przenośnym centrum świata autor, z daleka od wielkich wypraw czy spektakularnych odkryć, zaprasza czytelnika do świata pełnego zwykłych zdarzeń, które jednak skrywają niezwykłe znaczenie. Zwyczajne sytuacje i drobne spotkania zyskują tu nowy wymiar. Czy to zaułek w Paryżu, zakątek Rzymu, czy przypadkowo usłyszane słowo w drodze – wszystko to może stać się pretekstem do głębokiej refleksji nad istotą ludzkiej egzystencji.
Marian Golka dzieli się swoimi podróżniczymi „przypadkami”, w których literacka wyobraźnia łączy się z subtelną obserwacją rzeczywistości. To książka o dostrzeganiu tego, co ulotne, i o poszukiwaniu ukrytej esencji miejsc i chwil. Dzięki niej odkrywamy, że prawdziwe centrum świata może być wszędzie – w każdym miejscu, w każdym wspomnieniu czy spojrzeniu, jeśli tylko otworzymy się na jego piękno i znaczenie.
Begoña Gómez Urzaiz
Wyrodne. Opowieść o macierzyństwie i poczuciu winy
tłum. Maja Gańczarczyk
Wydawnictwo Karakter
premiera: 7.03.2025
Co z niej za matka, skoro porzuca własne dziecko? To pytanie zawiera w sobie oburzenie i pogardę spadające na kobiety, które z różnych powodów decydują się na taki krok. Autorka książki, hiszpańska dziennikarka i felietonistka, zadała je nie w trybie oskarżenia, a dociekania: dlaczego niektóre kobiety zostawiają swoje dzieci? Biorąc pod lupę tak znane postaci, jak Doris Lessing, Gala Dalí, Maria Montessori, Joni Mitchell, Mercè Rodoreda czy Muriel Spark, a także mniej znane, a nawet fikcyjne, jak Anna Karenina, przygląda się ich motywacjom i ocenom, z którymi musiały się mierzyć.
Begoña Gómez Urzaiz z humorem tropi współczesne trendy związane z macierzyństwem, zagląda na konta instamatek, przeczesuje popkulturę i prześwietla własne życie, by dowiedzieć się, co to znaczy być idealną matką, o ile w ogóle takie istnieją. Interesuje ją napięcie między tym, czego kobiety pragną i jak chcą ułożyć swoje życie, a społecznymi oczekiwaniami. I zastanawia się, dlaczego matki obarcza się winą dosłownie za wszystko.
David Graeber
Pirackie Oświecenie albo prawdziwa Libertalia
tłum. Jarosław Skowroński
Wydawnictwo Zysk i S-ka
premiera: 25.03.2025
Historia o magii, bitwach morskich, porwanych księżniczkach, buntach niewolników, fikcyjnych królestwach i fałszywych ambasadorach, szpiegach, złodziejach klejnotów, trucicielach, kulcie diabła i seksualnej obsesji, która leży u początków nowoczesnej wolności.
Piraci od dawna zamieszkują naszą wyobraźnię, symbolizując przygodę, ryzyko i radykalną wizję wolności. Ich mit ma u swoich źródeł bogatą historię pirackich społeczeństw, obfitującą w pomysłowe eksperymenty z samorządnością i alternatywnymi formami organizacji, czego dobitnym przykładem są dzieje obecności piratów na Madagaskarze – wyspie, na której wciąż żyją Zana-Malata, ich malgascy potomkowie.
Pirackie Oświecenie, ostatnia książka napisana przez wybitnego antropologa Davida Graebera, jest wynikiem jego badań terenowych na Madagaskarze. Graeber rozwija w niej idee, obecne w jego najsłynniejszych dziełach Dług i Narodziny wszystkiego (napisanej wspólnie z Davidem Wengrowem), ukazując pozaeuropejskie korzenie myśli oświeceniowej oraz zapomniane formy porządku społecznego i politycznego.
Jonathan Haidt
Niespokojne pokolenie. Jak wielkie przeprogramowanie dzieciństwa wywołało epidemie chorób psychicznych
tłum. Robert Filipowski
Wydawnictwo Zysk i S-ka
premiera: 18.03.2025
Pokolenie Z stało się pierwszym pokoleniem w historii, które dorastało z urządzeniem w kieszeni odwracającym uwagę od otoczenia, a wciągającym do alternatywnego wszechświata, który był ekscytujący, uzależniający, niestabilny i – jak się okazało – niewłaściwy dla dzieci i młodzieży
Od początku drugiej dekady XXI wieku obserwujemy gwałtowne pogorszenie stanu zdrowia psychicznego wśród nastolatków. Rosną wskaźniki dotyczące depresji, stanów lękowych, samookaleczeń i samobójstw. Dzieci coraz częściej cierpią na bezsenność, brak koncentracji, wszelkiego rodzaju uzależnienia, samotność i perfekcjonizm.
Psycholog społeczny Jonathan Haidt w swojej najnowszej książce Niespokojne pokolenie stara się znaleźć przyczynę epidemii chorób psychicznych, która dotknęła pokolenie Z. Pokazuje, jak gwałtowny rozwój technologii w połączeniu z nadopiekuńczością wobec dzieci i ograniczeniem ich autonomii w realnym świecie wypchnęły je do świata wirtualnego, co miało katastrofalne skutki dla nich samych, ich rodzin i całego społeczeństwa. Przede wszystkim jednak wzywa do działania i opisuje kroki, które rodzice, nauczyciele, szkoły, firmy technologiczne i rządy mogą podjąć, aby zakończyć epidemię chorób psychicznych wśród młodszego pokolenia i przywrócić bardziej naturalne dzieciństwo, oparte na zabawie i swobodzie w odkrywaniu świata.
Michał Herer
Nowoczesność na haju. Kapitalizm, mieszczaństwo i użytek z narkotyków
Wydawnictwo Krytyki Politycznej
premiera: 12.03.2025
Nowoczesność na haju to fascynująca podróż przez historię świata nowoczesnego, w której używanie substancji psychoaktywnych łączy się z przemianami ludzkiego sposobu życia. Michał Herer bada, jak używanie narkotyków splatało się z rozwojem kapitalizmu i jak tworzyło również podłoże dla buntów przeciwko wartościom i stylowi życia mieszczaństwa.
Książka oferuje wnikliwe analizy trzech kluczowych czasoprzestrzeni: dziewiętnastowiecznego Paryża, jako ośrodka bohemy i kapitalistycznego rozkwitu, Berlina pierwszej połowy XX wieku, jako areny modernizacyjnych eksperymentów, oraz Stanów Zjednoczonych ery kontrkultury. Michał Herer przygląda się klubowi wyrafinowanych haszyszystów, nazistom prowadzącym swoją wojnę błyskawiczną na chemicznym dopingu i psychodelicznym podróżom kontrkulturowych buntowników, pokazując, na jak różne sposoby użytek z narkotyków wpisywał się w losy człowieka nowoczesnego.
Ta książka to pozycja obowiązkowa dla wszystkich, których interesuje kulturowa historia narkotyków i to, jak substancje psychoaktywne wpływają, również współcześnie, na wyłanianie się nowych form podmiotowości.
Oliver Hilmes
Codzienność i groza. Trzecia Rzesza w 1943 roku
tłum. Eliza Borg
Wydawnictwo Marginesy
premiera: 19.03.2025
Poruszająca rekonstrukcja codziennego życia obywateli Trzeciej Rzeszy – gdzie beztroskie koncerty przeplatają się z tragicznymi w skutkach bombardowaniami miast, a przejawy odwagi milkną pod presją narodowego socjalizmu.
Katastrofa zaczyna się od kawy i ciasta. Dwudziestosześcioletni Karlrobert Kreiten, niezwykle utalentowany pianista ze świetlaną przyszłością, w marcu 1943 roku wypowiada nieostrożne słowo w nieodpowiednim towarzystwie. Sześć miesięcy później umiera na szubienicy.
Tragiczna historia Kreitena to główny wątek książki Olivera Hilmesa, w której autor śledzi losy różnych osób żyjących w Trzeciej Rzeszy w 1943 roku. Kiedy armia niemiecka zostaje rozbita pod Stalingradem, a Goebbels ogłasza wojnę totalną. Kiedy dzieci dla bezpieczeństwa są zabierane na wieś, a miliony Niemców gromadzą się w kinie, aby zobaczyć Hansa Albersa w roli barona Münchausena. Kiedy miasta są już w ruinie, a ludzie wciąż tańczą.
Podczas gdy nazistowska machina zagłady pracuje na najwyższych obrotach, niektórzy fantazjują o „ostatecznym zwycięstwie”, a inni próbują przeciwstawić się dyktaturze. W mozaice portretów, pomysłowo skomponowanych i znakomicie opracowanych, Hilmes przywraca do życia dramatyczny rok 1943.
Jonathan Kennedy
Patogeneza. Jak zarazki ukształtowały historię świata
tłum. Mariusz Gądek
Wydawnictwo Filtry
premiera: 19.03.2025
Człowiek ma skłonność do przeceniania swojej roli w dziejach świata. Choć wielu filozofów i naukowców pokazało mu już miejsce w szeregu, ciągle postrzega się jako korona stworzenia – pan i władca Ziemi, niemal w pojedynkę decydujący o narodzinach, rozkwicie i schyłkach imperiów i kultur.
Po lekturze Patogenezy trzeba się będzie definitywnie rozstać z tym mitem. Powołując się na najnowsze badania z różnych dziedzin, od genetyki i antropologii po archeologię i ekonomię, Kennedy zabiera nas w niezwykłą podróż w czasie. Śledzi wpływ bakterii i wirusów na upadek neandertalczyków, rozwój chrześcijaństwa i islamu, przejście od feudalizmu do kapitalizmu, podboje kolonialne czy ewolucję Stanów Zjednoczonych od imperialnego zaścianka do globalnej superpotęgi.
„Oddolna” perspektywa, którą przyjmuje autor, pozwala mu pokazać, jak wielką siłą w dziejach ludzkiej cywilizacji była i jest biologia. I jak skromnie wypada przy niej intelekt, w którym człowiek tak często widzi swoją „supermoc” i cudowną broń.
Paul Kennedy
Narodziny i upadek mocarstw. 500 lat burzliwej historii największych potęg świata
tłum. Grzegorz Kuśnierz
Wydawnictwo Prześwity
premiera: 28.03.2025
Fascynująca analiza obecnych dylematów gospodarczych i politycznych z perspektywy historii świata.
Pierwsze wydanie tej błyskotliwie napisanej i oryginalnej książki ukazało się w 1988 roku i nadal stanowi lekturę obowiązkową dla każdego, kto interesuje się geopolityką i polityką światową. Międzynarodowy bestseller Paula Kennedy’ego jest fascynującym opisem pięciuset lat zmiany układu sił zarówno gospodarczych, jak i militarnych w relacjach pomiędzy wielkimi mocarstwami. Autor zaczyna swą opowieść od dominacji Europy na świecie kosztem Chin i krajów muzułmańskich i doprowadza czytelnika do czasów współczesnych, w których obie te potęgi odzyskują siłę. Po drodze Kennedy opisuje wojny światowe i konflikty wewnętrzne, destrukcyjne ideologie, paranoję supermocarstw i problemy zjednoczonej Europy. Przekonująco przedstawia współzależność potęgi gospodarczej i militarnej, pokazując, jak brak równowagi między nimi prowadził do spektakularnych katastrof politycznych.
Cezary Korycki
Protokół rozbieżności. Historia Polski bez histerii
Wydawnictwo Literackie
premiera: 19.03.2025
Czy Niemcy wiedzą dziś jeszcze, czym była bitwa pod Grunwaldem?
Czego Szwedzi uczą się w szkole o potopie?
Dlaczego Litwini stawiali Piłsudskiego w równym rzędzie z Leninem?
Czy we Francji i Wielkiej Brytanii istnieje jakiekolwiek poczucie tego, iż obowiązki sojusznicze wobec Polski nie zostały wypełnione?
Jak państwowe instytucje mogą utrudniać dialog Polaków i Ukraińców o historii?
W Polsce oczywiście znamy swoją historię. Tak nam się przynajmniej wydaje. Ale jak na nas patrzą inne narody? Cezary Korycki, autor kanału Historia, jakiej nie znacie i twórca platformy Historiateka w swojej książce pyta o to najwybitniejszych zagranicznych historyków z krajów, których dzieje przecinały się z losami Polski. Rozmówcami autora są między innymi Sean McMeekin, Serhij Płochij czy Herman Lindqvist oraz kilkunastu najbardziej znaczących historyków z państw sąsiadujących z Polską, ale nie tylko.
Korycki nie waha się przed zadawaniem trudnych pytań. Konfrontuje rozmówców z popularnymi stereotypami. Pyta o niejednoznaczne i kontrowersyjne sprawy, których ocena dzieli nawet Polaków, jak bilans dominacji Polaków w Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Rozmawia o niewyjaśnionych przez lata konfliktach z Czechami, Litwinami, Białorusinami czy Ukraińcami. Chce uzyskać odpowiedź od Niemca, dlaczego w jego kraju zwalają winę za II wojnę światową na nazistów, a od Szweda, czy mają zamiar oddać zrabowane dziedzictwo Rzeczypospolitej. Najdonioślejsze wydarzenia z polskiej historii bywają kompletnie nieznane zagranicą, a te zupełnie u nas marginalnie okazują się dla rozmówców Koryckiego szalenie ważne.
Protokół rozbieżności to książka, która pozwala spojrzeć na historię Polski oczami innych narodów, a przez to odkryć ją na nowo.
Rafał Księżyk
Fala. Rok 1984 i polski postpunk
Wydawnictwo Czarne
premiera: 05.03.2025
Gdy za żelazną kurtyną niezmiennie trwa Orwellowski „rok 1984”, najlepszym sposobem, by wskoczyć w inną rzeczywistość, jest założenie zespołu rockowego.
Do tego właśnie 1984 zabiera nas w podróż w czasie Rafał Księżyk. Był to rok przełomowy dla polskiej muzyki rockowej. Doszła wtedy do głosu młodzież, która dorastała w realiach stanu wojennego. A najdobitniej przemówiła ta z mniejszych miast. Ustrzyki Dolne, Łańcut, Rzeszów, Puławy, Zduńska Wola, Toruń, Bydgoszcz, Piła – to one nadają rytm opowieści Księżyka i to z nich na podbój Polski ruszają bohaterowie nowej fali. Siekiera, Variété, 1984 i inni: amatorzy, którzy ograniczone możliwości równoważą nadzwyczajną mobilizacją. Ich bezkompromisowa, bolesna, a zarazem intelektualna muzyka jest niczym wyzwalający chichot, który dochodzi ze szczelin w systemie. I porywa tłumy.
A zatem, jak śpiewa Siekiera, „dobrze jest, dobrze jest”. Ruszyła fala.
Olivia Laing
Ogród poza czasem. W poszukiwaniu wspólnego raju
tłum. Dominika Cieśla-Szymańska
Wydawnictwo Czarne
premiera: 19.03.2025
W przededniu pandemii Olivia Laing wprowadza się wraz z mężem do starego domu w hrabstwie Suffolk. Otacza go piękny, choć zapuszczony ogród, który należał wcześniej do wybitnego członka Królewskiego Towarzystwa Ogrodniczego. Próbując przywrócić roślinom ich dawną bujność, Laing medytuje nad znaczeniem ogrodów w kulturze. Fachową literaturę ogrodniczą czyta z równym zapałem, co Raj utracony Johna Miltona. Przycina cisowy żywopłot, użyźnia glebę z pomocą dżdżownic od firmy Wiggly Wigglers, ale przede wszystkim pyta: czy umiemy jeszcze wyobrazić sobie inny świat?
W tle ogłaszane są kolejne lockdowny, Laing zaś sięga po pisma utopistów, Dereka Jarmana i Williama Morrisa, którzy w ogrodach widzieli metaforę sprawiedliwszego społecznego porządku. „Ogrody – przekonuje autorka – są nieuchronnie polityczne”. Gdy trafiają w prywatne ręce, pojawia się ryzyko, że staną się przywilejem dla nielicznych, a nie dobrem wspólnym, ludzkim azylem. Olivia Laing, pisząc wielką pochwałę ogrodu, poszukuje jego utraconego wspólnotowego wymiaru.
Marta Lau
On nigdy taki nie był. Opowieść o życiu z demencją i chorobą Alzheimera. Relacje bliskich i rozmowy ze specjalistami
Wydawnictwo Wielka Litera
premiera: 26.03.2025
Ta książka daje nadzieję, że czas choroby najbliższych możemy wspólnie godnie i dobrze przeżyć
Życie z demencją lub chorobą Alzheimera jest piekielnie trudne i nieprzewidywalne – zarówno dla chorego, jak i jego bliskich. I coraz częściej staje się rzeczywistością naszą, naszych rodzin, przyjaciół i znajomych.
Zebrane w tej książce rozmowy z ekspertami i lekarzami oraz relacje opiekunów pomagają lepiej zrozumieć chorego i jego świat. Podpowiadają, jak można (i trzeba) wspierać najbliższych i jednocześnie dbać o siebie. A także jak się pogodzić z naszym znikaniem z pamięci osób, które kochamy.
Maria Laurino
Dzieci Watykanu. Jak Kościół handlował „sierotami”
tłum. Anna Halbersztat
Wydawnictwo Wielka Litera
premiera: 12.03.2025
Jakie jeszcze grzechy ukrywa Kościół?
Turyn, rok 1963. Do miasta przyjeżdża Francesca, córka ubogich włoskich rolników. Nie będzie tu jednak cieszyć się życiem i spędzać czasu w urokliwych kafeteriach. Dziewczyna musi zniknąć – jest niezamężna i w ciąży, a to plama na honorze rodziny.
Francesca trafia do prowadzonego przez zakonnice ośrodka, licząc na pomoc ze strony Kościoła. Krótko po porodzie słyszy jednak, że jej synek został już adoptowany przez „dobrą” rodzinę w Ameryce. Od tej chwili nie jest już jego matką.
Nigdy nie wyraziła na to zgody.
Jej los podzieliło wiele młodych Włoszek żyjących w świecie opętanym obsesją na punkcie dziewictwa i czystości. Od lat 50. do 70. amerykańskie rodziny za pośrednictwem kościelnych organizacji nielegalnie adoptowały tysiące włoskich dzieci, nieświadomie budując swoje szczęście na tragedii ich matek.
Maria Laurino ujawnia ogromną skalę procederu zorganizowanego przez wysokich rangą księży i zakonnice. Dziennikarka wysłuchała opowieści rozdzielonych rodzin, aby teraz odsłonić kolejne ciemne karty współczesnej historii Kościoła katolickiego.
Nadszedł czas, by rozliczyć Watykan z lat milczenia.
Jan Maciejewski
Nic to! Dlaczego historia Polski musi się powtarzać?
Wydawnictwo Literackie
premiera: 5.03.2025
Czy stwierdzenie: „Oni zginęli, żeby Polska mogła istnieć” – jest prawdą czy wymówką?
Dlaczego w naszych dziejach przeważają masowe samobójstwa nad próbami skutecznej walki z wrogiem?
Czy rzeczywiście jesteśmy kozłem ofiarnym Europy, skazanym średnio raz na sto lat na rozszarpanie?
Jan Maciejewski, eseista, pisarz, stały felietonista i członek redakcji „Plusa Minusa”, magazynu weekendowego „Rzeczpospolitej”, stawia odważną tezę, że wraz z rozbiorami daliśmy się zwieść jako naród kłamstwu romantycznemu. A fałszywe postrzeganie naszego miejsca w Historii i Europie organizuje nam rzeczywistość od dwustu lat, wtłaczając w przeklęty rytuał ofiary: od Somosierry, przez Poniatowskiego w nurtach Elstery, klęskę powstania warszawskiego, aż po katyńskie doły śmierci i katastrofę smoleńską.
Autor nie boi się operować na otwartym sercu Polski, na naszych narodowych mitach, lękach i projekcjach. Jego esej wytrąca z historycznych przyzwyczajeń, skłania do realistycznej maksymalnej weryfikacji, a dzięki temu do rozpoznania naszego miejsca w Wielkiej Historii na nowo.
Manuel Martín-Loeches
Po co nam inteligencja? Dlaczego mądrzy ludzie podejmują głupie decyzje
tłum. Ewa Ratajczak
Wydawnictwo Znak
premiera: 26.03.2025
W dobie sztucznej inteligencji Manuel Martín-Loeches stawia istotne pytanie:
Czy człowiek korzysta z całego potencjału swojego umysłu?
Światowej klasy badacz inteligencji odkrywa fascynującą prawdę o naturze ludzkiego rozumu. Udowadnia, że często dajemy się uwieść fałszywym narracjom i podejmujemy nieracjonalne decyzje. Rzuca nowe światło na naturę ludzkiego poznania i odsłania podobieństwa między sposobem myślenia ludzi i zwierząt. Pokazuje choćby mądrość delfinów, empatię słoni czy pomysłowość kruków.
Po co nam inteligencja? to nie tylko opowieść o naszych zaskakujących (i zawodnych!) umysłach. Loeches zaprasza nas do zmierzenia się z wyzwaniami, przed którymi stoi ludzkość.
„Nadszedł czas, aby gatunek Homo sapiens w pełni wykorzystał swoją inteligencję, choćby po to, by wyświadczać dobro samemu sobie”.
John McPhee
Plac Zgody. Wieczyście neutralna Szwajcaria
tłum. Rafał Lisowski
Wydawnictwo Czarne
premiera: 12.03.2025
„Szwajcaria nie ma armii, Szwajcaria jest armią” – takie słowa usłyszał John McPhee, wybitny amerykański reporter, gdy na początku lat osiemdziesiątych towarzyszył szwajcarskiemu Korpusowi Górskiemu podczas manewrów w Alpach. Na wysokości dwóch tysięcy metrów, w zaśnieżonych dolinach i kotłach lodowcowych przyglądał się grom wojennym i symulacjom walk ze Związkiem Radzieckim.
W swoim reportażu McPhee przeplata opisy ćwiczeń wojskowych w zachwycających alpejskich krajobrazach z historiami z cywilnego życia swoich bohaterów. A przy okazji odsłania tajemnicę szwajcarskiej neutralności, za którą stoją ogromna siła militarna, mająca odstraszyć wroga, oraz perfekcyjny plan szkolenia i mobilizacji obywateli. Otrzymujemy nie tylko książkę o szwajcarskiej koncepcji wojny i pokoju, ale przede wszystkim studium jednego z najbardziej nieprzeniknionych społeczeństw Europy Zachodniej.
Ruth Millington
Muzy. My stworzyłyśmy sztukę
tłum. Jacek Konieczny
Wydawnictwo Znak Literanova
premiera: 12.03.2025
Poznaj sekrety postaci z największych dzieł sztuki.
Czy Pocałunek był jedynym wyznaniem miłości Klimta wobec Emilie? Kim była tonąca Ofelia? Bez kogo nie powstałaby Guernica Picassa? Dlaczego Francis Bacon zakochał się we włamywaczu? Co łączy Fridę Khalo i Beyoncé? I dla kogo Salvador Dali kupił zamek?
Odkryj historie muz, które inspirowały artystów – od Leonarda da Vinci po autorów okładek „Vogue’a”.
Co było w nich tak wyjątkowego, że bez nich najwięksi geniusze nie potrafili tworzyć? I dlaczego dziś są dla nas anonimowe, skoro kiedyś znaczyły tak wiele?
To za ich sprawą wybuchały skandale, artyści tracili dla nich głowy i majątki, a ich imiona były na ustach plotkujących.
Oto historia sztuki od drugiej, być może jeszcze ciekawszej strony.
Ruth Millington odkrywa przed nami zakulisowe opowieści, rzucając nowe światło na obrazy i oddając głos ich bohaterom.
Nawet o największych arcydziełach nie opowiedziano jeszcze wszystkiego.
R. Jisung Park
Niewidzialny pożar. Ukryte koszty zmian klimatycznych
tłum. Szymon Drobniak
Copernicus Center Press
premiera: 26.03.2025
Ryzyko wypadku w pracy, takiego jak upadek z drabiny czy błąd w obsłudze ciężkich maszyn, jest większe w upalny dzień. Wynik egzaminu pisanego przez ucznia w dniu, gdy temperatura w klasie wynosi 32°C, a klimatyzacja nie działa, może spaść nawet o 10%. W gorące dni częściej dochodzi do kłótni i bójek. Rośnie też liczba samobójstw.
Oto ukryte koszty zmian klimatycznych – nie tak spektakularne jak pożar, ale na dłuższą metę o wiele groźniejsze – na które zwraca naszą uwagę R. Jisung Park. Posługując się najnowszymi badaniami statystycznymi i ekonomicznymi, wyjaśnia zagrożenia i proponuje możliwe rozwiązania. Spełnienie się groźby wydaje się realne, ale nie jest nieuniknione. Dalej możemy zbudować lepszy świat dla siebie i przyszłych pokoleń.
Historia zmian klimatycznych to opowieść, w której każda, nawet najmniejsza redukcja emisji ma znaczenie i w której wszyscy możemy pomóc w budowaniu stabilniejszej przyszłości klimatycznej. Tego poczucia nadziei i sprawczości potrzebuje każdy, kto jest otwarty na nowe sposoby myślenia o świecie i swoim miejscu na Ziemi. Odnajdzie je właśnie w tej książce.
Przemysław Pawlak
Witkacy. Biografia
Wydawnictwo Iskry
premiera: 14.03.2025
„Książka Przemysława Pawlaka to wyjątkowo udana próba ukazania skomplikowanej osobowości Stanisława Ignacego Witkiewicza jako jednostki nieprzeciętnej, prawdziwego Istnienia Poszczególnego. Jawi się on jako wszechstronny geniusz, a jednocześnie bohater niemal pozytywistyczny, morderczo pracowity, wymagający od siebie więcej niż od innych. Postać Witkacego została precyzyjnie osadzona w realiach epoki, w jej społeczno-politycznych, naukowych i historycznych kontekstach, zawsze z doskonałą znajomością źródeł, także tych dotąd niepublikowanych lub zapomnianych. Autor zdradza przy tym głęboką intuicję psychologiczną w odtwarzaniu stanów emocjonalnych swojego bohatera i kreśli jego portret z powieściową swadą, niemal jak Bolesław Prus, gdy pisał o Wokulskim. Trudno się od tej książki oderwać, trudno o niej zapomnieć”.
Janusz Degler
Maciej Pawłowski
Brama do Europy. Czy Afryka Północna zdecyduje o przyszłości Starego Kontynentu?
Wydawnictwo Prześwity
premiera: 14.03.2025
Afryka Północna to brama do Europy dla wszystkich, którzy chcą zmienić swoje życie
Państwa Afryki Północnej mają istotny wpływ na Europę. Są swoistym „filtrem” dla nielegalnej migracji do Unii Europejskiej, jej zapleczem surowcowym, miejscem wielkich inwestycji infrastrukturalnych i rosnącym rynkiem zbytu. W interesie UE jest inteligentne wspieranie stabilności i rozwoju tych państw. Ta książka nie tylko wyjaśnia znaczenie Maghrebu dla Europy, ale także jasno pokazuje, jakie zagrożenia i szanse niesie on ze sobą dla Starego Kontynentu.
Autor przedstawia historię regionu od starożytności po współczesność, jego różnorodność kulturowo-etniczną, dylematy i paradoksy występujące w życiu społeczno-politycznym narodów północnoafrykańskich oraz znaczenie ekonomiczne i geopolityczne poszczególnych państw. Wiele uwagi poświęca problemowi migracji do Unii Europejskiej.
Z tej książki dowiesz się:
- jak wygląda zróżnicowanie kulturowe i etniczne Afryki Północnej,
- jak lokalne rządy pozycjonują się w polityce międzynarodowej,
- przed jakimi dylematami stoi tamtejsze społeczeństwo,
- czym charakteryzuje się społeczeństwo afrykańskie i co je odróżnia od europejskiego,
- a nawet na ile narody północnoafrykańskie przypominają poszczególne narody słowiańskie; kto przypomina Polaków, kto Rosjan, a kto np. Czechów.
Autor łączy wiedzę teoretyczną i umiejętności analityczne z własnymi obserwacjami i doświadczeniami życia codziennego w państwach regionu. Mieszkając tam od 2020 r., poznał Afrykę Północną zarówno od strony politycznej, ekonomicznej, jak i obyczajowej.
Tomasz Pindel
Śmierć i inni święci. Ameryka Łacińska i jej wierzenia
Wydawnictwo W.A.B.
premiera: 12.03.2025
Dusze krewnych mieszkające w szklankach z wodą i łupiny kokosów, które wyjawiają, co przyniesie los.
Kostucha w maryjnych szatach i nieformalni święci, do których można się modlić w grzesznych intencjach.
Andyjskie zioła, które leczą ciało, oraz rytuał z użyciem świnki morskiej, który leczy duszę.
Obdarzani czcią politycy, celebryci i kowboje oraz tajemniczy święty wyrzeźbiony z ludzkiej kości.
Z sprawą Śmierci i innych świętych czytelnik trafi najpierw na Kubę, do wyznawców pochodzącej z Afryki santeríi, potem do Meksyku, gdzie w latach kryzysu rozkwitają kulty świętych nieuznawanych, a czasem wręcz zwalczanych przez katolicki Kościół, następnie w peruwiańskie Andy, gdzie ludzie skutecznie leczą się metodami odziedziczonymi po przodkach, a na końcu do Buenos Aires, czyli miasta oferującego szeroki wachlarz kultów, i na argentyńsko-paragwajskie pogranicze, na którym religijne wpływy europejskie łączą się z rdzennymi wierzeniami Guaranów. I znajdzie tu opowieści o bardzo różnych wierzeniach ludzi z Ameryki Łacińskiej, które odsłaniają fascynujące oblicza tego regionu i uzmysławiają, że to, w co ludzie wierzą, całkiem sporo może powiedzieć o tym, kim są i jak żyją.
Goerge Prochnik
Niemożliwe wygnanie. Koniec świata i Stefan Zweig
tłum. Jarosław Mikos
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria
premiera: 3.03.2025
Stefan Zweig, urodzony w zamożnej żydowskiej rodzinie w Wiedniu, w latach trzydziestych XX wieku stał się najczęściej tłumaczonym żyjącym autorem na świecie. Jego powieści, opowiadania i biografie były rozchwytywane, a o jego hojności i koneksjach krążyły legendy. W 1934 roku, po dojściu Hitlera do władzy, Zweig wyjechał z Wiednia do Anglii, następnie do Nowego Jorku, by w końcu trafić do Petrópolis, na przedmieścia Rio de Janeiro. Jego dawny świat uległ zniszczeniu, a on czuł się wyobcowany.
W 1942 roku Zweig i jego żona Lotte Altmann zostali znalezieni martwi. Popełnili samobójstwo tuż po tym, jak Zweig ukończył swoją słynną autobiografię The World of Yesterday.
Niniejsza książka opowiada o niezwykłym wzlocie i upadku Zweiga, o przepaści między Ameryką i światem, w którym pisarz żył przed emigracją.
Marek Sekielski
Współuzależnione
Wydawnictwo Prószyński i S-ka
premiera: 25.03.2025
Dziesięć spotkań, dziesięć mocnych i ważnych historii.
Rozmowy Marka Sekielskiego z kobietami współuzależnionymi: szczere, bez zahamowań, bez cenzury.
Sekielski oddaje głos żonom, partnerkom i córkom osób uzależnionych. Kobietom, o których mało kto pamięta. A przecież one też chorują, też potrzebują zrozumienia, wsparcia i leczenia.
„Ja, Marek, alkoholik, świadomy krzywd, które wyrządziłem swoim bliskim, chcę zostawić słowo do moich «kolegów» od kieliszka. To nie jest książka tylko dla ludzi, którzy nam towarzyszą – to też książka dla nas, alkoholików. Pokazuje, jak nasze picie wpływa na tych, którzy nas kochają. Może pomóc nam zrozumieć, dlaczego czasem tak trudno jest im nas wspierać. To w pewnym sensie klucz do tego, co naprawdę dzieje się w ich głowach. Polecam, bo warto wiedzieć, co się tam kryje”.
Marek Sekielski
Tadeusz Sobolewski
Cannes. Religia kina
Wydawnictwo Agora
premiera: 26.03.2025
Relacje z festiwalu filmowego w Cannes Tadeusz Sobolewski nadawał od roku 1994 do 2019. Podpatrywał z bliska wielkich autorów światowego kina: Jima Jarmuscha, Pedro Almodóvara, Davida Lyncha, Jane Campion, Theo Angelopoulosa. Śledził ich rozwój, zachwycał się osiągnięciami i obnażał artystyczne klęski. Trafił na wybitnych kontynuatorów kina Nowej Fali nagrodzonych Złotymi Palmami, jak: Ken Loach i Mike Leigh, Lars von Trier i Michael Haneke, Abbas Kiarostami i Nanni Moretti.
Wyprawy do Cannes były dla Tadeusza Sobolewskiego czymś więcej niż wyjazdami na festiwal. To były podróże „dziecka Peerelu” na Zachód, do wolności – z Polski, która wtedy aspirowała do Unii Europejskiej. Ze wspomnień pielgrzymek do Cannes, świątyni kina, z recenzji, anegdot i rozmów układa Sobolewski swoją humanistyczną religię kina.
Objawienia z sali kinowej przenikają się z głębokim przeżywaniem świata, podróże nocnym pociągiem z Paryża z wypisami z filozofów, spacery bulwarem Croisette z wydarzeniami, którymi żyły światowe media.
Kara Swisher
Burn Book. Technologia i ja: historia miłosna
tłum. Michał Strąkow
Wydawnictwo Insignis
premiera: 26.03.2025
Wielokrotnie nagradzana dziennikarka Kara Swisher napisała błyskotliwą, ostrą, lecz przede wszystkim szczerą książkę o branży technologicznej i o jej założycielach, którzy chcieli zmienić świat na lepsze, ale zamiast tego go popsuli.
Burn Book to z jednej strony osobiste wspomnienia, a z drugiej – zapis wydarzeń związanych z najpotężniejszymi graczami technologicznymi. To insiderska opowieść o współczesnej Dolinie Krzemowej i o największym boomie bogactwa historii świata. To książka, na którą wszyscy czekaliśmy.
Kiedy tytani nowych technologii stwierdzili, że „będą działać szybko i nie zawahają się psuć”, Kara Swisher zaczęła działać jeszcze szybciej i psuć im szyki, zdobywając ukrywane przez nich informacje. Podczas relacjonowania rozkwitu sektora cyfrowego na początku lat dziewięćdziesiątych Swisher stała się znana z błyskawicznych i niezwykle trafnych doniesień na temat „nowego porządku świata”, przez co jeden z CEO posądził ją o „prowadzenie nasłuchu firmowych kanałów grzewczych”. Sheryl Sandberg, COO Facebooka, powiedziała kiedyś: „To dyżurny żart Doliny Krzemowej – kiedy sporządzamy osobiste notatki, mówimy: »Mam nadzieję, że Kara tego nigdy nie zobaczy«”.
Swisher zwraca uwagę na poważne zagrożenia związane z technologią, ale pozostaje optymistką, jeśli chodzi o potencjał innowacji w rozwiązywaniu naszych problemów. Wzywa jednak branżę do dokonywania lepszych, bardziej przemyślanych wyborów, szczególnie teraz, gdy niewyobrażalne możliwości sztucznej inteligencji mogą po raz kolejny odmienić świat.
Ta książka to historia miłosna związku Kary Swisher z technologią. Osoby, która zna obiekt swoich uczuć lepiej niż ktokolwiek inny.
Marta Sztokfisz
Umińska. Miłość, która zabiła
Wydawnictwo Lira
premiera: 19.03.2025
Do czego może być zdolna kochająca kobieta? Młoda, utalentowana warszawska aktorka podjęła heroiczną decyzję, by uwolnić od bólu umierającego narzeczonego. Miłość do niego przysłoniła grożące jej konsekwencje – wieloletnie więzienie, a nawet wyrok śmierci.
Stanisława Umińska zagrała kilkanaście ról w Teatrze Polskim, widownia ją uwielbiała, krytycy chwalili, a ona sama kochała swój zawód. W jej życiu pojawił się Jan Żyznowski – pisarz, dziennikarz i malarz. Starszy od niej o dwanaście lat, odwzajemnił uczucie dziewczyny, jednocześnie zawładnął jej duszą i ciałem. Piękna, dobrana para – mówiono o nich w Warszawie. Niestety, mężczyzna zachorował, a operacja nowotworu w warszawskim szpitalu się nie powiodła…
Najnowsza książka Marty Sztokfisz to pasjonująca opowieść biograficzna o Stanisławie Umińskiej, o jej odwadze i poświęceniu. Czynem, którego aktorka dopuściła się w imię miłości, oraz jego następstwami żyła cała Polska i Francja w połowie lat dwudziestych XX wieku. Ze współczuciem pisali o niej m.in. Kornel Makuszyński, Anna Iwaszkiewicz, hrabia Jan Zamoyski. Powracano do tej tragedii wiele razy. Sprawa Umińskiej stała się tematem dysertacji naukowych, a podczas jej procesu płakały nie tylko kobiety. Mężczyźni siedzący w ławach przysięgłych ukradkiem ocierali łzy.
Choć trudno w to uwierzyć, ta dramatyczna historia jest prawdziwa!
Monika Szubrycht
Za dobrze się maskowałam. Rozmowy o doświadczeniach kobiet w spektrum autyzmu
Copernicus Center Press
premiera: 26.03.2025
„Moje autystyczne bohaterki i bohaterowie są szczerzy, nie krygują się, nie wybielają. Nie koloryzują prawdy, bo dla nich jest ona ważniejsza niż myślenie o tym, czy wypadli w rozmowie dostatecznie dobrze. Wierzę, że ich doświadczenia staną się drogowskazem dla innych, pomagając im odnaleźć swoje miejsce w świecie i zbudować własną tożsamość”.
Za dobrze się maskowałam to długo wyczekiwany zbiór rozmów Moniki Szubrycht z kobietami w spektrum autyzmu. Są wśród nich aktywistki, artystki, mamy, specjalistki – osoby z różnymi życiowymi doświadczeniami, które łączy płeć i diagnoza spektrum autyzmu. Autorka, dzięki swojej uważności i wrażliwości, tworzy kameralną, a momentami wręcz intymną atmosferę rozmów. Dzięki tej lekturze łatwiej o empatię i zrozumienie różnorodnych doświadczeń autystycznych kobiet.
Anka Wandzel
Sztuka przetrwania
Wydawnictwo Karakter, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie
premiera: 27.03.2025
To książka dla wszystkich, którym brakuje oddechu. Barwna i ożywcza opowieść o fermencie nadziei, uporze roślin, twórczym charakterze prac domowych oraz o całkiem przyziemnej rzeczywistości sztuki.
W oddzielnych, ale splecionych ze sobą jak grzybnia esejach, Anka Wandzel wędruje po chaszczach i zapuszcza się za kulisy projektów ekologicznych znanych polskich artystek (Joanny Rajkowskiej, Diany Lelonek, Karoliny Grzywnowicz, Cecylii Malik i innych), aby w dobie zmian klimatu docenić kreatywność i wysiłek tych, którzy o przetrwaniu i współpracy wiedzą najwięcej: pracowników technicznych, migrantek, matek, aktywistek, ogrodniczek czy osób w kryzysie bezdomności. A także morw, trzcin, grzybów, porzeczek, mszaków, chwastów i bocianów. Bo w książce Wandzel ludzie, rośliny i zwierzęta nigdy nie są oddzielni – razem, metodą prób i błędów, współtworzą piękny, choć kruchy i niedoskonały świat.
Tłem dla tej opowieści są doświadczenia autorki z trudnych ciąż i początków macierzyństwa w dobie pandemii, wojen i Czarnych Protestów. Szukając ukojenia w twórczej bliskości z przyrodą i międzygatunkowych spotkaniach, Wandzel przypomina, jak ważna dla naszego wspólnego przetrwania jest zasada „nigdy nie będziesz szła sama”.
Inne artykuły
Premiery #nonfiction LUTY 2025
