Premiery #nonfiction PAŹDZIERNIK 2023
W tym miesiącu czeka nas prawdziwy wysyp nowych książek, więc nie zwlekając, prezentujemy październikowe premiery #nonfiction. Na początek z uwagą wysłuchamy głosu grup wykluczonych i pomijanych: czarnej społeczności Stanów Zjednoczonych i jej mimowolnego, tragicznego bohatera George’a Floyda, chłopek, robotnic czy służących tworzących ludową historię kobiet, osób pracujących w sektorze usług seksualnych. Z pewnością sięgniemy po wyczekiwaną Książkę o klimacie Grety Thunberg oraz antologię reportażu wojennego w wyborze Wojciecha Jagielskiego. Wybierzemy się w podróż do współczesnej Rosji i na wschód Ukrainy. Na koniec poczytamy o poczuciu humoru, śląskim undergroundzie i wywrotowej sile literatury.
A jak wyglądają Wasze plany lekturowe na najbliższe tygodnie?
zebrała Agnieszka Pietrzak
Martha Ackman
Mercury 13
tłum. Mateusz Józefowicz
Wydawnictwo Astra
premiera: 23.10.2023
Mercury 13 opowiada mało znaną historię trzynastu niezwykłych kobiet z NASA, które trenowały do lotów kosmicznych.
W 1961 roku, w chwili, gdy NASA wysłała w przestrzeń kosmiczną swojego pierwszego astronautę, grupa kobiet uczestniczyła w tajnych testach z nadzieją na to, że jedna z nich zostanie pierwszą Amerykanką w kosmosie. W legendarnej Lovelace Foundation przeszły one te same trudne próby, co astronauci z Siódemki programu Mercury, ale ostatecznie zostały odrzucone przez decydentów z NASA i Kapitolu. I dlatego to ZSRR stało się pierwszym krajem, który wysłał kobietę w kosmos, co nastąpiło w 1963 roku. USA czekały z podjęciem takiej decyzji przez kolejne dwie dekady.
Martha Ackmann przedstawia historię dramatycznych wydarzeń będących udziałem trzynastu niezwykłych kobiet, znakomitych pilotek, które niejednokrotnie kosztem prywatnego życia wspierały swój kraj w kosmicznym wyścigu ze Związkiem Radzieckim. Oprócz długich rozmów z bohaterkami Ackmann przeprowadziła wywiady z Chuckiem Yeagerem, Johnem Glennem, Scottem Carpenterem oraz innymi ludźmi z NASA i Białego Domu, którzy znali program od podszewki. W książce znalazły się także niepublikowane dotąd zdjęcia Trzynastki z testów w Lovelace.
Mimo niespełnienia marzeń o locie w przestrzeń kosmiczną, kobiety z Trzynastki osiągnęły bardzo wiele. Jerrie Cobb, która zaczęła latać w tak młodym wieku, że musiała siadać w kokpicie na poduszkach, zasłynęła z samotnych lotów nad lasem deszczowym Amazonii. Wally Funk, która dzięki elokwencji przebrnęła przez testy w Lovelace, została jedną z pierwszych kobiet-śledczych w urzędzie lotniczym FAA. Janey Hart, czterdziestoletnia matka ośmiorga dzieci i najstarsza z kandydatek na astronautkę, ujawniła talenty polityczne, prowadząc kobiety przez przesłuchania w Kongresie USA, a później pomagając w założeniu Narodowej Organizacji Kobiet.
Książka jest hołdem złożonym tym niezwykłym kobietom i piękną historią o ludzkiej determinacji, wytrwałości i niezachwianej nadziei.
Anna Bikont
Nigdy nie byłaś Żydówką. Sześć opowieści o dziewczynkach w ukryciu
Wydawnictwo Czarne
premiera: 18.10.2023
„Dokąd idzie, wiedziała. Ale skąd idzie – to musi dopiero wymyślić. Musi wymyślić całe swoje życie i tak, aby każdy uwierzył”. Te zdania otwierające opowiadanie Bogdana Wojdowskiego o ukrywającej się na wsi Małce, jednej z bohaterek Anny Bikont, mogłyby rozpoczynać historię pozostałych dziewczynek – Elżuni, Blimy Janki, Dorki, Ireny. Choć ich wojenne doświadczenia były podobnym koszmarem, dalsze losy potoczyły się zupełnie odmiennie: wszak z traumą każdy próbuje radzić sobie po swojemu.
Nigdy nie byłaś Żydówką to intymne reporterskie studium charakterów, życia w ukryciu, ratowania się lub bycia ratowaną. Ciężaru, który niesie się przez całe życie: bólu, tęsknoty, niemożliwości zapomnienia, ale również ukrytej siły, by stawić czoło przyszłości, nawet gdy nieustannie pada na nią długi cień Zagłady.
Andrzej Brzeziecki
Betonowy umysł. Historia twardogłowych towarzyszy z PZPR
Wydawnictwo Literackie
premiera: 25.10.2023
O tych, którzy chcieli rządzić Polską silną ręką.
„Beton” – tak o nich mówiono. Ortodoksi, zamordyści, jądro PZPR. Wśród polskich komunistów zawsze byli ludzie, dla których nawet Gomułka był liberałem i sługusem kapitalistów. Byli antysemitami, nie cierpieli inteligentów i wyrażali ostentacyjną wrogość wobec elit. Twardogłowi skupiali w swoich rękach służby specjalne, często też media. To oni rozpętali antyżydowską kampanię w marcu 1968 roku i zawsze opowiadali się za rozwiązaniami siłowymi. Znakomicie wyczuwali nastroje społeczne i potrafili nimi zręcznie manipulować.
A jednak… nigdy nie zdołali przejąć w komunistycznej Polsce pełni władzy. Moskwa nigdy na nich nie postawiła, choć chętnie się nimi posługiwała. Dlaczego?
Andrzej Brzeziecki, autor m.in. nagradzanej Wielkiej gry majora Żychonia, dokładnie analizuje tę nieustanną rozgrywkę o władzę między „liberałami” a „dogmatykami”. Prowadzi nas przez zakulisową historię Polski, wciągając w pełne intryg zmagania partyjnych frakcji, kryjących się za fasadową jednomyślnością. Opowiada o tym z dbałością o historyczną rzetelność, ale z dziennikarską ikrą. Na kartach książki pojawia się plejada strasznych, choć nietuzinowych postaci, z budzącym grozę Mieczysławem Moczarem na czele, ale także błędnymi rycerzami komunizmu, dla których nawet Związek Radziecki utracił czar, cynicznymi graczami i bezwzględnymi partyjnymi bonzami. Brzeziecki wnika też w umysły komunistycznych zamordystów – pokazuje ich sposób myślenia i postrzegania najważniejszych momentów w historii Polski lat 1944–1989.
Pogrobowcy betonu nie rozpłynęli się w 1989 roku w powietrzu. Nie zniknęły też tęsknoty za władzą silnej ręki, a Betonowy umysł pomaga zrozumieć te inklinacje. Bo choć od dawna nie ma już PZPR, to mechanizmy władzy i polityki są wieczne.
Max Cegielski
Kongo w Polsce. Włóczęgi z Josephem Conradem
Wydawnictwo Agora
premiera: 11.10.2023
Nie trzeba wyruszyć do Konga, żeby odnaleźć własne Jądro ciemności.
Ta opowieść zaczyna się od zagadki. Dlaczego pisarz Max Cegielski omijał łukiem żydowski cmentarz w Ustrzykach? Dlaczego tak długo nie dostrzegał jego obecności?
Żeby odpowiedzieć na to bardzo osobiste, jak się okaże, pytanie, autor wyrusza w niespieszną wędrówkę, która wiedzie przez bieszczadzką Atlantydę, przez Żuławy, Brukselę i Auschwitz. Z Jądrem ciemności Conrada jako swoistym przewodnikiem tropi historie mniejszości wymazanych z naszej zbiorowej pamięci, z pomocą lektur i własnych odkryć rekonstruuje przebieg ich małych i wielkich zagład.
Ale szuka również odciśniętych w przemysłowej historii Bieszczadów śladów własnej rodzinnej tożsamości. Opowiada o swoich przodkach, naftowych magnatach na miarę Galicji, a nie Teksasu. Konfrontuje się przy tym boleśnie z rodzinną historią i tym, co zostało w niej przeoczone, skłamane i wyparte.
Ta wielowarstwowa opowieść nie służy jednak oskarżeniu. „Kongo w Polsce” jest raczej medytacją w drodze o niejednoznacznościach historii, paradoksach pamięci i o tym, jak i do czego może nam się jeszcze przydać wielka literatura.
Małgorzata Czyńska
Dwurnik. Robotnik sztuki
Wydawnictwo Marginesy
premiera: 18.10.2023
Edward Dwurnik, wybitny malarz i grafik, enfant terrible świata sztuki. Ulubieniec mediów, przewrotny prowokator, wnikliwy obserwator Polski i Polaków. Zasłynął cyklami Podróże autostopem, Warszawa, Robotnicy i Sportowcy. Chłopak z prostej rodziny, bez żadnych artystycznych tradycji czy koneksji, czuł, że malarstwo to jego przeznaczenie. Przy okazji okazało się ratunkiem przed wykolejeniem się. „Gdybym nie miał tej pasji, potrzeby, żeby jeszcze trochę pomalować, porysować, to pewnie bym się zmarnował…” – mówił.
Z Małgorzatą Czyńską chciał rozmawiać o życiu i o sztuce. Wspominał awanturniczą młodość w podwarszawskim Międzylesiu, lata studiów w Akademii Sztuk Pięknych czy pierwsze wyjazdy zagraniczne. Dzielił się historiami o brutalnej wojennej rzeczywistości, kontaktach z peerelowską władzą, zaangażowaniu w politykę, ale i o pierwszych młodzieńczych zauroczeniach, pijackich ekscesach, sławie i pieniądzach. Opowiadał też o swoim warsztacie, kolorach, o fascynacjach i mistrzach – od Delacroix przez Nikifora aż po Hoppera.
O sztuce potrafił mówić trzeźwo, bez egzaltacji, ale przebijająca z jego słów pasja, nie pozwalała wątpić, że twórczość stanowiła treść jego życia. Mawiał, że jest robotnikiem sztuki. Był nim bez dwóch zdań.
Olga Drenda
Słowo humoru
Wydawnictwo Karakter
premiera: 24.10.2023
Komu i z czego wolno się śmiać? Czy purnonsensowe happeningi Pomarańczowej Alternatywy miały swoją kontynuację w manifestacjach Strajku Kobiet? Kiedy żart jest zwykłym przegięciem, a kiedy wyrasta mu broda? I czy gdyby Christopher Hitchens spotkał Marię Czubaszek, to nadal uważałby, że kobiety nie są zabawne?
Autorka Duchologii polskiej tym razem bierze na swój antropologiczny warsztat kwestię poczucia humoru. W oryginalnym i zabawnym eseju przygląda się różnym odsłonom i kontekstom dowcipu, ironii, abstrakcji i nonsensu – od mowy ezopowej w czasach PRL-u, przez twórczość sceny kabaretowej, po język reklam z początku transformacji, stand-up, współczesne memy i cenzopapę.
Drenda zastanawia się nad związkami humoru z polityką i nad tym, kiedy żart z władzy może stać się żartem dla władzy. Pokazuje też, że śmiech potrafi budować poczucie solidarności, a opary absurdu – docenianego choćby przez Kierkegaarda – mogą okazać się naprawdę lecznicze.
Kamil Dziubka, Janusz Schwertner
Wałęsa ’80
Wydawnictwo Znak
premiera: 25.10.2023
Jest symbolem. Ikoną znaną na całym świecie. Pierwszym prezydentem wolnej Polski. Laureatem Pokojowej Nagrody Nobla. Jednym z tych, którzy poprowadzili Solidarność do zwycięstwa nad władzą ludową i demokratyzacji kraju. Jednocześnie jest też zwykłym człowiekiem, charyzmatycznym, odważnym, bezczelnym i bezkompromisowym, ze swoimi walorami i słabościami, mężem, ojcem, dziadkiem.
Z okazji swoich 80. urodzin Lech Wałęsa jeszcze raz – jak sam mówi, już po raz ostatni – zabiera głos, opowiadając o trudnych czasach walki o nową Polskę w latach 80. i 90., a także o szansach, jakie stoją przed naszym krajem w przyszłości. W niezwykłej rozmowie z wielokrotnie nagradzanymi dziennikarzami, Kamilem Dziubką i Januszem Schwertnerem, pokazuje się od strony, od jakiej go jeszcze nie znamy. Opowiada o swoim życiu prywatnym, o śmierci syna Przemysława, o relacjach z najważniejszymi postaciami ze świata polityki i kulisach władzy. Ujawnia wciąż nieodkryte historie z początków Solidarności, z okresu stanu wojennego i formowania się pierwszego rządu w wolnej i demokratycznej Polsce.
Ta książka pokazuje Lecha Wałęsę, jakiego nie znamy.
Justyna Dżbik-Kluge
Bezdzietne z wyboru
Wydawnictwo W.A.B.
premiera: 25.10.2023
Myślisz tylko o sobie! Jeszcze ci się zmieni! Kto ci poda na starość szklankę wody?
Takie zdania to codzienność wielu kobiet, które wybrały drogę bezdzietności.
Niektóre z satysfakcją czerpią ze swojej niezależności pełnymi garściami. Do innych w przełomowych momentach wraca pytanie: „Czy na pewno nie chcę mieć dzieci?” i w tym wyborze utwierdzają się w życiu wielokrotnie. Są i takie, które noszą w sobie żal utraconej szansy.
Mówi się, że bezdzietność to emanacja szeroko pojętego kryzysu naszych czasów. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2022 roku urodziło się najmniej dzieci od końca drugiej wojny światowej. Co to oznacza? Co te statystyki mówią nam o współczesnych Polkach? Czy bezdzietne to egoistki czy pragmatyczki? Czy boją się restrykcyjnego prawa, nie mogą znaleźć odpowiedniego partnera, a może nie chcą rodzić ze względu na zmiany klimatyczne?
Bezdzietne z wyboru to pierwsza tak kompleksowa opowieść o niemacierzyństwie.
To rozmowy z kobietami o tym, dlaczego nie chcą mieć dzieci. To refleksje osób ze świata nauki – psycholożki, demografki, ginekologa – na temat tego coraz powszechniejszego zjawiska. Ale przede wszystkim to opowieść o prawie do decydowania o swoim życiu bez poczucia winy za niespełnienie społecznych oczekiwań.
Charlie English
Galeria cudów i obłędu. Szaleństwo, sztuka, Hitler i pierwszy program masowych mordów
tłum. Dagmara Budzbon-Szymańska
Wydawnictwo Arkady
premiera: 4.10.2023
Kolekcja Hansa Prinzhorna stanowi wyjątkowy zbiór dzieł, liczący ponad pięć tysięcy obiektów, stworzonych przez pacjentów szpitali psychiatrycznych, który początkowo miał służyć jako archiwum badawcze Kliniki Psychiatrycznej Uniwersytetu w Heidelbergu. Prinzhorn był jednocześnie psychiatrą i historykiem sztuki, dlatego szybko docenił wartość artystyczną i niezwykłość prac stworzonych przez ludzi żyjących w izolacji od świata zewnętrznego, głównie schizofreników. Głównym jego osiągnięciem było pokazanie tej sztuki światu, w tym artystom, którzy chcieli zgłębić istotę szaleństwa, jakiego doświadczyli w czasie I wojny światowej. W rezultacie w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku sztuka zainspirowana chorobami psychicznymi stanęła na czele artystycznej awangardy.
Adolf Hitler, który sam chciał zostać malarzem, ale nie udało mu się dostać na wiedeńską akademię, kiedy doszedł do władzy, nakazał konfiskowanie dzieł współczesnych i ich publiczną prezentację na wystawach „sztuki zdegenerowanej”. Niedługo potem rozpoczął kampanię przeciwko „zdegenerowanym” ludziom – do 1941 roku naziści zamordowali siedemdziesiąt tysięcy pacjentów szpitali psychiatrycznych. Wśród ofiar było kilkudziesięciu artystów, których prace znajdowały się w kolekcji Prinzhorna.
Galeria cudów i obłędu jest opowieścią o walce Hitlera ze sztuką współczesną i osobami chorymi psychicznie oraz o tym, jak utorowała ona drogę do Holokaustu. Charlie English opowiada niesamowitą historię geniuszu, szaleństwa i dehumanizacji, która daje nowe spojrzenie na brutalną ideologię nazistowskiego reżimu.
Leila Guerriero
Nitrogliceryna niepokoju. Reportaże, portrety, rozważania o dziennikarstwie
tłum. Bogumiła Lisocka-Jaegermann, Beata Szady
Wydawnictwo Dowody
premiera: 18.10.2023
„Guerriero niezbicie dowodzi, że dziennikarstwo może być również jedną ze sztuk pięknych i tworzyć dzieła o wysokiej wartości, nie rezygnując przy tym z podstawowego obowiązku, jakim jest informowanie” – napisał Mario Vargas Llosa.
Twórczość Leili Guerriero – najlepszej reporterki w Ameryce Łacińskiej – charakteryzuje się gracją stylu, dziennikarskim profesjonalizmem i pokorą.
Nitrogliceryna niepokoju to wybór jej tekstów przygotowany specjalnie dla polskiego czytelnika. Są tu portrety oddanych żon Borgesa i Onettiego, które po ich śmierci zarządzają narracją o słynnych pisarzach, a także najsłynniejszej tancerki tanga („Tango jest jak akt miłości. Podchodzisz, muskasz nogi mężczyzny, a potem agresywnie zahaczasz i blokujesz. I to jest orgazm”). Reportaże o przyjaźni niemożliwej, o antropologach identyfikujących szczątki ofiar dyktatury argentyńskiej, o cmentarzu na Malwinach (Falklandach), o którym przez lata Argentyńczycy nic nie wiedzieli. Eseje i felietony o perwersyjnym sposobie poznawania świata na city tours, o zawodowych pokusach dziennikarzy czy wreszcie o biznesie strachu, który polega na kontrolowaniu nitrogliceryny niepokoju tak, żeby nie wysadziła piszącego w powietrze.
Jak zauważa dziennikarka w jednym z esejów, warto dostrzec różnicę między pisaniem „poprawnym” a „obrzydliwie dobrym” – i urzeczywistniać to drugie.
Leila Guerriero pisze obrzydliwie dobrze.
Wojciech Jagielski (red.)
Wojna. Antologia reportażu wojennego
Wydawnictwo Znak
premiera: 25.10.2023
„To rządzący wmawiają ludziom, że wojny są dramatem przeciwności. Dobro przeciwko złu, my przeciwko nim, zwycięstwo albo klęska – pisze Robert Fisk. – Ale w wojnie zasadniczo nie idzie o wygraną czy przegraną, lecz o śmierć i zabijanie. Wojna to całkowity upadek człowieczeństwa”.
Opowieść o stu ostatnich latach historii sporządzona przez naocznych świadków wydarzeń, które miały się zapisać jako kamienie milowe najnowszych dziejów. Wojciech Jagielski wybrał teksty korespondentów wojennych największego kalibru i opatrzył je autorskim komentarzem.
„Spotkacie tu Państwo największych pisarzy, noblistów, Winstona Churchilla, Johna Steinbecka, Ernesta Hemingwaya, Alberta Camus, Gabriela Garcię Marqueza, Mario Vargasa Llosę. Spotkacie Państwo, rzecz jasna, Terzaniego i Fiska. I Ryszarda Kapuścińskiego. A także dziennikarzy, z którymi miałem przyjemność pracować. Annę Politkowską, Marie Colvin, Jasona Burke’a, Ahmada Rashida, Kurta Schorka. Bo choć nigdy nie uważałem się za wojennego korespondenta, dorosłe życie zeszło mi na dziennikarstwie, a ponad dwadzieścia lat na pisaniu wojennych korespondencji”.
Kamil Janicki
Cywilizacja Słowian. Prawdziwa historia największego ludu Europy
Wydawnictwo Poznańskie
premiera: 11.10.2023
Czy Słowianom udało się stworzyć własną cywilizację?
Czy Słowianie znaleźli się na ziemiach polskich w czasie wielkich wędrówek ludów, czy byli tu od tysiącleci, prawie „od zawsze”? Ten spór, który toczy się od dawna, ciągle jest obecny w myśleniu Polaków o swojej przeszłości. Kamil Janicki, autor wielu bestsellerów, m.in. „Pańszczyzny” i „Warcholstwa”, w swojej najnowszej książce przedstawia najbardziej aktualną wizję tych interpretacji i odsyła do ciekawych wniosków.
Autor łamie utarte stereotypy, opowiada, jak lud uważany za prymitywny stał się największą europejską wspólnotą językową. O zagadkowych prapoczątkach Słowian, o ich kulturowej atrakcyjności, o niechęci, z jaką byli opisywani przez współczesnych im antycznych pisarzy, i o tym, jak stworzyli cywilizację zdolną przeciwstawić się potomkom starożytnych Rzymian, Germanom czy imperiom azjatyckich koczowników. W czym tkwiła siła Słowian? Jak do tego doszło, że stali się największym ludem w Europie? Co zadecydowało o ich sukcesie? Odpowiedzi na te intrygujące pytania znajdziecie na kartach książki.
Robert Jurszo
Spotkania z nagą małpą. Opowieści o zwierzętach
Wydawnictwo Filtry
premiera: 25.10.2023
Dzikie zwierzęta rzadko miewają imiona. Dostają je, jeśli natknęły się na ludzi i nawiązały z nimi bliższe relacje. Nie zawsze z własnej woli i niestety – tylko wyjątkowo na własnych prawach i z korzyścią dla siebie. Spotkanie z „nagą małpą”, jak nazwał człowieka biolog Desmond Morris, zwykle odmienia ich życie na zawsze, niekiedy w dramatyczny sposób. Ale zmienia też ludzi. Tych, którzy mieli z nimi styczność, i tych, którzy poznali ich historie z drugiej ręki.
Bohaterkami i bohaterami tej książki są delfin Peter, szympans Dawid Siwobrody, wilczyca Gundrun, łosza Matylda, żubr Wiking i Pan Gawron. Narratorem zaś Robert Jurszo, popularny dziennikarz i publicysta, miłośnik zwierząt i obrońca ich praw. Spotkania z nagą małpą to nie tylko katalog naszych przewin wobec „gatunków innych niż ludzki”. Autor daje nam również drugą szansę na spotkanie ze zwierzętami. Obyśmy zrozumieli, jak wiele nas z nimi łączy. I co musimy zrobić, by dla żadnej i żadnego z nas wspólne życie nie okazało się znowu koszmarem.
Aleksander Kaczorowski
Babel. Człowiek bez losu
Wydawnictwo Czarne
premiera: 25.10.2023
Był wirtuozem pierwszych zdań – mówiono, że takiego stylisty Rosja nie znała od czasów Gogola. Był także mistrzem biograficznego zmyślenia – choć urodził się w kupieckiej rodzinie żydowskiej, stworzył sobie rewolucyjny życiorys pisarza sowieckiego. Publikował w kijowskiej, petersburskiej i odeskiej prasie, ale prawdziwą karierę zrobił, gdy zaczęto go drukować w Moskwie. W wieku trzydziestu dwóch lat znalazł się u szczytu sławy, lecz od tej pory jego gwiazda w ZSRR miała tylko blaknąć.
Talent Babla okazał się bezużyteczny w świecie komunizmu, którego kontury dziesięć lat po zwycięstwie rewolucji rysowały się coraz wyraźniej. Pisarz został – jak sam mówił – mistrzem w gatunku milczenia. Zapłacił za to życiem – 27 stycznia 1940 roku zamordowano go na polecenie Stalina. I choć Opowiadania odeskie czy Armia Konna weszły do światowego kanonu, on sam nie ma w Moskwie grobu, pomnika ani nawet tablicy pamiątkowej.
Aleksander Kaczorowski zmierzył się z trudnym zadaniem – jak opisać losy prozaika, który w opowieści o swoim życiu nieustannie meandrował między prawdą a fikcją? Wielu faktów z życiorysu Babla nie udało się ustalić, a on sam zacierał ślady. Był też pełen sprzeczności – chciał być pisarzem sowieckim i mieszkać we Francji, być i zarazem nie być czekistą i intelektualistą, Żydem i budionnowcem, kosmopolitą i człowiekiem radzieckim. W literaturę wierzył jednak do końca.
Aleksandra Kluczyk
Niech żyją ku*wy. O pracy seksualnej w Polsce
Wydawnictwo W.A.B.
premiera: 15.10.2023
„Ku*wa też człowiek”. Tymi słowami rozpoczyna swoją debiutancką książkę Aleksandra „Kola” Kluczyk – działaczka, współprowadząca podkast Dwie dupy o dupie i aktualnie jeden z najgłośniejszych głosów na rzecz osób pracujących seksualnie w Polsce.
W swojej książce w niezwykle szczery i czasem do bólu brutalny sposób opowiada o dorastaniu jako dziecko alkoholików, zmaganiami z własnymi uzależnieniami, doświadczeniami w pracy seksualnej i stygmą, której doświadczyła, m.in. jako full serwis eskort.
Niech żyją ku*wy nie jest próbą przekonywania, tłumaczenia czy usprawiedliwiania pracy seksualnej. Autorka ukazuje czytelnikowi realia życia osób z sektora usług seksualnych, opowiada o zagrożeniach i problemach, z którymi muszą się mierzyć, i próbuje pokazać, jak mogłaby wyglądać ich praca, wykonywana na własnych warunkach.
Katarzyna Kobylarczyk
Ciałko. Hiszpania kradnie swoje dzieci
Wydawnictwo Czarne
premiera: 4.10.2023
Kiedy w 1999 roku hiszpański Sąd Najwyższy orzekł, że każde dziecko ma prawo wiedzieć, kim są jego rodzice, do biura prawnika Enrique Vili Torresa zaczęli pukać nowi klienci. Chociaż od rodziny lub sąsiadów dowiedzieli się, że zostali adoptowani, w ich dokumentach nie było śladów adopcji, a w aktach urodzenia rodzice adopcyjni figurowali jako biologiczni. Enrique nazwał ich hijos falsos, fałszywymi dziećmi, a ich liczbę oszacował na około trzystu tysięcy.
Wkrótce do prawników i mediów zaczęli zgłaszać się także rodzice poszukujący dzieci, które dotąd uważali za zmarłe. Pojawiło się nowe, budzące grozę określenie: bebes robados, ukradzione dzieci. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych nowo narodzone dziecko można było kupić za równowartość mieszkania. W proceder sprzedaży zamieszane były instytucje państwowe i kościelne.
Katarzyna Kobylarczyk opisuje jeden z najbardziej wstrząsających rozdziałów w najnowszej historii Hiszpanii, nadal pełen pytań bez odpowiedzi.
Rafał Księżyk
Śnialnia. Śląski underground
Wydawnictwo Literackie
premiera: 11.10.2023
Co to jest Śnialnia? To miejsce, w którym się śni, i przestrzeń, gdzie sny się urzeczywistnia. Ich sen był snem o wolności.
Malarze Urszula Broll, Antoni Halor, Zygmunt Stuchlik, Andrzej Urbanowicz i Henryk Waniek wymknęli się do Śnialni z realiów PRL-u. W latach sześćdziesiątych XX wieku stworzyli przy ulicy Piastowskiej 1 w Katowicach legendarną Pracownię, która przetrwała sześć dekad. Najpierw kusiła duchowością, a po 1989 roku – ekscesem, testując granice odzyskanej wolności.
W kręgu oddziaływania Pracowni znalazły się ważne dla polskiej kultury postacie, m.in.: Zdzisław Beksiński, Henryk Mikołaj Górecki, Jerzy Illg, Ryszard Krynicki, Mieczysław Litwiński, Jarosław Markiewicz, Jacek Ostaszewski, Tadeusz Sławek, Olga Tokarczuk czy Ingmar Villqist.
Rafał Księżyk powraca z polifoniczną, osadzoną w śląskich realiach opowieścią o tym, co wydawało się eskapizmem, a zmieniło rzeczywistość. W Pracowni publikowano jedne z pierwszych w Polsce Ludowej samizdatów, stąd wyruszano w pionierskie psychodeliczne tripy, tutaj zaczął się polski buddyzm zen. Rozwinęła się wrażliwość, która pozwoliła spojrzeć na Śląsk i na Polskę w nowy sposób.
Andrzej Leder
Ekonomia to stan umysłu. Ćwiczenie z semantyki języków ekonomicznych
Wydawnictwo Krytyki Politycznej
premiera: 13.10.2023
Żyjemy doprawdy w ciekawych czasach. Ani język tradycyjnych nauk społecznych, ani polityczny dyskurs liberalizmu czy konserwatyzmu, ani lewicowe teorie XX wieku nie pozwalają zrozumieć współczesnych zjawisk, które zaskakują nas swoją gwałtownością, skalą i jednocześnie pozornym brakiem racjonalności. Stąd może popularność języka ekonomii, którego pojęcia i metafory atakują nas z każdej strony i są używane do opisu nawet dziedzin pozornie od ekonomii odległych.
Andrzej Leder zaprasza nas do przyjrzenia się ekonomii od podszewki. A co, jeśli nauka, którą uznajemy za teorię wykorzystywania zasobów w warunkach deficytu, jest w istocie sztuką rozprowadzania nadmiaru? Konsekwencje tego odwrócenia prowadzą autora do wizji ekonomii diametralnie różnej od tego, co serwują nam eksperci w podręcznikach i mediach. Znajdziemy tu elementy filozofii, socjologii, antropologii, psychoanalizy i lingwistyki, a wszystko to po to, by wreszcie zrozumieć czasy, w których przyszło nam żyć.
Tim Marshall
Przyszłość geografii. Jak polityka w kosmosie zmieni nasz świat
tłum. Filip Filipowski
Wydawnictwo Zysk i S-ka
premiera: 24.10.2023
Satelity szpiegowskie krążące wokół Księżyca. Kosmiczne złoża metali warte więcej niż PKB większości krajów. Ludzie lądujący na Marsie w ciągu najbliższych dziesięciu lat. To nie science fiction. To astropolityka.
Ludzie eksplorują kosmos, a odwieczna rywalizacja i walka o władzę trwa niezmiennie. Wkrótce przestrzeń kosmiczna będzie miała taki sam wpływ na naszą historię jak góry, rzeki i morza na naszej planecie. To nie przypadek, że prym w tym wyścigu wiodą USA, Rosja i Chiny. Następne pięćdziesiąt lat zmieni oblicze globalnej polityki.
W swojej nowej książce autor bestsellerów o geopolityce Tim Marshall opowiada o tym, jak będą wyglądać kolejne etapy wyścigu kosmicznego, jaką rolę odegrają w nim największe mocarstwa oraz jak eksploracja kosmosu wpłynie na rozwój technologii, realia ekonomiczne i prowadzenie wojen. A przede wszystkim ukazuje, jakie szanse i niebezpieczeństwa kryje przestrzeń kosmiczna dla przyszłości ludzkości.
Piotr Milewski
Tokio. Opowieści z Dolnego Miasta
Wydawnictwo Świat Książki
premiera: 25.10.2023
Drukarz, wytwórca tofu, fryzjer bossa yakuzy, wróżbita, kapłan buddyjski, bezdomny. Co ich łączy? Wszyscy mieszkają w dawnym Dolnym Mieście.
Tokio, jedna z największych i najbardziej dynamicznych metropolii na świecie, ma wiele twarzy. Od samego początku, na przełomie XVI i XVII wieku, miasto podzielone było na dwie części: Shitamachi, czyli Dolne Miasto, i Yamanote, czyli Miasto na Wzgórzach. To pierwsze było niewielkie, plebejskie i żywe, zamieszkiwali je rzemieślnicy, kupcy, tragarze, artyści i kurtyzany. To drugie – dostojne, przewidywalne i uporządkowane – było siedzibą arystokracji i duchownych buddyjskich. Choć dziś zatarły się granice między obiema częściami, mieszkańcy dawnego Dolnego Miasta wciąż zachowują pamięć i tradycje sprzed wieków.
W Tokio. Opowieści z Dolnego Miasta Piotr Milewski zaprasza w podróż po Tokio, którego nie opisują przewodniki. Warto podążyć jego śladem, wąskimi alejkami, przez targi rybne, dzielnice czerwonych firanek, warsztaty rzemieślnicze, dawne miejsca egzekucji, świątynie i chramy, w których odbywają się słynne festiwale, i odkryć nieznaną twarz japońskiej stolicy.
George Monbiot
Regenesis. Jak wyżywić świat, nie pożerając planety
tłum. Andrzej Wojtasik
Wydawnictwo Krytyki Politycznej
premiera: 4.10.2023
A co, jeśli największym problemem nie jest to, skąd bierzemy energię, tylko to, w jaki sposób się żywimy?
Na całym świecie uprawy roli i hodowla zwierząt wyniszczają naturalne siedliska zwierząt, zmniejszają zasoby wody pitnej, zanieczyszczają oceany i przyspieszają zjawisko ocieplenia klimatu. Rolnictwo jest największą na świecie przyczyną niszczenia środowiska. Mimo to miliony ludzi nadal głodują, a ceny żywności rosną szybciej niż kiedykolwiek.
George Monbiot, dziennikarz „Guardiana”, aktywista i ekspert klimatyczny oraz bestsellerowy autor przekonuje, że nie uratujemy klimatu, jeśli nie dokonamy rewolucji żywnościowej, oraz pokazuje, jak możemy to zrobić. Niezbędną technologię mamy już na stole.
Autor podróżuje po świecie, aby poznać ludzi, którzy kochają ziemię i przyrodę oraz odkrywają rewolucyjne metody uprawy owoców, warzyw i zbóż wieloletnich. Spotyka się też z naukowcami, będącymi pionierami w syntetyzowaniu nowych form białek i tłuszczów, dzięki którym możemy produkować obfite, tanie i zdrowe pożywienie, jednocześnie przywracając naturze rozległe i dzikie połacie ziemi.
Regenesis to zapierająca dech w piersiach wizja przyszłości żywienia ludzkości. Monbiot pokazuje, jak lepsze zrozumienie świata może pozwolić nam na wyprodukowanie większej ilości żywności i znacząco ograniczyć szkodliwość rolnictwa.
Jacek Mrowczyk (red.)
Wy-Twórcy książek. Historia społeczności wydawniczej w czasach PRL-u
Wydawnictwo Karakter
premiera: 16.10. 2023
Bogato ilustrowana książka ukazuje historię społeczności wydawniczej w nietypowy sposób – traktując osoby projektujące książki na równi z redaktorkami i redaktorami. Bo każda książka to rezultat wspólnej pracy jej autorki lub autora, redakcji wydawniczej i graficznej, projektanta, który przesądził o jej wyglądzie, czy nawet drukarza. Zawarte tu historie polskich wydawnictw pokazują nie tylko ich stronę organizacyjną i handlową, lecz także losy związanych z nimi ludzi. Mowa tu o wybitnych fachowcach i wizjonerach, którzy uczestnicząc w budowie Polski Ludowej, zderzyli się z jej totalitaryzmem. To także historia pracujących w okresie PRL-u na etatach w wydawnictwach grafików; wywiady z siedmiorgiem z nich także zamieszczono w książce.
Publikacja ma wiele autorek i autorów: ekspertek i bibliofilów, znających historię książki i księgarstwa. Mieści 17 rozdziałów poświęconych wybranym wydawnictwom, w rzeczywistości jednak liczba opisanych oficyn jest większa – często wydawnictwa łączyły się i przekształcały w nowe instytucje. Książka ta wypełnia ważną lukę w historii życia kulturalnego w Polsce.
Ołeksandr Myched
Zmieszam z węglem twoją krew. Zrozumieć ukraiński wschód
tłum. Michał Petryk
Wydawnictwo Czarne
premiera: 25.10.2023
Zmieszam z węglem twoją krew nie jest opowieścią o wojnie. Ołeksandr Myched opisuje badania, które prowadził na wschodzie Ukrainy przed rosyjską inwazją. Interesowała go mitologia miast, najważniejsze postacie, stereotypy. Pokazuje, że ten region to znacznie więcej niż Donieckie Zagłębie Węglowe – to dumni mieszkańcy, zróżnicowani pod względem etnicznym i kulturowym, którzy czują się mocno związani z Ukrainą i nie zamykają się na Zachód.
Myched wraca do miast, które poznał podczas projektów animujących lokalną społeczność – Bachmutu, Pokrowska, Konstantynówki, Siewierodoniecka, Dobropola, Lisiczańska – kojarzonych dzisiaj głównie z miejscami bitew. Rozmawia ze zwykłymi mieszkańcami, z górnikami, ale też artystami i intelektualistami, którzy opowiadają o dzieciństwie, dorosłości i społeczeństwie w regionie niezbyt dobrze znanym nawet w samej Ukrainie.
Napisana w 2020 roku książka stanowi imponujący wielogłos o przeszłości i teraźniejszości ukraińskiego wschodu. Dziś czytamy ją jako opowieść o straconej historii, ludziach i miastach, ale także zapis nieskończonej miłości do swojego kraju.
Azar Nafisi
Czytaj niebezpiecznie. Wywrotowa siła literatury na burzliwe czasy
tłum. Dawid Czech
Wydawnictwo Karakter
premiera: 10.10.2023
Nowa książka autorki Czytając „Lolitę” w Teheranie.
Jak czytać literaturę w czasach zdominowanych przez autorytaryzmy, przemoc, kulturową polaryzację i cenzorskie zapędy władzy? Czy polityczne spory determinują nasz sposób lektury i to, czego szukamy w książkach? Na ile literatura może wpływać dziś na politykę? To tylko kilka z pytań, wokół których krąży Azar Nafisi, czytając wspólnie z nami wybitne powieści Margaret Atwood, Salmana Rushdiego, Raya Bradbury’ego, Toni Morrison, Jamesa Baldwina, Dawida Grosmana i Iljasa Churiego. Autorka przygląda się im przez pryzmat swoich doświadczeń życia w Stanach Zjednoczonych za rządów Trumpa oraz w Iranie opanowanym przez teokratyczny reżim. W każdym z tych miejsc wybrzmiewają nieco inaczej, a ich lektura wiąże się z innego typu zagrożeniem.
„Podczas pisania tej książki towarzyszyło mi pragnienie, by więzi zerwane przez politykę zastąpić nićmi porozumienia zadzierzgniętego przez wyobraźnię” – wyznaje autorka, szukając w literaturze nadziei na świat, w którym da się jeszcze wspólnie żyć. Aby jednak ta nadzieja się ziściła, trzeba wystawić się na pewne ryzyko – ryzyko niebezpiecznej lektury.
Wiera Politkowska, Sara Gudice
Matka. Anna Politkowska. Życie w imię prawdy
tłum. Alicja Bruś
Wydawnictwo Rebis
premiera: 24.10.2023
Anna Politkowska, dziennikarka „Nowoj Gaziety”, jednego z najważniejszych czasopism rosyjskiej opozycji, do końca życia pisała o drugiej wojnie czeczeńskiej, korupcji, zbrodniach i zmowie milczenia w Rosji. Została zamordowana w swoim domu w centrum Moskwy 7 października 2006 roku, w dniu urodzin Władimira Putina. Choć sprawcy zbrodni trafili do więzienia, wciąż nie ustalono, kto zlecił zabójstwo.
Jej córka Wiera miała wówczas 26 lat. Na własnej skórze odczuła opieszałość i stronniczość rosyjskiego wymiaru sprawiedliwości. Po najeździe Rosji na Ukrainę jej rodzinie, ze względu na sławne nazwisko, znowu zaczęto grozić śmiercią. Wiera musiała wraz z bliskimi wyjechać do innego kraju. Napisała tę książkę, aby jej córka – wnuczka, której Anna nigdy nie poznała – i cały świat na zawsze zapamiętali historię wyjątkowej kobiety, która nie kryła swojej niezgody na politykę Putina i nie bała się walczyć o wolność.
Ksawery Pruszyński
Narrator rzeczywistości. Autoportret odczytany
Wydawnictwo Karta
premiera: 5.10.2023
Ksawery Pruszyński (1907–1950) to klasyk polskiego reportażu, frapujący prozaik i aktywny publicysta, który energicznie reagował na gęstniejącą codzienność lat 30., relacjonował wydarzenia wojenne, a później uczestniczył w mozolnej odbudowie świata.
Narrator rzeczywistości. Autoportret odczytany to świeże całościowe spojrzenie na jego zróżnicowany dorobek. Fragmenty reportaży, wspomnień, artykułów czy listów ułożone zostały w opowieść pisarza o sobie samym, ale też o całej pierwszej połowie XX wieku i skomplikowanych dziejach Polski i Europy. Naziści przejmujący władzę w Niemczech, wojna domowa w Hiszpanii, wybuchy antysemickiej przemocy w Polsce, walki aliantów z siłami Hitlera na frontach II wojny światowej, próby utworzenia nowej rzeczywistości po Zagładzie – Pruszyński wszędzie był, wszystkiego doświadczył, o wszystkim napisał.
Dzieła będące kanonem literatury faktu współistnieją tu z tekstami mniej znanymi czy zupełnie zapomnianymi, tworząc fascynującą kompozycję – mozaikowe świadectwo czasów dawno minionych, ale których echo słyszymy do dziś.
Zbigniew Rokita
Odrzania. Podróż po Ziemiach Odzyskanych
Wydawnictwo Znak Literanova
premiera: 25.10.2023
To tu, na „Ziemiach Odzyskanych”, miało po wojnie miejsce jedno z najbardziej spektakularnych wydarzeń w dwudziestowiecznej historii Europy. To tu, w tych wszystkich Wrocławiach i Szczecinach, Polska stanęła przed jednym z największych cywilizacyjnych wyzwań – przemienieniem Niemiec w Polskę.
Ale wciąż widać szwy, którymi pozszywali Polski przedwojenną i powojenną. Wyłażą france. Bo tu, na „Odzyskanych”, jest jakoś inaczej. Uliczne tabliczki przypominają piastowskie drzewka genealogiczne, zewsząd wyzierają cegły o barwie wściekłej krwi, blokowiska lokowane na prawie niemieckim, wilhelmińskie gmachy otoczone przez parkingi niestrzeżone, a jednak płatne. Tutejsi Polacy często wciąż wahają się, czy już są stąd, czy jeszcze znikąd – a niektórzy dalej snują opowieść, którą ktoś ileś tam lat temu przerwał martwym już mieszkańcom ich kamienic.
I dlatego ja, kundel „Ziem Odzyskanych”, zlepiony z tutejszych i przyjezdnych, ruszyłem w tę dziwną podróż po „Odzyskanych”, po Poniemiecczyźnie, żeby to wszystko ujrzeć na własne oczy.
Robert Samuels, Toluse Olorunnipa
Nazywa się George Floyd. Życie pewnego człowieka i walka o sprawiedliwość rasową
tłum. Maciej Potulny
Wydawnictwo Marginesy
premiera: 25.10.2023
„Wiesz co – powiedział Floyd. – Nie chcę rządzić światem. Nie chcę panować nad światem. Chcę po prostu dotknąć świata”.
25 maja 2020 roku George Floyd został zamordowany przed sklepem spożywczym w Minneapolis przez białego funkcjonariusza policji Dereka Chauvina. Nagranie ukazujące ostatnie chwile czarnego mężczyzny zapoczątkowało falę protestów na całym świecie. Ale za twarzą, która pojawiła się na niezliczonych muralach, i nazwiskiem, które stało się synonimem łamania praw obywatelskich, kryje się historia człowieka nękanego przez duszącą presję systemową, która ostatecznie zdeterminowała jego losy.
W nagrodzonej Pulitzerem biografii Samuels i Olorunnipa odtwarzają historię Floyda i ujawniają determinację, z jaką walczył o przetrwanie. Narrację o jego życiu umieszczają jednak w szerszym kontekście instytucjonalnego rasizmu w Stanach Zjednoczonych: badają niewolnicze korzenie jego rodziny, segregację panującą w szkołach, nadmierną kontrolę czarnej społeczności, pułapki systemu więziennictwa i trudności walki z uzależnieniami. Opierając się na imponujących skalą pracach reporterskich, odmalowują przejmujący i przytłaczający obraz Stanów Zjednoczonych i pokazują, jak człowiek, który po prostu chciał oddychać, poruszył serca ludzi na całym świecie.
Merlin Sheldrake
Strzępki życia. O tym, jak grzyby tworzą nasz świat, zmieniają nasz umysł i kształtują naszą przyszłość
tłum. Urszula Szmidt
Wydawnictwo Insignis
premiera: 11.10.2023
Błyskotliwa i urzekająca podróż do świata grzybów, nadzwyczajnych organizmów, które wciąż nas zdumiewają. Kiedy myślimy o grzybach, prawdopodobnie myślimy tylko o tym, co na powierzchni. Tymczasem są to zaledwie owocniki – tak jak jabłka na drzewach. Rzeczywiste życie grzybów toczy się poza zasięgiem naszego wzroku. Tworzą one niezwykle zróżnicowane królestwo organizmów, które wspierają w zasadzie każde istnienie na świecie. Grzyby stanowią klucz do zrozumienia planety, na której żyjemy, a także tego, w jaki sposób myślimy, czujemy i zachowujemy się.
Grzyby to mistrzowie metabolizmu, producenci gleby, kluczowi gracze większości procesów życiowych. Mogą zawładnąć naszym umysłem, uzdrowić nasze ciało, a także pomóc nam w walce ze skutkami katastrof ekologicznych. Sheldrake bada grzyby na ich własnych warunkach i ujawnia, jak te nadzwyczajne organizmy – i nasza relacja z nimi – mogą zmienić to, co do tej pory myśleliśmy o naturze życia.
Marta Strzelecka
Ziemianki. Co panie z dworów łączyło z chłopkami
Wydawnictwo Marginesy
premiera: 25.10.2023
Postępowe dobrodziejki czy strażniczki patriarchatu?
Szkoła w Nałęczowie, działająca w pierwszej połowie XX wieku, wpisuje się w ostatni rozdział historii polskiego ziemiaństwa. W prowadzonej przez ziemianki placówce nauczano kobiety z różnych klas – choć w założeniu przede wszystkim chłopki – fachowego prowadzenia gospodarstwa.
Marta Strzelecka rozmawia z rodzinami nauczycielek pracujących niegdyś w nałęczowskiej szkole oraz z dziećmi i krewnymi absolwentek, zgłębia archiwa, międzywojenną prasę, prace naukowe i zastanawia się, jak układały się relacje między ziemiankami i chłopkami i akie znaczenie miały starania pań z dworów, by zbliżyć do siebie włościanki.
Ziemianki opisują, jak rozwijał się system edukacji kobiet w Polsce, jak zmieniało się postrzeganie roli pani domu, osoby wolnej i samodzielnej, oraz jak w ówczesnej rzeczywistości kobiety wspierały się wzajemnie. I jak dużo my, w kolejnych pokoleniach, możemy mieć wspólnego z tamtymi córkami, żonami, partnerkami czy kobietami wybierającymi życie bez mężczyzn.
Opowieść o dawnych podziałach klasowych i wyboistej drodze do emancypacji.
Marcin Strzyżewski
Rosja. Mocarstwo absurdu i nonsensu
Wydawnictwo Szczeliny
premiera: 25.10.2023
Przeciętny Polak wie o Rosji tyle, że to bogate państwo, w którym za ropę kupuje się rakiety, a zwykli ludzie żyją gorzej niż my. Co to jednak znaczy „gorzej”? Czy można zrozumieć Rosję, nie wiedząc, jak wygląda codzienne życie jej mieszkańców?
Poznaj miejsce, w którym o majętności świadczy wysokość płotu, każdy przejazd drogą grozi śmiercią, demokracja jest mitem, za to swoją republikę zaczynają tworzyć bezdomne szariki. W tym chrześcijańskim państwie dziesiątki milionów rocznie wydaje się na konsultacje z szamanami, a najważniejsze kryterium wyboru partnera przez kobiety to „byle nie bił”.
Marcin Strzyżewski zabiera nas w podróż po kraju opartym w tej samej mierze na autorytarnej władzy Władimira Putina, co na zabobonach i absurdach. Do mocarstwa, które potyka się o własne nogi, w którym w przydomowych ogródkach uprawia się ziemniaki na tony i gdzie pralki działają bez wody. Jak to możliwe? Takie rzeczy tylko w Rosji.
Greta Thunberg
Książka o klimacie
tłum. Michał Rogalski
Wydawnictwo Agora
premiera: 25.10.2023
Wystąpienia Grety Thunberg wstrząsają światem. Jej Książka o klimacie daje niezbędne narzędzia wszystkim, którzy chcą go ratować.
Utrzymanie ciągłości życia na Ziemi wydaje się zadaniem niewykonalnym. Konieczne działania muszą zostać podjęte na skalę i w tempie, jakich do tej pory świat nie doświadczył. Trzeba się zmierzyć nie tylko z wpływami przemysłu wydobywczego i polityką rządów, ale też ze zmieniającymi się warunkami klimatycznymi.
Geofizycy, matematycy, oceanografowie, meteorolodzy, inżynierowie, ekonomiści, psychologowie i filozofowie z całego świata próbują dogłębnie zrozumieć kryzys, z którym mamy do czynienia. We współpracy z ponad setką ekspertów Greta Thunberg stworzyła Książkę o klimacie, aby przybliżyć niezbędną wiedzę czytelniczkom i czytelnikom. Greta dzieli się historiami o tym, jak sama gromadziła informacje, nabywała doświadczenia w aktywizmie, odkrywała funkcjonowanie tzw. greenwashingu. Wylicza, od jak dawna jesteśmy trzymani w nieświadomości zagrożenia. To jeden z naszych największych problemów, ale równocześnie źródło nadziei. Gdy otworzymy oczy i dostrzeżemy pełen obraz, będziemy mogli działać. Skoro już sam strajk uczniów mógł wywołać globalny protest, do czego moglibyśmy doprowadzić wspólnie, gdybyśmy tylko spróbowali?
Książka o klimacie dowodzi, że wszyscy ponosimy odpowiedzialność za to, by przetrwać w decydującym momencie w dziejach ludzkości. Razem możemy dokonać pozornie niemożliwego. Ale musimy zrobić to teraz.
Anna Wacławik
Lekarze. Walka o życie
Wydawnictwo Znak
premiera: 25.10.2023
Paweł, Justyna, David i Piotr – zdolni i ambitni. Skończyli jeden z najbardziej prestiżowych kierunków studiów – medycynę. Na co dzień pracują w znanych miejskich i akademickich szpitalach. Stali się cenionymi, podziwianymi specjalistami.
Wybuch wojny w Ukrainie zmienił wszystko.
Z dnia na dzień zostawili swoje dotychczasowe życie i wyjechali z Polski, żeby pomagać ofiarom zbrojnego konfliktu. Zamienili nowoczesne szpitalne sale na tereny objęte działaniami wojennymi. Ratują ludzi, często operują w skrajnie trudnych warunkach. Ewakuują rannych, bywają pierwszą linią medycznego wsparcia na terenach wyzwolonych spod rosyjskiej okupacji. Mierzą się z przerażeniem i bólem ofiar, jednocześnie narażając własne życie.
Co sprawia, że ludzie są w stanie zaryzykować wszystko dla tych, których nawet nie znają? Dlaczego zamieniają wygodę, prestiż i bezpieczeństwo na polowe warunki pod ostrzałem?
Mateusz Waligóra, Dariusz Jaroń
Tatrzańskie opowieści
Wydawnictwo SQN
premiera: 25.10.2023
Tatrzański Park Narodowy – jest w nim zaledwie 250 kilometrów szlaków, mimo to każdego roku odwiedzają go miliony turystów.
Mateusz Waligóra, podróżnik, dziennikarz i fotograf, przemierzył pustynie Gobi i Salar de Uyuni, norweski płaskowyż Hardangervidda, zdobył samotnie biegun południowy, przejechał na rowerze najdłuższe pasmo górskie na świecie – Andy, wędrował wzdłuż Wisły i polskiego wybrzeża Bałtyku, a teraz postanowił przejść wszystkie szlaki w polskich Tatrach. Dlaczego? By się dowiedzieć, czy nieprzebrane rzesze turystów szkodzą przyrodzie, jak się miewają tatrzańskie zwierzęta, kto po Tatrach wędruje, a wreszcie przekonać się, czy Tatry są dla niego tym, czym były kiedyś, czy nadal je kocha, czy nadal go zachwycają tak jak wtedy, gdy dopiero je odkrywał.
Tatry to oczywiście nie tylko natura, ale też ludzie – ci spotykani na szlakach, lecz przede wszystkim tacy, którzy niemal przez całe życie są z Tatrami związani, mieszkający w Zakopanem, u podnóża gór i w samym ich sercu. Dlatego Mateusz zaprosił do współpracy dziennikarza Darka Jaronia, który rozmawiał z ochroniarzami przyrody, przyrodnikami, przewodnikami tatrzańskimi, ludźmi prowadzącymi schroniska, meteorologami, wśród jego rozmówców jest też poetka, lutnik i… pani baca.
Zapraszamy w fascynującą podróż, podczas której dowiemy się, skąd wziął się pod Giewontem biały miś, jak wygląda dusza skrzypiec, jak robi się sery, dlaczego Dolina Chochołowska przypomina tartak, czy Tatry były kiedyś naprawdę dzikie i puste, co zrobić, gdy spotkamy niedźwiedzia, i o wielu, wielu innych fascynujących sprawach. Spójrzmy na Tatry oczami Mateusza i porównajmy wrażenia, bo przecież każdy nosi w sercu własny obraz tych najbardziej fascynujących polskich gór.
Stephen Walker
Kosmiczny wyścig. Zdumiewająca historia pierwszego człowieka, który opuścił Ziemię
tłum. Adam Wawrzyński
Wydawnictwo Poznańskie
premiera: 11.10.2023
Jest rok 1961. Szczytowy okres zimnej wojny. 12 kwietnia o godzinie 09:07 młody Rosjanin siedzi w maleńkiej kapsule na szczycie najpotężniejszego międzykontynentalnego pocisku balistycznego Związku Radzieckiego i wystrzeliwuje w przestworza. Nazywa się Jurij Gagarin i zamierza na trwale zapisać się w historii. Podróżując z prędkością prawie dziesięć razy większą niż pocisk z karabinu, okrąża kulę ziemską w zaledwie 106 minut. Ze swoich okien widzi Ziemię jak nikt inny – przemierza zachód i wschód słońca, oceany i kontynenty, doświadcza jej piękna i kruchości. Mimo że jego start był utajniony, w ciągu kilku godzin od wylądowania stał się światową gwiazdą – pierwszym człowiekiem, który opuścił naszą planetę.
Kosmiczny wyścig opowiada ekscytującą historię tego niesamowitego lotu. Obydwa supermocarstwa podjęły ogromne ryzyko, aby jako pierwsze wysłać człowieka w kosmos. Amerykanie w pełnym blasku mediów, Sowieci w zupełnej tajemnicy. Opierając się na szeroko zakrojonych oryginalnych badaniach i żywych zeznaniach naocznych świadków, z których wielu nigdy wcześniej o tym nie rozmawiało, Stephen Walker ujawnia skrywane przez dziesięciolecia tajniki i zabiera czytelnika w jedną z największych przygód ludzkości.
Jakub Wiech
Energetyka po prostu
Wydawnictwo Znak
premiera: 11.10.2023
Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o energetyce, ale nie wiecie, o co zapytać
Rosnące ceny paliw, prądu i gazu. Pojawiające się w mediach społecznościowych informacje o zagrożeniu wysadzeniem elektrowni atomowych w Ukrainie. Sejmowe przepychanki wokół wydobycia polskiego węgla i instalacji w naszym kraju źródeł energii odnawialnej. Dlaczego temat energetyki budzi tyle emocji? I czy nie dałoby się opowiedzieć o niej jakoś prościej?
Jakub Wiech, redaktor naczelny portalu Energetyka24.pl i autor niezwykle popularnego konta na Instagramie Wiechography, odpowiada na pytania, które wszyscy sobie zadajemy. Dlaczego musimy płacić coraz wyższe rachunki? Czy powinniśmy bać się energii jądrowej? Co tracimy, nie dostosowując się do europejskich standardów emisji? Dlaczego decyzje polityków tak mocno odbijają się na naszych portfelach i co trzeba zrobić, żeby uniknąć ich konsekwencji?
To pierwsza książka, która tak prosto opowiada o energetyce.
Przemysław Wielgosz (red.)
Ludowa historia kobiet
Wydawnictwo RM
premiera: 18.10.2023
„W niniejszym tomie znajdziemy artykuły ukazujące dzieje kobiet z ludu przez pryzmat miejsc, ról i aktywności, które przypadły im w udziale w różnych epokach i okolicznościach historycznych. Autorzy […] przyglądają się statusowi kobiet w średniowieczu oraz ścieżkom, na które wstępowały one w okresie rewolucji przemysłowej – jako migrantki, robotnice, służące, nauczycielki czy pracownice seksualne. Dotykają kwestii płci kulturowej, pisząc o kształtowania się takich form kobiecej tożsamości jak nowożytna czarownica i kobieta nieheteronormatywna, XIX-wieczna chłopka i nowoczesna dziewczyna”.
fragment wstępu Większość większej połowy
„Seria Ludowa Historia Polski ma stanowić przyczynek do odzyskania zapomnianych dziejów zwykłych ludzi. Chcemy w niej przedstawiać najciekawsze prace na temat tych, którzy nie kwalifikowali się do narodu Sarmatów, choć byli prawdziwą solą ziem dawnej Rzeczypospolitej. Będą to zatem książki o chłopach pańszczyźnianych, miejskiej biedocie, ludziach luźnych, a wreszcie proletariacie”.
Przemysław Wielgosz, redaktor merytoryczny serii
Maja Wolny
Pociąg do Imperium. Podróże po współczesnej Rosji
Wydawnictwo Marginesy
premiera: 11.10.2023
Pociąg do Imperium to podróż przez Rosję czasu wojny. Maja Wolny jako jedna z niewielu pisarzy i pisarek na świecie jeździ po kraju Putina tuż po ogłoszeniu przez Rosję mobilizacji. W atmosferze strachu i kontroli pokonuje ponad dziesięć tysięcy kilometrów koleją, marszrutkami, samolotem. Odwiedza wioski, prowincjonalne miasteczka i metropolie, przemierzając Rosję od Kaliningradu po Kołymę. Rozmawia ze studentami, intelektualistką, parą bezdomnych, byłym agentem FSB, znajomymi z dawnych lat i przypadkowo spotkanymi Rosjanami. Szuka odpowiedzi na pytanie, jak mieszkańcy tego ogromnego kraju postrzegają wojnę w Ukrainie, jak oceniają rządzących i wreszcie, dlaczego się nie buntują i czy wojna zmieniła ich stosunek do nie-Rosjan. Podróżując śladami Ryszarda Kapuścińskiego, autorka odwiedza też dawne sowieckie republiki, które dziś są niezależnymi państwami: Gruzję, Armenię, Azerbejdżan, Mołdawię, Naddniestrze, a także Ukrainę i Białoruś. Maja Wolny nie brnie w eksperckie analizy i oceny. Pyta, patrzy, słucha i zapisuje.
Zapis tej niezwykłej podróży staje się thrillerem non fiction, zwłaszcza kiedy podróż zostaje przerwana w nagły sposób. W styczniu 2023 autorka została zatrzymana na granicy i otrzymała 20-letni zakaz wjazdu na teren Białorusi, który został wydany przez władze Rosji.
Tomasz Zalewski
Żydowska Ameryka. Wczoraj i dziś diaspory w USA
Wydawnictwo Polityka
premiera: 25.10.2023
Jewish American community to największa, po Izraelu, żydowska społeczność na świecie, licząca sobie około siedmiu milionów ludzi. Stanowi to niewiele ponad 2 procent ludności USA, ale wkład Żydów do amerykańskiej gospodarki, polityki i kultury jest niewspółmiernie większy niż sugerowałaby to ich stosunkowo skromna liczebność. Przeważająca większość tej diaspory – to dzieci, wnuki lub prawnuki imigrantów z Polski.
Książka Tomasza Zalewskiego jest dziennikarskim, zbiorowym portretem diaspory, skomponowanym z eseistyczno-reportażowych tekstów, które opowiadają o najistotniejszych aspektach życia i problemach Żydów w Ameryce. Rozmówcami autora są rabini, liderzy i szeregowi działacze żydowskich organizacji, dziennikarze, badacze judaizmu z wyższych uczelni oraz tzw. zwykli ludzie. Te rozmowy przybliżają koleje ich losu, sposób myślenia, argumentacji, motywy postępowania, ewentualne kompleksy czy fobie. Może pozwoli to zrozumieć, dlaczego są tacy, jacy są. Poznajmy amerykańskich Żydów.
Jan Zielonka
Stracona przyszłość i jak ją odzyskać
tłum. Violetta Dobosz
Wydawnictwo Post Factum
premiera: 25.10.2023
Gdy demokracje na całym świecie zmagają się z problemami, wiele przemawia za tchnięciem w politykę globalną nowego życia.
W obliczu problemów rozwijającego się świata decyzje, jakie podejmują rządy i organizacje międzynarodowe, często są niewystarczające. Władze nie potrafią zapobiegać kryzysom finansowym, niedostatkom energii, zmianom klimatycznym i wojnie, a przyszłość staje się coraz bardziej niepewna. Czy demokracja, której kalectwo obnażają wyzwania teraźniejszości, może jeszcze zapewnić nam bezpieczeństwo?
Jan Zielonka w śmiały sposób opowiada się za nową polityką czasu i przestrzeni. Rozważa, jak demokracja ma dostosować się do rzeczywistości szaleńczych zmian, oraz kwestionuje nasze doświadczenia jako obywateli. Czy powinniśmy akceptować, że władze i firmy nieustannie monitorują to, gdzie przebywamy? Dlaczego dystrybucja czasu i przestrzeni jest taka nierówna? Czy będziemy w stanie zbudować system rządów, który pozwoli nam odzyskać przyszłość?
Premiery #nonfiction LISTOPAD 2023
Premiery #nonfiction WRZESIEŃ 2023
