Premiery #nonfiction LIPIEC 2025

Lipcowe premiery #nonfiction polecają się na wakacje! Wśród nich znajdziecie opowieści o rosyjskich miastach zamkniętych, ale i o miastach, które otaczają opieką swoich mieszkańców. Zajrzycie do pamiętników wiejskich kobiet i do pracowni artystek. Odkryjecie, za co świat pokochał seriale, a potem wyruszycie w podróż po Dolnym Śląsku śladami małych kin. I pamiętajcie – czytać można wszędzie i w każdą pogodę ⛅️☔️

zebrała Agnieszka Pietrzak

Chris Broad
Anglik w Japonii. 10 lat w Kraju Wschodzącego Słońca
tłum. Dorota Konowrocka-Sawa
Wydawnictwo Insignis
premiera: 2.07.2025

Przezabawna, niezwykle wciągająca, otwierająca oczy i poszerzająca horyzonty opowieść o dekadzie życia w Japonii – pięknym, intrygującym i pod wieloma względami osobliwym kraju – napisana przez Anglika, Chrisa Broada, obecnie znanego najbardziej z kanału YouTube ABROAD IN JAPAN (ponad 3 mln obserwujących).
Kiedy Chris Broad znalazł się w pewnej małej wiosce na północy Japonii, przyszło mu do głowy, że być może popełnił wielki życiowy błąd. Przecież w ogóle nie znał japońskiego, nie miał też żadnego doświadczenia dydaktycznego. Czyżby miał wkrótce stać się najszybszej wyrzuconym z pracy nauczycielem w historii?
Anglik w Japonii to zapis chaotycznej dekady życia spędzonego w obcym kraju, tak różnego kulturowo od Europy. To książka pełna przezabawnych, a zarazem fascynujących historii, za pomocą których Chris Broad przybliża nam i próbuje wyjaśnić jedną z najbardziej złożonych kultur świata.
Autor zabiera czytelnika w trwającą 10 lat podróż, podczas której odwiedzimy z nim każdy zakątek Japonii – od bujnych pól ryżowych po szalone, skąpane w neonowej poświacie ulice Tokio: wszystkie 47 prefektur. W pełnej błyskotliwego humoru opowieści Chrisa nie zabraknie wyjątkowych momentów – takich, jak choćby mrożący krew w żyłach incydent z północnokoreańskim pociskiem, ciut upokarzające doświadczenie w „hotelu miłości” oraz tydzień spędzony w towarzystwie największej gwiazdy filmowej.
 

Konrad Chwast
Uwaga, spoiler! Dlaczego kochamy seriale
Wydawnictwo SQN
premiera: 30.07.2025

Niech pierwszy rzuci pilotem ten, kto nigdy nie maratonował serialu.
Dlaczego świat pokochał opowieści w odcinkach? Co sprawia, że zakończenie sezonu boli bardziej niż zerwanie? I czemu scenarzyści znów urwali akcję w najciekawszym momencie? Ta książka to podróż przez serialowy wszechświat – od Buffy: postrach wampirów po Breaking Bad, od Miasteczka Twin Peaks po Sukcesję.
Konrad Chwast z redaktorską precyzją i fanowskim sercem analizuje, jak seriale przeszły drogę od banalnych sitcomów i oper mydlanych, przez rewolucję nowego złotego wieku telewizji, aż po erę binge-watchingu na platformach streamingowych. Pokazuje, jak zmieniały się tematy, formaty i bohaterowie – oraz jak giganci streamingu zrewolucjonizowali sposób, w jaki oglądamy i przeżywamy fabuły.
Uwaga, spoiler! to nie tylko opowieść o serialach. To wyjątkowy portret nas samych – widzów, którzy szukają emocji, eskapizmu i wspólnoty. To książka dla widzów, którzy nie tylko oglądają, ale chcą zrozumieć, co za tym wszystkim stoi. Z humorem, dystansem i kulturową świadomością – idealna dla fanów popkultury, binge-watchingu i tych, którzy z serialami dorastali.
 

Jennifer Clark
Imperium Agnellich. Prawdziwa historia rodziny potężniejszej niż państwo
tłum. Tomasz Macios
Wydawnictwo Znak Koncept
premiera: 2.07.2025

Od Fiata po Juventus, media i władzę.
Prawdziwa historia rodziny, która ukształtowała Włochy XX wieku!
Dynastia. Władza. Upadek. Agnelli – rodzina, która nie tylko stworzyła motoryzacyjne imperium, lecz także przez stulecie trzymała w rękach ekonomiczne i polityczne losy całych Włoch.
Za kulisami największych włoskich marek – Fiata, Ferrari, Juventusu – stała jedna rodzina, której ambicje wykraczały daleko poza biznes. Od wizjonerskiego Giovanniego, twórcy pierwszej włoskiej potęgi motoryzacyjnej, przez legendarnego Gianniego, symbol włoskiego stylu i la dolce vita, po współczesnego spadkobiercę Johna Elkanna – ich decyzje kształtowały losy narodu.
Ale za fasadą bogactwa i władzy kryje się historia namiętności, zdrady i osobistych tragedii. Charyzmatyczne kobiety: Virginia – arystokratka, która walcząc o opiekę nad dziećmi, nie wahała się interweniować u Mussoliniego; olśniewająca Marella – muza Capotego i ikona stylu; oraz Margherita, której bunt doprowadził do rozbicia rodzinnego imperium.
Przetrwali wojny światowe, faszyzm i terror Czerwonych Brygad, ale czy zdołali ocalić samych siebie? Nagłe śmierci, samobójstwa, uzależnienia i bezwzględna walka o władzę – oto prawdziwa cena za potęgę.
Imperium Agnellich to porywająca opowieść o jednej z najpotężniejszych europejskich dynastii, której historia jest równie fascynująca, co mroczna.
 

Joan de Déu Prats
Barcelona. Opowieści o mieście
tłum. Marta Pawłowska
Wydawnictwo Znak
premiera: 30.07.2025

Czemu piłkarze Barçy noszą granatowo-szkarłatne stroje, a jej prezes był męczennikiem?
Dlaczego Sagrada Familia od ponad 140 lat nie jest skończona?
Gdzie Picasso przychodził rysować?
Joan de Déu Prats, rodowity Katalończyk, w swoim niecodziennym przewodniku zabierze cię w ekscytującą podróż po Barcelonie.
Podczas tej fascynującej wędrówki dowiesz się, m.in. czym jest krwawy deszcz oraz gdzie powstał jogurt Danone i napój Cacaolat. Zakosztujesz tradycyjnej bomby i zatańczysz katalońską rumbę.
Książkę można czytać na różne sposoby. Otwierać w dowolnych miejscu i odkrywać barcelońskie anegdoty albo śledzić chronologię miasta, którego nazwa wzięła się od… Herkulesa. Zatracisz się w nowoczesnych formach i odkryjesz zapierającą dech w piersiach architekturę.
Pełne kolorów, kształtów i słońca miasto czeka na ciebie.
 

Karolina Dzimira-Zarzycka
Własna pracownia. Gdzie tworzyły artystki przełomu wieków
Wydawnictwo Marginesy
premiera: 2.07.2025

Czego potrzeba artystce – poza talentem oczywiście? Virginia Woolf w słynnym eseju Własny pokój odpowiadała bez wahania: przestrzeni do pracy, stabilności finansowej i wolności dysponowania swoim czasem. O ile jednak pisarce zwykle wystarczały biurko, papier i atrament, o tyle malarka czy rzeźbiarka potrzebowała miejsca, światła, narzędzi. Własnej pracowni.
Na przełomie XIX i XX wieku nie dało się być poważną artystką bez odpowiedniego atelier. To tam powstawały dzieła, to tam zaglądali klienci, kolekcjonerzy czy dziennikarze. A gdy brakowało pieniędzy na opłacanie dwóch czynszów, miejsce pracy zamieniało się również w mieszkanie. Karolina Dzimira-Zarzycka opowiada o pracowniach trzynastu polskich artystek – między innymi Anny Bilińskiej, Olgi Boznańskiej czy Marii Dulębianki – a obok ich historii szkicuje szerszy portret epoki i opowiada o różnych aspektach pracy twórczej. Dzieli się także anegdotami i mało znanymi historiami – od zwierzyńca w pracowni Rosy Bonheur pod Paryżem, przez urocze atelier rzeźbiarskie Harriet Hosmer w Rzymie, aż po pełne przepychu siedziby Vilmy Lwoff-Parlaghy w Berlinie i Nowym Jorku.
To opowieść o trudnościach, z jakimi w patriarchalnym świecie borykały się kobiety, które chciały tworzyć, ale także o emancypacji i sile artystycznej niezależności.
 

Nita A. Farahany
Walka o mózg. Wolność myślenia w erze neurotechnologii
tłum. Bożena Jóźwiak
Wydawnictwo Zysk i S-ka
premiera: 22.07.2025

Nadchodzi nowa era w dziedzinie monitorowania i hakowania umysłu. Czy jesteśmy przygotowani na taką przyszłość?
Wyobraźmy sobie świat, w którym będzie można pozyskiwać dane z mózgu, żeby poznać czyjeś poglądy polityczne, myśli będą mogły stanowić dowód przestępstwa, a skrywane uczucia zostać użyte w sądzie jako zarzut. A jednocześnie świat, gdzie chorzy na padaczkę otrzymują ostrzeżenia na chwilę przed atakiem, a przeciętna osoba może zajrzeć do własnego mózgu, żeby usunąć bolesne wspomnienia lub wyleczyć się z uzależnień.
Neuronauka już obecnie umożliwia to wszystko, a skomplikowane urządzenia neurotechnologiczne staną się wkrótce „uniwersalnymi sterownikami” w naszych interakcjach z technologią. Może to zapewnić ludzkości ogromne korzyści, lecz bez odpowiednich zabezpieczeń może też poważnie zagrozić podstawowym prawom człowieka do prywatności, wolności myśli i samostanowienia.
 

John Hersey
Hiroszima
tłum. Jerzy Łoziński
Wydawnictwo Znak Literanova
premiera: 16.07.2025

Jest słoneczny dzień, 6 sierpnia 1945 roku. Piętnaście minut po godzinie ósmej rano. Panna Sasaki z działu kadr odwraca głowę do koleżanki. Pani Nakamura, wdowa po krawcu, stoi przy kuchennym oknie. Terufumi Sasaki, chirurg w szpitalu Czerwonego Krzyża, idzie korytarzem, trzymając w ręku próbkę krwi.
I wtedy oślepiający błysk uderza w ich miasto. Huk wybuchu nadchodzi po zaskakująco wielu sekundach.
Tak zaczyna się era atomowa.
Gdy II wojna światowa się skończyła, nikt nie zdawał sobie sprawy z tego, co tak naprawdę wydarzyło się w Hiroszimie i Nagasaki. Młody reporter John Hersey postanowił odnaleźć tych, którzy przeżyli.
Jego reportaż ukazał się 31 sierpnia 1946 roku w wyjątkowym wydaniu „New Yorkera” – z numeru usunięto wszystkie inne artykuły, felietony i rubryki, a okładka nie zapowiadała opowieści o apokalipsie.
Hersey w niezwykle oszczędny i poruszający sposób pokazuje godzina po godzinie rzeczywistość osób, które znalazły się w sercu atomowego piekła.
Tekst został uznany za najważniejszy reportaż XX wieku.
 

Jak zdobywaliśmy Pomorze. Mroczne historie z „ziem odzyskanych”
Dom Wydawniczy Rebis
premiera: 29.07.2025

Sześcioro reporterów przygląda się przełomowemu momentowi, w którym niemieckie Rügenwalde i jego okolice stają się polskim Darłowem, Sławnem, Buszynem… Korzystając z pamiętników, relacji, dokumentów i rozmów, opowiadają o miejscach rozdartych między tym, co utracone, a tym, co się dopiero rodzi. O Niemcach, którzy nie chcieli wyjeżdżać. O Polakach, którzy nie chcieli pytać. O historii, którą przez lata tłumiono, przemilczano i mitologizowano.
To nie jest książka rocznicowa ani pamiątkowa. To reportaż o ludziach, którzy tracą i zyskują ojczyznę. To książka o pamięci, która długo nie mogła się przebić do debaty publicznej.
 

Molly Jong-Fast
Jak stracić matkę. Opowieść o Erice Jong i strachu przed lataniem
tłum. Elżbieta Janota
Grupa Wydawnicza Relacja
tłum. 9.07.2025

Córka Eriki Jong – autorki słynnego Strachu przed lataniem i ikony ruchu feministycznego – Molly Jong-Fast zaprasza nas za kulisy niezwykłej relacji matki i córki. Jak stracić matkę to bezlitosna wiwisekcja dorastania w świecie pełnym chaosu, ambicji, złamanych serc i uzależnień. Kiedy matka Molly zaczyna znikać w mroku demencji, historia zmienia się w poruszające świadectwo miłości, którą mimo wszystko udało się dostrzec i ocalić.
Pełna opowieści o sławnych przyjaciołach i wrogach Eriki, ta książka stanowi przede wszystkim głęboki manifest tego, jak trudne, skomplikowane, a mimo wszystko bezcenne potrafią być nasze najbliższe więzi.
Rozbraja szczerością, zachwyca ciętym dowcipem i zostawia w sercu ślad – bo każdy z nas ma kogoś, kogo kocha i kto doprowadza go do szaleństwa.
 

Camille Kouchner
Familia Grande
tłum. Magdalena Kamińska-Maurugeon
Wydawnictwo Czarne
premiera: 23.07.2025

Familia grande – wielka rodzina z wyboru, pełna kolorowych ptaków, artystów i wolnomyślicieli, francuska elita. Letnie miesiące spędzane w komunie w miasteczku Sanary-sur-Mer, godziny upływające na dyskusjach i zabawie. Tłumy dzieci bez nadzoru, wakacje ze snów. Jednak pod tą nieograniczoną wolnością kryło się zło, które zatruło dorosłe życie Camille i jej rodzeństwa.
Camille Kouchner jako nastolatka dowiedziała się od brata bliźniaka, że był molestowany przez ich ojczyma. Stała się zakładniczką tej tajemnicy, milczenie ciążyło jej jak brzemię. Dopiero kilkadziesiąt lat później postanowiła stawić czoła wydarzeniom z przeszłości. Ich wyjawienie wstrząsnęło francuską opinią publiczną.
W Familia grande Kouchner z wielką literacką wrażliwością mierzy się z własną historią. Jej wspomnienia to oszczędna i kameralna opowieść o winie i wstydzie, o miłości i żałobie. I o przemocy, która może wydarzyć się w każdej rodzinie, bez względu na jej pochodzenie i status społeczny.
 

Alice Lugen
ZATO. Miasta zamknięte w Związku Radzieckim i Rosji
Wydawnictwo Czarne
premiera: 16.07.2025

Ponad milion obywateli Federacji Rosyjskiej mieszka w miastach zamkniętych (w skrócie: ZATO). Każde z nich patroluje wojsko, otacza płot z drutem kolczastym, monitorują kamery. Do środka można się dostać tylko po okazaniu przepustki, którą uzyskać niełatwo.
To dziedzictwo Związku Radzieckiego – pierwsze ZATO powstawały w czasach stalinowskich i aż do 1992 roku zaprzeczano oficjalnie ich istnieniu. Najwybitniejsi naukowcy, ukryci przed światem, prowadzili tam badania nad bronią jądrową i biologiczną. Trwał wyścig zbrojeń i nie można było dopuścić, by kraj został w tyle, bez względu na cenę, a ta bywała wysoka. Informacje o tragicznych w skutkach awariach czy katastrofach ekologicznych skrzętnie ukrywano.
Choć przez lata wiele się zmieniło, miasta zamknięte wciąż rozpalają wyobraźnię ludzi na całym świecie. Alice Lugen odkrywa przed nami ich sekrety, a prawda bywa ciekawsza niż najbardziej spektakularne fantazje. Chyba tylko amerykański wywiad mógłby opowiedzieć o ZATO więcej.
 

Mateusz Madejski
AI. Jak się przygotować do rewolucji?
Wydawnictwo Znak Horyzont
premiera: 2.07.2025

Jak przygotować się na życie w świecie, który jeszcze nie istnieje?
Czy nadejdzie czas, gdy pracować będzie tylko 20 procent ludzi? A co będzie robić pozostałe 80 procent – cieszyć się życiem czy rozpaczliwie szukać pracy?
Mateusz Madejski pyta ekspertów o naszą przyszłość w świecie sztucznej inteligencji. Jakie perspektywy mamy w nim my: pracownicy, fachowcy, ludzie? Czy AI faktycznie ukradnie nam pracę? Czy jednak pomoże rozwinąć skrzydła w nowym świecie? Bo może AI to wcale nie zagrożenie, a szansa? Co zrobić, żeby ją wykorzystać?
Aby jutro się nie martwić, dziś trzeba się przygotować. W jakie zawody warto inwestować, a które nie mają przyszłości? Czego się uczyć? I wreszcie – czego uczyć nasze dzieci? Języki, programowanie, a może sporty zespołowe – co będzie receptą na sukces? Jaki świat czeka nas wszystkich?
Przyszłość nadejdzie szybciej, niż myślimy. Czy robisz wszystko, żeby się na nią przygotować?
 

Magdalena Milert
Dla kogo jest miasto? Jak stworzyć przestrzeń, która o nas dba
Wydawnictwo Poznańskie
premiera: 2.07.2025

Wyobraź sobie miasto, w którym czujesz się dobrze. Miasto, które nie wyklucza i otacza opieką. Tutaj nie musisz co rano sprawdzać poziomu zanieczyszczenia powietrza ani przebiegać przez pasy, bo zielone światło trwa zbyt krótko. Koła wózka, który prowadzisz, nie utykają w szczelinach, a gdy się zmęczysz, możesz usiąść na ławce skrytej w cieniu zieleni.
Magdalena Milert (@pieing) udowadnia, że codzienność może tak wyglądać. Jako architektka i urbanistka z wieloletnim doświadczeniem analizuje problemy polskich miast i prezentuje rozwiązania mogące uzdrowić naszą przestrzeń. W przystępny sposób przedstawia najnowsze badania, własne obserwacje oraz innowacje, które zmieniły na lepsze życie mieszkańców Barcelony, Waszyngtonu czy Sao Paulo.
Milert proponuje wizję miasta otaczającego opieką wszystkich mieszkańców – nie tylko silnych, sprawnych i głośno deklarujących swoje potrzeby, ale i tych, którym obecnie stosowane rozwiązania utrudniają, a niekiedy nawet uniemożliwiają uczestniczenie w życiu społeczności. Nasze miasta nie muszą być nieprzystępne, przegrzane i drogie – czas zastanowić się, jak stworzyć je na nowo. Tak, by każdy czuł się w nich mile widziany.
Ta książka zapewni ci całe spektrum emocji: od wściekłości wywołanej wykluczeniem po poczucie motywacji do wdrażania zmian. Wspólnie możemy stworzyć miasta, w których chce się żyć.
 

Lech Moliński, Jerzy Wypych
Te wszystkie Raje, Zrywy i Jutrzenki. O małych kinach na Dolnym Śląsku
Wydawnictwo Warstwy
premiera: 9.07.2025

Dokładnie sto trzydzieści lat od pierwszej płatnej projekcji z udziałem kinematografu braci Lumière Wydawnictwo Warstwy publikuje książkę, która powstała z prawdziwej miłości do kina.
Te wszystkie Raje, Zrywy i Jutrzenki. O małych kinach na Dolnym Śląsku Lecha Molińskiego i Jerzego Wypycha to podróż przez historię filmu, regionu i doświadczania wspólnego przeżywania sztuki.
Teksty Lecha Molińskiego są nie tylko ważnym materiałem na temat funkcjonowania małych kin w miejscowościach takich jak Bystrzyca, Dzierżoniów, Lubań, Lubomierz, Raciborowice, Twardogóra, Złotoryja, ale też relacją z miłości do sal kinowych i ich niepowtarzalnej atmosfery. Jak pisze Moliński: „Co miało największy wpływ na historię kina – tę wielką i tę lokalną – w przeszłości? Co kształtuje ją dziś i będzie decydować o niej jutro? Być może dzięki lekturze książki Te wszystkie Raje, Zrywy i Jutrzenki. O małych kinach na Dolnym Śląsku będzie nieco łatwiej odpowiedzieć na te pytania. Pomoże w tym zresztą nie tylko zbiór dwunastu tekstów, ale także esej fotograficzny Jerzego Wypycha, który w swoich poszukiwaniach wizualnych pokazuje uniwersalność oraz wielozmysłowość doświadczenia kinowego. Cały materiał zdjęciowy został zebrany na Dolnym Śląsku, wewnątrz i w pobliżu obiektów kinowych odwiedzanych podczas pracy nad książką. Prezentowane fotografie nie stanowią jednak prostej ilustracji opisywanych miejsc. W swojej równoległej narracji starają się raczej w sposób niezależny interpretować napotkane historie, utrwalając jak najwięcej z całokształtu ich ulotnej materii”.
Bardzo ważna książka dla wszystkich miłośników i miłośniczek filmu, Dolnego Śląska, historii i sal kinowych. Tych, których już nie ma, i tych, które powstaną.
 

Colm O’Gorman
Zdradzony przez Kościół. Historia chłopca, który pozwał papieża
tłum. Agnieszka Kalus
Wydawnictwo Filia
premiera: 2.07.2025

„Żyłem w świecie, w którym ksiądz wypowiadający słowa Boga wykorzystywał mnie seksualnie, i nie było nikogo, komu mógłbym o tym powiedzieć. Świat, w którym działy się te okropności, nie istniał dla nikogo innego”.
Jako chłopiec w Irlandii, gdzie wszyscy – od sąsiadów po najwyższe władze Kościoła i państwa – woleli zaprzeczać, że ksiądz mógłby skrzywdzić dziecko, Colm O’Gorman odczuwał jedynie wstyd, poczucie winy i strach w obliczu regularnych gwałtów i nadużyć, których doświadczał.
Jednak Colm zapisał się w historii, skutecznie pozywając Kościół katolicki, zadając pytania samemu papieżowi i wyznaczając punkt zwrotny, który dał setkom ofiar odwagę, by przerwać milczenie i opowiedzieć o swojej krzywdzie.
Zdradzony przez Kościół to poruszająca opowieść o przemianie wstydu w gniew i siłę, by zawalczyć o prawdę. Pokazuje, że – niezależnie od bólu przeszłości – nadzieja na przyszłość istnieje, jeśli jesteśmy gotowi stanąć w jej obronie. To także poruszający manifest przeciwko milczeniu, które chroni sprawców, i hołd dla siły ludzkiego ducha, który nie godzi się na krzywdę i kłamstwo.
 

Thomas Orchowski
Pasterzy jest coraz mniej. Reportaż z Krety
Wydawnictwo Czarne
premiera: 15.07.2025

Kreta z reportaży Thomasa Orchowskiego ma zapach potu, kawy i papierosów. Po wąskich uliczkach Chanii błąkają się dzikie koty. Chłopcy całymi dniami kopią piłkę wśród tumanów kurzu, a starzy mężczyźni przesiadują w kawiarniach i grają w karty, popijając tsikudiję.
Przed uważnym podróżnikiem Kreta odsłania jednak inne, mniej romantyczne oblicze. Siga siga, greckie niespieszne życie, toczy tu nierówną walkę z masową turystyką. W malowniczych górskich wioskach kwitnie handel bronią i narkotykami. Krwawe wendety są niemal równie częste jak trzęsienia ziemi, do których wszyscy tu przywykli.
Thomas Orchowski sprawnie łączy opowieść o współczesnej Krecie z burzliwą historią wyspy, którą ukształtowały wpływy wielkich imperiów i kultur: minojskiej, bizantyjskiej czy osmańskiej. To książka o miejscu, w którym czas się zatrzymał. Na dobre i na złe.
 

Kristoffer Rønneberg
Tajwan – wyspa w oku cyklonu. Walka o przyszłość demokracji na świecie
tłum. Maciej Liguziński
Wydawnictwo Szczeliny
premiera: 16.07.2025

„Czy państwo Tajwan w ogóle istnieje? Nie, jeśli będziemy go szukać na liście państw członkowskich ONZ. Nie, jeśli będziemy szukać tajwańskiej flagi na ceremonii otwarcia igrzysk olimpijskich. Nie, jeśli będziemy lecieć samolotem do jego stolicy, Tajpej, ponieważ większość przewoźników będzie twierdziła, że zmierzamy właśnie do jednej z chińskich prowincji”.
Polityczna narracja kłóci się jednak z rzeczywistością – Tajwańczycy wytworzyli odrębną kulturę, mają tajwańskie paszporty, obchodzą własne święta narodowe. Co więcej, mogą cieszyć się swobodami demokratycznymi, które są stale zagrożone przez imperialistyczne Chiny.
Losy Tajwanu nie są tylko sprawą lokalną, ponieważ to właśnie na tej wyspie krzyżują się wpływy wielkich mocarstw. Tajwańską demokrację w tajemnicy wspierają Europa i Stany Zjednoczone, bo Chiny nie dopuszczają do utrzymywania oficjalnych stosunków dyplomatycznych z tym państwem. Każdy polityczny ruch może skutkować eskalacją konfliktu, a nawet wybuchem wojny światowej.
Książka Kristoffera Rønneberga to inspirujący punkt wyjścia do rozważań o stanie współczesnej demokracji i polityce mocarstw. Z zebranych przez autora świadectw dowiesz się więcej o rzeczywistości mieszkańców Tajwanu i spojrzysz na wyspę jak na oko cyklonu. Dlaczego Tajwańczycy bronią się przed chińskim naporem, a jednocześnie nie chcą walczyć o pełną niepodległość? Jaka jest rola Zachodu w obronie tajwańskiej demokracji oraz praw człowieka?
 

Marek Rybarczyk
Wielka Brytania. Upadek wielkości
Wydawnictwo MUZA
premiera: 23.07.2025

Wielka Brytania to dziwny kraj budzący jednocześnie zachwyt i pewną niechęć. Dominujący zaś na Wyspach Anglicy są narodem pełnym sprzeczności. Jakie sukcesy i traumy minionych epok ukształtowały ich psyche? Dlaczego uchodzą za zarozumiałych i ekscentrycznych, a jednocześnie uznają się za „naród wybrany”? Skąd płynie brytyjskie przywiązanie do wolności, a zarazem do bezwzględnej ochrony interesów narodowych? Czym jest angielska gra w klasy?
Marek Rybarczyk, były dziennikarz BBC i korespondent w Londynie, publicysta „Newsweeka” i „Przekroju”, komentator telewizyjny i radiowy, z wnikliwością przygląda się kluczowym momentom historii Wielkiej Brytanii. Wskazuje mechanizmy, które nią rządziły, i ich wpływ na angielski charakter narodowy, a także na teraźniejszość. Dokonuje niezwykle szczerej, a miejscami kontrowersyjnej refleksji na temat współczesnej Wielkiej Brytanii.
To zachęta do dyskusji na temat kondycji kraju, który „zbudował” i często kształtował świat zachodniej cywilizacji, a który obecnie – zdaniem Autora – jest o krok od „upadku wielkości”.
O próbie zrozumienia brytyjskiego DNA, o współczesnej Wielkiej Brytanii – która po brexicie zmieniła się gospodarczo i mentalnie – o społeczeństwie w kryzysie, wojnach kulturowych, tęsknocie za „starą Anglią”. O kraju, który nieustannie fascynuje swoją nieuchwytnością i wzbudza emocje świata.
 

Tomasz Słomczyński
Delta. Przez Żuławy
Wydawnictwo Czarne
premiera: 30.07.2025

Na Żuławach ludzie musieli sobie ufać. Życie i praca w miejscu, gdzie ziemia jest żyzna, lecz nieustannie zagrożona powodzią i podtopieniami, możliwe były dzięki silnej lokalnej wspólnocie. Mieszkali tu Niemcy, Polacy i Holendrzy. Protestanci i katolicy. Luteranie i menonici. Razem budowali wały, terpy i śluzy, osuszali ziemię pod pola uprawne i walczyli z zalewającą ich Wisłą.
Po 1945 roku już nic nie mogło być takie samo. Część domów zniknęła, część zmieniła właścicieli. W miejsce wysiedlonych Niemców i potomków pierwszych Olędrów przybyli nowi osadnicy. Zamieszkali na trudnych do uprawy, podmokłych terenach, w budynkach, które wydawały się im obce. Stali się nowymi Żuławiakami.
Tomasz Słomczyński próbuje opisać tożsamość mieszkańców tej krainy uwodzącej krajobrazem i naznaczonej wyraźną historyczną cezurą. Przygląda się obrazowi wyłaniającemu się z opowieści i archiwów. Odkrywa przed nami skrawek Polski poniżej poziomu morza, naszą melancholijną deltę.
 

George Stephanopoulos, Lisa Dickey
Situation room. Pokój, w którym ważą się losy świata
tłum. Łukasz Praski
Wydawnictwo Prószyński i S-ka
premiera: 29.07.2025

George Stephanopoulos – legendarny dziennikarz polityczny, a zarazem były doradca prezydenta Clintona – przedstawia historię najważniejszych kryzysów, obserwowanych z miejsca, w którym dwunastu prezydentów Stanów Zjednoczonych podejmowało kluczowe decyzje, często pod niewyobrażalną presją – Sali Kryzysowej w Białym Domu.
Żadne inne pomieszczenie nie definiuje lepiej roli Ameryki w świecie i żadne nie jest owiane większą tajemnicą. Stworzone za czasów prezydenta Kennedy’ego, od ponad sześciu dekad jest centrum zarządzania kryzysowego amerykańskich przywódców. Decyzje podejmowane w tej sali wielokrotnie miały wpływ na losy ludzi na całym globie. Książka Situation Room szczegółowo opisuje kluczowe momenty dwunastu prezydenckich administracji, widziane z perspektywy tego szczególnego miejsca, w tym m.in.:
• zamachy na prezydentów Kennedy’ego i Reagana;
• szokującą sytuację, gdy Henry Kissinger podniósł stan gotowości wojska do DEFCON 3, w czasie gdy prezydent Nixon był pijany;
• działania jasnowidzów, którzy mieli pomóc prezydentowi Carterowi uratować amerykańskich zakładników w Iranie;
• zamachy z 11 września 2001 roku;
• operację mającą na celu schwytanie Osamy bin Ladena;
• szturm na Kapitol 6 stycznia 2021 roku, widziany oczami pracowników Sali Kryzysowej.
Situation Room to zakulisowe spojrzenie na miejsce, w którym kształtowała się historia, a także na ludzi decydujących o losach świata – znanych i takich, o których nigdy nie słyszeliśmy.
 

Katherine Stewart
Wyznawcy władzy. Religijny fundamentalizm i polityka w USA
tłum. Jarek Westermark
Wydawnictwo Czarne
premiera: 16.07.2025

W Wyznawcach władzy Katherine Stewart ujawnia gęstą sieć wpływów, która oplotła Amerykę. Tworzą ją: liderzy Kościołów ewangelikalnych, działający na ich rzecz aktywiści, biznesmeni, lobbyści oraz pracownicy think tanków. Cel? Zmiana Stanów Zjednoczonych w państwo wyznaniowe.
To już dawno przestała być nisza. Chrześcijańscy nacjonaliści, wspierani przez miliarderów, kształtują dziś główny nurt amerykańskiej polityki. Ich postulaty dotarły do Kongresu i Białego Domu. Żądają wpływu na różne obszary życia społecznego: zakazu aborcji, przyzwolenia na bicie dzieci, ograniczenia praw mniejszości.
Autorka przemierza Stany od Kalifornii po Karolinę Północną. Rozmawia z uczestnikami marszów pro-life, uczestniczy w konwentach skrajnej prawicy, śledzi przepływy pieniędzy i międzynarodowe sojusze. Sięga także do historii – przedstawia sylwetki pierwszych ewangelikalnych radykałów i pokazuje ich długi marsz przez instytucje. Wyznawcy władzy to nie tylko wstrząsające dziennikarskie śledztwo, ale także przestroga w czasach, gdy religijni fundamentaliści coraz sprawniej poruszają się w politycznym mainstreamie.
 

Tomasz P. Terlikowski
Mateczka. Śledztwo w sprawie mariawitów
Wydawnictwo Znak
premiera: 2.07.2025

Jak s. Feliksa, której objawienia porównywano do s. Faustyny, została pierwszą w historii imiennie ekskomunikowaną przez papieża kobietą heretyczką, która doprowadziła do rozłamu w Kościele?
Tomasz P. Terlikowski w porywającym niczym kryminał dziennikarskim śledztwie przedstawia jedną z najbardziej kontrowersyjnych, a jednocześnie nieznanych postaci w polskim Kościele. Szuka odpowiedzi, czemu dali jej się uwieść świetnie wykształceni księża. Dlaczego widzieli w niej duchową kierowniczkę, która odmieni ich życie i zreformuje Kościół?
„Spojrzałem uważnie na Mateczkę i zrozumiałem, że to jest jakby nic, ale to nic jest jakby Tabernakulum, w którym Sam Bóg mieszka”.
By zrozumieć fenomen Mateczki, Terlikowski patrzy na jej życie z wielu stron, cierpliwie studiuje setki tekstów, świadectw bliskich, a także tych, którzy odrzucili jej nauki. Zabiera czytelnika do świata ludowych praktyk religijnych, seksualnych obsesji i lęku przed cielesnością.
Co łączyło Feliksę Kozłowską z ks. Janem Kowalskim?
Na czym polegały mistyczne małżeństwa?
Ile prawdy było w objawieniach Mateczki?

 
Antonina Tosiek
Przepraszam za brzydkie pismo. Pamiętniki wiejskich kobiet
Wydawnictwo Czarne
premiera: 30.07.2025

W latach 1933–1995 w konkursach pamiętnikarskich dla mieszkańców wsi mogło wziąć udział nawet dziewięćdziesiąt tysięcy kobiet. To Nowy Sącz albo pół Olsztyna pamiętnikarek.
Julianna spisywała swój pamiętnik w latach trzydziestych – nocami, w tajemnicy przed mężem. Danka w latach sześćdziesiątych – rankiem, czekając, aż rozpali się w piecu. Teresa w roku 1983 – w PKS-ie wiozącym ją do pracy w pobliskiej masarni. Janka jako nastolatka marzyła o studiach polonistycznych, ale bardziej potrzebna była w gospodarstwie. Została więc pamiętnikarką.
Dla wielu bohaterek tej książki spisywanie wspomnień było aktem uznania, że ich historia zasługuje na uwagę. Po raz pierwszy miały okazję przyjrzeć się osobistym doświadczeniom i nadać im znaczenie wykraczające poza sferę prywatną. Opowiadały własnymi słowami o przemocy, biedzie czy wstydzie i w ten sposób sprzeciwiały się dominującym normom społecznym i kulturowym.
Antonina Tosiek sięgnęła po setki oryginalnych rękopisów i maszynopisów nadesłanych na konkursy, a także po dane statystyczne i opracowania naukowe. Łącząc wnikliwą analizę z wrażliwością, stworzyła obraz przemian polskiej wsi w XX wieku. Obraz realistyczny i głęboko poruszający.
 

John Vaillant
Czas ognia. Opowieść o płonącym świecie
tłum. Sławomir Królak
Wydawnictwo Poznańskie
premiera: 30.07.2025

Na długo zanim zeszliśmy z drzew, ogień już się na nie wspinał.
W ciągu ostatnich 100 lat na naszej planecie występuje coraz więcej ogromnych i drobnych pożarów. Choć ogień towarzyszy nam od tysięcy lat – kształtował cywilizację, kulturę, a bardzo możliwe, że również nasz mózg – to wciąż pozostaje niestabilnym źródłem energii, które w każdej chwili może się wymknąć spod kontroli.
Tak stało się w maju 2016 roku. Fort McMurray, będący centrum kanadyjskiego przemysłu naftowego, spłonął doszczętnie. Pozornie niewinny pożar lasu zamienił się w katastrofę, która stopiła samochody, zamieniła całe osiedla w ogniste bomby i zmusiła 88 000 osób do ucieczki.
Przez pryzmat tej apokaliptycznej pożogi – leśnego odpowiednika huraganu Katrina – John Vaillant ostrzega, że nie był to odosobniony przypadek, lecz szokująca zapowiedź tego, na co musimy się przygotować w coraz gorętszym i łatwopalnym świecie. To nie jest planeta, jaką zastaliśmy. To całkiem nowe miejsce – planeta ognia, którą sami stworzyliśmy.
 

Elijah Wald
Bob Dylan i muzyczna rewolucja
tłum. Maciej Muszalski
Wydawnictwo Czarna Owca
premiera: 2.07.2025

Mistrzowsko nakreślony obraz wyjątkowego artysty.
Bob Dylan i muzyczna rewolucja była inspiracją dla twórców głośnego filmu Kompletnie nieznany, nominowanego do ośmiu Oscarów, w tym za najlepszy film, najlepszy scenariusz adaptowany i najlepszą rolę męską – dla Timothéego Chalameta.
Wieczorem 25 lipca 1965 roku Bob Dylan wszedł na scenę Festiwalu Folkowego w Newport w towarzystwie zespołu grającego na instrumentach podłączonych do prądu. Następnie wykrzyczał swój nowy rockowy przebój Like a Rolling Stone. Publiczność złożona z fanów muzyki folkowej i aktywistów politycznych, którzy obwołali Dylana swoim akustycznym prorokiem, zareagowała osłupieniem i buczeniem. Wyrazy uznania były nieliczne. Jednak ten dylanowski manifest muzycznej niezależności, został usłyszany na całym świecie. Dzisiaj uznawany jest za jedno z przełomowych wydarzeń w muzyce XX wieku – symboliczny koniec odrodzenia folku i narodziny rocka jako głosu pokolenia.
W książce Bob Dylan i muzyczna rewolucja Elijah Wald bada kulturowy, polityczny i historyczny kontekst przełomowego występu, który jasno ukazał, że lata sześćdziesiąte XX wieku były dekadą przemian. Dogłębnie analizuje odrodzenie folku, narodziny rocka oraz napięcia między tradycją a nowatorstwem w muzyce. Rzuca nowe światło na artystyczną ewolucję Boba Dylana, jego przywiązanie do bluesa, skomplikowane relacje z folkowym establishmentem i niegdysiejszym mentorem Pete’em Seegerem. A także ukazuje, w jaki sposób Dylan na zawsze odmienił muzykę popularną.
Odkrywająca nowe fakty w historii, która wydawała się dobrze znana, książka ta to dogłębna i błyskotliwa analiza wydarzenia w Newport, a także arcyciekawa refleksja nad jego długofalowym znaczeniem.