Opadł kurz po festiwalu, za to przed nami bardzo intensywna jesień na rynku wydawniczym. Wybór wrześniowych premier #nonfiction jest ogromny, polecamy więc sięgnąć po co najmniej jedną książkę na temat Ukrainy, tak aby nie zapomnieć o dramacie rozgrywającym się za naszą granicą. A oprócz tego? Na pewno warto dowiedzieć się więcej o złotych latach polskich szachów, powolnej, acz konsekwentnej kolonizacji Europy (i Polski) przez Chiny oraz nowych narracjach, które – o ile zaczniemy je sobie opowiadać – mogą nam pomóc uratować świat. Cieszymy się też na wznowienie kultowej opowieści o Kenie Keseyu i jego eksperymentach z poszerzaniem świadomości. Biografie i relacje z podróży, analizy historyczne i reportaże śledcze – czy jest wśród nich tytuł, którego nie możecie się już doczekać?
zebrała Agnieszka Pietrzak
Kasper Bajon
Gambit orangutana. Opowieść o polskich szachach
Wydawnictwo Czarne
premiera: 28.09.2022
W czasie głośnego turnieju szachowego w Nowym Jorku w 1924 roku polski szachista Ksawery Tartakower zagrał przeciwko Gézie Maróczyemu nieoczywiste otwarcie, przesuwając piona z pola b2 na b4. Na pytanie, dlaczego wybrał właśnie taki ruch, odpowiedział, że był on rezultatem konsultacji z orangutanem, przed którego klatką spędził kilkadziesiąt minut podczas przedpołudniowej wycieczki do słynnego zoo na Bronksie. Odtąd nazywał je właśnie „debiutem orangutana”. Szachy to gra, którą inspiruje życie – i która bywa inspiracją. Dla laików pozostają intrygujące i tajemnicze, dla graczy – są ich światem. Kasper Bajon pisze przede wszystkim o złotej epoce polskich szachów, wielkim Akiwie Rubinsteinie, Karolu Irzykowskim, Janie Karskim i Józefie Piłsudskim, o polskich mistrzyniach z okresu międzywojnia oraz o szachach w getcie. Pisze także o Vladimirze Nabokovie, Walterze Benjaminie i Ludwigu Wittgensteinie. Poruszając się ruchem skoczka, odnajduje szachowe tropy w sztuce oraz życiu, własnym i wielkich tego świata.
Sarah Berman
Nie nazywaj tego kultem. Sekta NXIVM – niewolnictwo seksualne w elitach amerykańskiego show-biznesu
tłum. Katarzyna Nowakowska
Wydawnictwo Mova
premiera: 28.09.2022
Dziennikarka śledcza Sarah Berman bada szokujące praktyki NXIVM, kultu prowadzonego przez Keitha Raniere’a. Przez jego organizację przewinęły się tysiące ludzi, w tym znane postaci Hollywood, takie jak córka Lindy Evans z Dynastii” czy Allison Mack z serialu „Smallville”, która po latach przyznała się do stręczycielstwa na rzecz sekty. Autorka opisuje historie młodych kobiet, które szukając wsparcia, trafiły do niewoli. Były wykorzystywane seksualnie, szantażowane, głodzone. Znosiły kary cielesne i pozwalały wypalać na skórze inicjały lidera.
„Nie nazywaj tego kultem” to fascynujący, a zarazem przerażający opis działalności NXIVM. Począwszy od indoktrynujących szkoleń, tworzenia sieci kontaktów i werbowania nowych członkiń, poprzez unikanie przez dziesięciolecia oskarżeń, na śledztwie ujawniającym szokującą prawdę skończywszy.
Mike Berners-Lee
Sorry, taki mamy ślad węglowy. Fakty, liczby, procenty
tłum. Aleksandra Czwojdrak
Wydawnictwo Dolnośląskie
premiera: 7.09.2022
Książka oparta na solidnych badaniach, zawierająca czytelne dane, rzetelne statystyki oraz pouczające wykresy, a przy tym napisana przystępnie i z dużą dawką humoru. Autor nie mówi ludziom, co mają robić, jak żyć, ale podnosi świadomość, zachęca do dyskusji i pomaga wyrobić sobie własne zdanie.
Emisja gazów cieplarnianych drastycznie wzrasta, toniemy w śmieciach, wycinamy płuca Ziemi, a tuż za rogiem czai się klimatyczna apokalipsa rodem z „Mad Maxa”. Czy ja, ty mamy na to wpływ?
Mike Berners-Lee uświadamia, jaki ślad węglowy zostawiamy zarówno w skali mikro, w codziennym życiu, jak i w skali makro, produkując, konsumując, a nawet odpoczywając. Sama Ziemia generuje ślad węglowy, np. w wyniku wybuchów wulkanów, ale bezsprzecznie największym szkodnikiem jest człowiek.
W książce przedstawiono nasz niechlubny udział, zaczynając od zdarzeń najmniej uciążliwych dla planety – kilkugramowych, poprzez kilogramy, aż po działania wytwarzające miliardy ton CO2, jak wojna czy pożary lasów.
Przyjaźniejsza dla środowiska jest podróż autobusem czy hybrydowym samochodem? W publicznej toalecie lepiej wytrzeć ręce papierowym ręcznikiem czy skorzystać z suszarki? I jak bardzo martwić się tym, że zjadamy banany transportowane z Ameryki Południowej? Odpowiedzi na te oraz setki innych pytań znajdziesz w tej książce.
Dzięki zgromadzonej w niej wiedzy w sposób bardziej świadomy będziesz dokonywać codziennych wyborów, przyczyniając się do ratowania planety.
Andrzej Bieńkowski
Trzymałem węża w garści. Śladami muzykantów
Wydawnictwo Prószyński i S-ka
premiera: 22.09.2022
Materiały do książki „Trzymałem węża w garści” autor – Andrzej Bieńkowski – zgromadził, przemierzając wsie Polski centralnej przez ponad dwadzieścia lat.
Książka opowiada o ostatniej generacji wiejskich muzykantów, ich obyczajach i muzyce. Jest zapisem odchodzenia kultury wsi, próbą analizy przyczyn jej zaniku, a zarazem świadectwem jej wyjątkowości i oryginalności, bez której trudno zrozumieć współczesną Polskę.
Richard Bradford
Orwell. Człowiek naszych czasów
tłum. Aleksandra Żak
Wydawnictwo Znak Koncept
premiera: 28.09.2022
Kompletna biografia proroka obecnych nieszczęść politycznych.
Minęło ponad siedemdziesiąt lat od śmierci George’a Orwella – twórcy o barwnym życiorysie, skandalisty z ogromnym poczuciem humoru, włóczęgi i fana wypraw motocyklowych. Dopiero teraz możemy poznać go jako człowieka z krwi i kości.
Syn kolonialnego urzędnika pochodzący z klasy średniej, ale brzydzący się wszelkimi przejawami klasizmu. Uchodzący za antysemitę, choć otoczony grupą żydowskich przyjaciół. Żołnierz i – oczywiście – pisarz, którego książki są czytane nieprzerwanie na niemal całym świecie.
W swojej twórczości Orwell zaciera granice między literaturą piękną, dziennikarstwem i komentarzem politycznym. Przepowiadał autorytarne rządy w Europie oraz Ameryce Północnej i prognozował powolną korozję wszelkich unii między państwami. Czy mógł zatem przewidzieć Brexit i odradzające się nacjonalistyczne ruchy w krajach europejskich?
Czy tego też się spodziewał?
Natalia Budzyńska
Witkiewicz. Ojciec Witkacego
Wydawnictwo Znak
premiera: 28.09.2022
Stanisław Witkiewicz. Utalentowany malarz, genialny krytyk sztuki i pisarz, ojciec Witkacego. Nietuzinkowy Litwin, nowatorski wizjoner, uparty patriota, naznaczony rodziną powstańczą historią. Człowiek, który wymyślił w architekturze styl zakopiański i odkrył dla świata uroki najpopularniejszej dziś podtatrzańskiej miejscowości.
Kim był człowiek, który dał nam Zakopane?
Łzy cisnące się do oczu i ściśnięte od płaczu gardło nie pozwoliły na jego pogrzebie przemówić Stefanowi Żeromskiemu. Henryka Sienkiewicza zeswatał z jego ukochaną przyszłą żoną, przedwcześnie zmarłą Marią, a światowej sławy aktorka Helena Modrzejewska była chrzestną jego jedynego syna. Zresztą do pary z niepiśmiennym góralem, muzykantem i gawędziarzem, Sabałą. Taki właśnie był Stanisław Witkiewicz, z jednej strony znał się z niemal całym artystycznym światkiem przełomu XIX i XX wieku, z drugiej siadał z góralami na ganku, gdzie gawędzili przy koniaku. Nie miał manii wielkości, wręcz przeciwnie. Nie wziął nawet korony za wykonanie ponad 200 projektów zakopiańskich domów, nie przyjmował przyznawanych mu nagród i państwowych orderów, wolał spokojne Podhale niż przytłaczającą Warszawę. W życiu liczyły się dla niego tylko trzy rzeczy: ukochany syn, sztuka i Polska.
Czego nauczył się od niego Józef Piłsudski? Co takiego Witkiewicz dostrzegł w Zakopanem, że poświęcił mu znaczną część życia? Skąd wzięła się jego fascynacja rewolucją? Dlaczego wierność małżeńska nie miała dla niego największej wartości? I jak to się stało, że Witkacy tak bardzo go rozczarował?
Sylwia Czubkowska
Chińczycy trzymają nas mocno. Pierwsze śledztwo o tym, jak Chiny kolonizują Europę, w tym Polskę
Wydawnictwo Znak literanova
premiera: 7.09.2022
Śledztwo Sylwii Czubkowskiej o tym, jak Chiny kolonizują Europę, w tym Polskę.
Wabią pieniędzmi, perspektywą ogromnego rynku zbytu i tanimi rozwiązaniami technologicznymi.
Wykorzystują niezależność samorządów i uczelni, a także szkół wojskowych do nawiązywania niekontrolowanej przez nikogo współpracy i zdobywania technologicznego know-how.
Przejmują fabryki, legendarne marki motoryzacyjne, media.
Pozyskują informacje o naszym życiu z mediów społecznościowych, telefonów, komputerów, a nawet odkurzaczy i oczyszczaczy powietrza.
Korumpują władze na wszystkich szczeblach, a do wyciszania skandali zatrudniają najlepsze agencje PR.
Zjednują sobie polityków, naukowców, celebrytów i miliony zwykłych ludzi.
Chińczycy w Europie działają niepostrzeżenie, ale na masową skalę.
Chińczycy trzymają nas mocno. Śledztwo o chińskich wpływach, które wprawi cię w osłupienie.
Manfred Deselaers, Piotr Żyłka
Niemiecki ksiądz u progu Auschwitz
Wydawnictwo Znak
premiera: 7.09.2022
Zło nie może mieć ostatniego słowa.
Urodził się w powojennych Niemczech, kiedy w szkołach i w rodzinach o Holokauście się nie mówiło. Jadąc jako młody pacyfista na wolontariat w Izraelu poprzedzony wizytą w Auschwitz, nie wiedział, jaki wstrząs go czeka. Po latach, już jako ksiądz, wrócił do Oświęcimia. I został do dziś.
W poruszającej rozmowie z Piotrem Żyłką ks. Manfred Deselaers opowiada o swojej niecodziennej drodze i o tym, co stara się robić, żeby „ostatnie słowo w Auschwitz nie należało do Hitlera”. Dzieli się historiami ludzi – w szczególności byłych więźniów – które stały się dla niego drogowskazami. Próbuje znaleźć osobistą odpowiedź na pytania, z którymi nieustannie się konfrontuje.
Dlaczego ulegamy zbrodniczym ideologiom? Jak budować relacje pomimo bolesnych zranień? Gdzie jest Bóg, kiedy cierpią niewinni ludzie? Czy miłość i wiara po doświadczeniu Zagłady są w ogóle możliwe? Jak odnajdywać światło nawet w największych ciemnościach? O czym woła do nas – także dziś, a może szczególnie dziś – ziemia w Auschwitz?
Gallagher Fenwick
Wołodymyr Zełenski. Ukraina we krwi
tłum. Paweł Łapiński
Wydawnictwo Mova
premiera: 7.09.2022
24 lutego 2022 roku, kiedy Rosja bestialsko zaatakowała Ukrainę, prezydent Wołodymyr Zełenski zaimponował światu swoją odwagą, opanowaniem i oddaniem ojczyźnie. Aktor i komik bez doświadczenia politycznego stał się głową państwa w najtrudniejszym momencie. Bohatersko przeciwstawia się Władimirowi Putinowi, a miliony ludzi śledzą losy Ukrainy w obliczu największej tragedii wojennej w tej części świata od zakończenia II wojny światowej.
Biografia Wołodymyra Zełenskiego sięga czasów jego dzieciństwa, gdy jako mały chłopiec dorastał w żydowskiej rodzinie w górniczym miasteczku Krzywy Róg w południowo-wschodniej Ukrainie. „Wowa” miał być prawnikiem, ale wybrał świat rozrywki i podczas studiów założył z przyjaciółmi trupę artystyczną Kvartal 95. W trakcie jego kariery aktorskiej widzowie pokochali go w roli nauczyciela, który został prezydentem, w serialu „Sługa narodu”. Ale rola, którą musiał odegrać w prawdziwym życiu, okazała się dużo bardziej wymagająca, niż ktokolwiek mógł przypuszczać.
W tle tej opowieści mamy Ukrainę podczas rewolucji na Majdanie, obalenie Janukowycza, aneksję Krymu przez Putina czy wojnę w Donbasie. Od początku swojej kadencji Zełeński mierzył się z korupcją i denucjacją elit, jednak w żaden sposób nie mógł przygotować się na to, co się wydarzy. Biografia pokazuje kulisy jego zwycięstwa, kontrowersje wokół Donalda Trumpa, a także aferę z Pandora Papers.
„Ukraina we krwi” to opis wędrówki Wołodymyra Zełeńskiego na szczyt i fascynującej przemiany z komika w kogoś, kto potrafi przemawiać do serc Ukraińców i nie tylko.
Blendi Fevziu
Hoxha. Żelazna pięść Albanii
tłum. Sebastian Szymański
Wydawnictwo Prószyński i S-ka
premiera: 20.09.2022
Stalinizm – szczególnie ponury okres komunizmu – zakończył się w większości krajów Europy Wschodniej trzy lata po śmierci Józefa Stalina, wraz z reformami Chruszczowa po XX zjeździe KPZR. W jednym kraju – Albanii – przetrwał jednak aż do 1990 roku. Reżim, którym kierował albański dyktator Enver Hoxha, trwał jeszcze po jego śmierci w 1985 roku. Był to tak potworny terror, że w Albanii, odizolowanej od reszty świata jak dzisiejsza Korea Północna, nie pojawił się żaden słyszalny głos sprzeciwu.
Hoxa był bogiem, wykreowanym przez propagandę „ojcem Enverem”, a faktycznie zbrodniarzem odpowiedzialnym za niezliczone okrucieństwa.
Kim naprawdę był Enver Hoxha? W ciągu kilku dziesięcioleci, jakie upłynęły od upadku dyktatury, nikt nie próbował odpowiedzieć na to pytanie. Nie opublikowano ani jednej poważnej książki o Enverze Hoxhy. Aż do teraz.
Książka Blendiego Fevziu to nie tylko biografia albańskiego dyktatora, lecz także dziennikarstwo śledcze w najlepszym wydaniu. Można śmiało powiedzieć, że żadna książka w historii albańskiego piśmiennictwa nie odniosła takiego sukcesu. Była wychwalana, ale też publicznie palona przez wymierające pokolenie wyznawców komunizmu i Envera Hoxhy.
Książka – oparta na źródłach archiwalnych i wywiadach z osobami, które osobiście znały dyktatora – przedstawia losy człowieka, który przez czterdzieści lat rządził europejskim narodem żelazną ręką i którego okrucieństwo nie znało granic.
Silvia Foti
Zbrodnie mojego dziadka
tłum. Katarzyna Bażyńska-Chojnacka, Piotr Chojnacki
Wydawnictwo Wielka Litera
premiera: 28.09.2022
Obietnica złożona na łożu śmierci, rodzinne tajemnice, przerażająca prawda.
Sylvia i jej rodzina – litewscy emigranci mieszkający w Stanach Zjednoczonych – zawsze żyli w cieniu dziadka. Spoglądał na nich z portretu surowym spojrzeniem. Sam nigdy nie dotarł do Ameryki, zginął w sowieckiej katowni. Nieustannie jednak wspominano o jego odwadze i wojennych dokonaniach – udziale w powstaniu przeciw komunistycznej okupacji, pobycie w niemieckim obozie koncentracyjnym, partyzantce, odmowie emigracji i męczeńskiej śmierci, kiedy Sowieci wrócili na Litwę. Gdy Litwa odzyskała niepodległość, niezłomny „Generał Wicher” – Jonas Noreika dołączył do panteonu bohaterów narodowych. Sprawiedliwości stało się zadość.
Czy jednak na pewno? Wszystko zmienia pewna obietnica. Umierająca matka zobowiązuje córkę – doświadczoną pisarkę i dziennikarkę Silvię Foti – do napisania biografii dziadka. Aby dotrzymać słowa, Sylvia wchodzi na drogę bez odwrotu i rozpoczyna historyczne śledztwo. Skrywana przez lata prawda, którą ujawni, wstrząśnie nie tylko jej rodziną, ale i całą Litwą.
Bill Gates
Jak zapobiec kolejnej pandemii
tłum. Michał Rogalski
Wydawnictwo Agora
premiera: 7.09.2022
Pandemia COVID-19 jeszcze się nie skończyła. Podczas gdy rządy na całym świecie próbują nad nią ostatecznie zapanować, zaczynają również myśleć o tym, co dalej. Jak możemy zapobiec kolejnej pandemii, która zabije miliony ludzi i zniszczy światową gospodarkę? Czy w ogóle możemy mieć nadzieję, że nam się to uda?
Bill Gates wierzy, że odpowiedź brzmi „tak”. Jego książka w jasny i przekonujący sposób mówi, jakie lekcje świat powinien wyciągnąć z pandemii wirusa COVID-19, i sugeruje, co każdy z nas może zrobić, aby zapobiec podobnej katastrofie.
Opierając się na wiedzy najlepszych światowych ekspertów oraz na własnym doświadczeniu w zwalczaniu śmiertelnych chorób, zdobytym w ramach działalności w Fundacji Gatesów, autor najpierw gromadzi wiedzę naukową o chorobach zakaźnych. Następnie pokazuje, jak różne kraje świata, współpracując ze sobą i z sektorem prywatnym, mogą nie tylko zapobiec kolejnej katastrofie podobnej do covidu, ale także wyeliminować wszystkie choroby układu oddechowego, w tym grypę.
To mocne i znaczące wezwanie jednego z największych i najskuteczniejszych współczesnych myślicieli i działaczy.
Agnieszka Gołas
Gołas. Biografia własnymi słowami
Wydawnictwo Mando
premiera: 7.09.2022
Urodzony aktor. Artystyczny fenomen. Geniusz nie tylko komediowy
Fascynował Wojciecha Młynarskiego i Jeremiego Przyborę, zachwycał Stanisława Bareję i Kazimierza Dejmka, zdobywał każdą publiczność. Ale to tylko jedna strona medalu. Zmagał się przecież z wizerunkiem „wesołka” i całe życie uciekał od roli Czereśniaka z „Czterech pancernych i psa”.
Wiesław Gołas. Czasem śliczny, liryczny i apetyczny, czasem ponury i smutny, inaczej niż na ekranie. Jak zapamiętali go przyjaciele? Co on sam mówił o sobie? Wreszcie jak widzi go jedyna córka? Agnieszka Gołas tworzy czuły i barwny portret Wiesława Gołasa – dopisuje kolejne rozdziały i żegna się z ojcem. To pełna frywolnych, nieznanych anegdot nietypowa autobiografia i biografia w jednym.
Marta Guzowska
Kończę z tym. Dlaczego dzieci nie chcą żyć?
Wydawnictwo Znak Horyzont
premiera: 7.09.2022
Ta książka nigdy nie powinna powstać.
Nikt nigdy nie powinien musieć o tym rozmawiać.
To nie powinno się dziać.
Ale się dzieje.
I musimy o tym rozmawiać.
Dlatego ta książka musiała powstać.
Według statystyk Światowej Organizacji Zdrowia samobójstwo jest drugą najczęstszą przyczyną śmierci wśród nastolatków na świecie. Być może nawet pierwszą. Tak bardzo dzieci nie chcą żyć. Także polskie dzieci.
Marta Guzowska, pisarka i matka, otwiera nam oczy na wiele rzeczy. Pokazuje, jak wielki ból potrafią odczuwać nastolatkowie. Pokazuje ich codzienną walkę o kolejny dzień życia. Pokazuje naszą bezradność. Nasze błędy i nasz strach. Rozmawia z ekspertami, którzy próbują nam wyjaśnić, jak bardzo może boleć życie. I co możemy zrobić, by ten ból złagodzić.
Wreszcie o ból spyta nastolatków. I ten ból poczujemy także my.
Wszystko po to, by uratować życie dzieci. Być może także naszych.
Daan Heerma van Voss
Człowiek zalękniony. Moja podróż do źródeł lęku
tłum. Olga Niziołek
Wydawnictwo Słowne
premiera: 28.09.2022
Czym jest lęk?
To pytanie od dawna nurtowało Daana Heermę van Vossa. Choć sam zmaga się z nim od dzieciństwa, nigdy nie miał odwagi, by dokładnie poznać ten temat. Aż do pewnego jesiennego poranka, gdy jego (była) dziewczyna dała mu zadanie: Daan ma zgłębić zjawisko lęku, nim będzie za późno – dla niego samego i dla ich związku.
Ta chwila oznaczała początek długiej podróży prowadzącej przez różne miejsca i czasy, do filozofów, naukowców, artystów i osób cierpiących na zaburzenia lękowe, od Vallée de Misère przez Dżakartę i San Francisco i na powrót do Holandii. W drodze autor musiał stawić czoła także własnemu dzieciństwu, historii rodzinnej i branży farmaceutycznej.
Czy lęk jest dziedziczny?
Czy istnieje związek między lękiem a agresją lub kreatywnością?
W Holandii zaburzenia lękowe zdiagnozowano już u ponad miliona osób. Jak do tego doszło? „Człowiek zalękniony” to książka o zjawisku, które dotyczy nas wszystkich.
Dominik Héjj
Węgry na nowo. Jak Viktor Orbán zaprogramował narodową tożsamość
Wydawnictwo Szczeliny
premiera: 7.09.2022
Wielki węgierski sen Orbána.
17 września 2006 roku Węgrzy słyszą słynne słowa Ferenca Gyurcsánya, premiera kraju: „Kłamaliśmy rano, kłamaliśmy wieczorem”. Na ulice wychodzą dziesiątki tysięcy osób, największe od roku 1989 protesty trwają ponad miesiąc. Wydarzenia te przynoszą wzrost poparcia dla będącej w opozycji partii Viktora Orbána. Fidesz z impetem rusza ku odzyskaniu władzy utraconej w 2002 roku. Niecałe cztery lata po protestach Orbán ponownie zostaje premierem i rozpoczyna dogłębną (de)transformację państwa – która sięgać ma aż do narodowych archetypów.
Dominik Héjj przeprowadza nas przez cały proces dojścia do władzy prawicy. Bierze na warsztat retorykę Orbána i jego sen o wielkich Węgrzech z całym sztafażem symbolicznych odniesień. Daje nam klucz do zrozumienia procesów, jakie zaszły na Węgrzech od 1998 roku, a przede wszystkim przygląda się temu, czy – a jeśli tak, to w jaki sposób – udało się władzy przeprogramować węgierskie społeczeństwo i tożsamość narodową.
Rafał Hetman
Las zbliża się powoli. Kto po wojnie mordował w Dębrzynie
Wydawnictwo Czarne
premiera: 21.09.2022
Tuż po wojnie w niewielkim lesie Dębrzyna koło Przeworska grupa mężczyzn rabowała i mordowała ludzi wracających z robót w III Rzeszy. Okoliczni mieszkańcy wiedzieli, kim byli sprawcy, ale milczeli na temat dokonanych zbrodni. Rafał Hetman, skupiając się na losach pokoleń dwóch polskich rodzin, opowiada splątaną niczym system leśnych korzeni historię, w której rzeczywistość przeplata się z mitem, pamięć kroczy pod rękę z zapomnieniem, a reporter staje się częścią historii, którą opisuje.
Próbując odpowiedzieć na pytanie, kto mordował w Dębrzynie, Hetman drobiazgowo rekonstruuje pełny chaosu i lęku czas tuż po wkroczeniu Armii Czerwonej do Polski, a śledząc ponad sto lat historii niewielkiego lasu, zastanawia się nad istotą procesów, które składają się na naszą zbiorową (nie)pamięć.
Iza Klementowska
Minuty. Reportaże o starości
Wydawnictwo Marginesy
premiera: 21.09.2022
Kiedy pojawia się myśl, że nadchodzi starość? I czy w ogóle się pojawia – czy to bardziej proces, który zdarza się przeoczyć? Albo ignorować?
Dziewięćdziesięciotrzyletnia aktorka Halina Kwiatkowska powiedziała, że była tak bardzo zajęta pracą, że do osiemdziesiątki nie zdążyła zauważyć, że się starzeje. Czym więc jest owo starzenie się, kiedy głowa wciąż pcha do działania i kiedy chcielibyśmy zrobić jeszcze tak wiele – podróżować, zbudować dom, założyć nowy biznes, zakochać się – a musimy liczyć się z ograniczeniami, jakie pojawiają się wraz z wiekiem?
Bohaterowie „Minut” przyglądają się tym momentom z dużą uważnością i zaskoczeniem. Głębsze zmarszczki, ulgi w komunikacji miejskiej czy coraz większa bateria leków. Starość zwykle zbiega się też z brakiem zainteresowania młodych, z którymi coraz trudniej znaleźć wspólny język. Iza Klementowska towarzyszy seniorom na spacerze, w kawiarni, na potańcówkach, odwiedza ich w pustych ogromnych domach i w maleńkich pokojach wykrojonych z mieszkań ich dzieci lub współdzielonych z innymi pensjonariuszami domu spokojnej starości. Słucha o tęsknocie za miłością utraconą zbyt wcześnie, ale też o miłości odnalezionej dopiero w jesieni życia.
Ta książka pomaga oswoić starość, ale pokazuje też, że wbrew pozorom może tętnić życiem bardziej niż za młodu. I że właśnie wtedy można poczuć wolność.
Andrzej Kohut
Ameryka. Dom podzielony
Wydawnictwo Szczeliny
premiera: 7.09.2022
Ulice amerykańskich miast w ogniu. Zimna wojna z Chinami. Szturm na Kapitol.
Utrwalany przez lata wizerunek Stanów Zjednoczonych jako wzoru do naśladowania dla innych państw kruszy się w zastraszającym tempie. Co się zza niego wyłania? Atak zwolenników Donalda Trumpa na Kapitol po przegranych wyborach, spiskowe teorie spod znaku QAnon, gospodarcza zapaść w pasie rdzy, kulturowe wojny: o aborcję, o klimat, o dostęp do broni. Systemowy rasizm nadal ma się tu dobrze, a ze względu na narastający konflikt i rywalizację technologiczną z Chinami ofiarami prześladowań stają się również osoby pochodzenia azjatyckiego. Dzisiejsza Ameryka to dom podzielony kryzysami – które radykalizują już i tak spolaryzowane społeczeństwo.
„Dom podzielony ostać się nie może” – te słynne słowa Abrahama Lincolna przypomniał w czasie kampanii wyborczej Joe Biden. Czy nowy prezydent, który niedługo po objęciu władzy zaczął gwałtownie tracić poparcie społeczeństwa, będzie w stanie przeprowadzić umacniające kraj reformy? Czy nieudane wyjście z Afganistanu, porażka w „wojnie z terroryzmem” na Bliskim Wschodzie oraz rosnące trudności z powstrzymywaniem działań Władimira Putina to ostateczny koniec globalnego przywództwa USA?
Andrzej Kohut w książce „Ameryka. Dom podzielony” w pogłębiony sposób analizuje wydarzenia i problemy ostatnich lat, dając nam jeden z najpełniejszych obrazów dzisiejszych Stanów Zjednoczonych.
Julia Mendel
Walka naszego życia. Moja praca z Zełenskim, ukraińskie zmagania o demokrację i co to wszystko znaczy dla świata
tłum. Michał Lipa
Wydawnictwo Agora
premiera: 28.09.2022
Kiedy ukraińska dziennikarka Julia Mendel otrzymała telefon z propozycją pracy dla prezydenta Wołodymyra Zełenskiego, nie miała pojęcia, co ją czeka.
W swojej szczerej i poruszającej relacji była sekretarz prasowa Zełenskiego opowiada historię jego nieprawdopodobnej kariery od popularnego komika do prezydenta Ukrainy. I to z najbliższej perspektywy. Jako świadek siedzący w pierwszym rzędzie, Mendel uczestniczyła w wielu kluczowych wydarzeniach poprzedzających rosyjską inwazję w 2022 roku. Brała udział w spotkaniach Zełenskiego z Putinem i z innymi przywódcami europejskimi, odwiedzała linię frontu w Donbasie, odpowiadała na pytania prasy po słynnych rozmowach telefonicznych między Donaldem Trumpem a Zełenskim, które doprowadziły do pierwszego impeachmentu amerykańskiego prezydenta. Doświadczyła też na własnej skórze wielokrotnych ataków Kremla mających na celu zdyskredytowanie Zełenskiego z pomocą dezinformacji i kłamstw szerzonych przez armię botów i trolli.
Mendel była też jednym z najbliższych świadków wysiłków Zełenskiego, by wydobyć Ukrainę z cienia sowieckiej przeszłości i przemienić ją w tętniącą życiem europejską demokrację. Autorka rzuca światło na ogromne problemy gospodarcze, z jakimi boryka się Ukraina, oraz na skorumpowanych oligarchów, którzy działają w porozumieniu z Rosją.
Pisząc, dosłownie, przy dźwiękach eksplozji rosyjskich bomb, Julia Mendel opisuje wojenną codzienność 2022 roku, m.in. swoje pożegnanie z narzeczonym, który jak wielu innych ukraińskich mężczyzn wyrusza na front. W tej opowieści o Zełenskim, Ukrainie i jej niezwykłych ludziach, autorka przypomina nam o ogromnym znaczeniu prawdy i ludzkich wartości, które stają się szczególnie istotne w naszych coraz mroczniejszych czasach.
Mijin Mok
7736 km. Pomiędzy Koreą Południową a Polską
Wydawnictwo Otwarte
premiera: 28.09.2022
Tytułowe 7736 kilometrów to dystans, jaki dzieli Polskę i Koreę Południową. Czy tak odległe kraje może cokolwiek łączyć? Pokażę ci, że niejedno! Nazywam się Mijin Mok, jestem wykładowczynią na Uniwersytecie Wrocławskim i jako „Koreanka” przybliżam kulturę mojej ojczyzny w mediach społecznościowych. A teraz zapraszam cię w czytelniczą podróż po Kraju Spokojnego Poranka.
Jeżeli chcesz wiedzieć, jak wygląda koreańskie randkowanie i jego faza SSEOM, co Koreańczyk ma na myśli, krzycząc „Fighting!”, oraz o kim powie, że „ma ciężkie usta”, ta książka z pewnością jest dla ciebie. Dowiesz się z niej również, czym jest uczucie „han” i czy przenika takie produkcje jak „Squid game” i „Parasite”. Poznasz także „gapjil” i „czebol” – słowa klucze, które pozwolą ci rozgryźć słynną koreańską aferę orzeszkową.
A to dopiero przedsmak tego, co znajdziesz w środku – bo kultura Korei nie ogranicza się wyłącznie do K-popu, kimchi i produktów Samsunga!
Marcin Napiórkowski
Naprawić przyszłość. Dlaczego potrzebujemy lepszych opowieści, żeby uratować świat
Wydawnictwo Literackie
premiera: 28.09.2022
Czy ludzkość wciąż ma szansę? Przeczytaj i dołącz do grupy tych, dzięki którym przetrwamy.
Pogłoski o śmierci wielkich narracji okazały się przesadzone. Opowieści wciąż organizują nam świat – problem w tym, że przestały dawać sobie z nim radę. W przypadku wyjątkowo niebezpiecznych wyzwań, jak kryzys klimatyczny czy wzrost nierówności, prowadzą nas wprost ku zagładzie.
Marcin Napiórkowski, semiotyk kultury, autor szeroko komentowanych książek „Mitologia współczesna” i „Turbopatriotyzm”, w swej najnowszej publikacji zastanawia się nad naszymi opowieściami o przyszłości. Analizuje w tym celu najgłośniejsze w ostatnich latach prace naukowe i popularyzatorskie, społeczne debaty, a nawet… poradniki dietetyczne.
Wnioski? Naszymi umysłami rządzi opozycja – technooptymizm kontra technopesymizm. Pierwszy proponuje naiwną wiarę w postęp bez zastrzeżeń, drugi – powrót do wyidealizowanej przeszłości lub ponury katastrofizm. Czy istnieje inne wyjście? Autor przekonuje, że tak. Krok po kroku, z lekkością i dowcipem pokazuje, jak wyznawcy obu wielkich narracji mylili się w kluczowych kwestiach dotyczących ekologii, medycyny, rewolucji agrarnej i rozwoju technologii.
„Naprawić przyszłość” to jednak nie tylko fascynująca lektura o opowieściach, ale też praktyczna instrukcja tego, jak nie dać się złapać w pułapki przebrzmiałych sposobów tłumaczenia świata. I jak opowiadać o nim tak, aby ludzkość miała szanse na przetrwanie.
Ana Novac
Piękne dni mojej młodości
tłum. Anna Wziątek
Wydawnictwo Prószyński i S-ka
premiera: 8.09.2022
Wyobraźmy sobie, że zapiski Anne Frank nie kończą się po jej aresztowaniu, że pisze ona dalej, już w niemieckim obozie. To właśnie „Piękne dni mojej młodości” Any Novac – niezwykły dokument, pamiętnik piętnastoletniej Żydówki, więzionej w Auschwitz, Płaszowie i innych obozach, wstrząsający obraz świata, w którym zapisywanie wstrząsających wrażeń staje się dla autorki dowodem własnego istnienia. Dokument cudem sporządzony na skrawkach papieru za pomocą znalezionego kawałka ołówka, cudem zachowany, przemyślnie ukrywany, a nawet przemycony z Płaszowa na zewnątrz.
„Piękne dni mojej młodości”, bezlitośnie dojrzała i wyrazista relacja, opisująca dno piekieł widziane oczyma nastolatki, pozostaje do dziś jednym z najważniejszych i najbardziej poruszających świadectw Holokaustu.
Artur Nowak, Stanisław Obirek
Babilon. Kryminalna historia kościoła
Wydawnictwo Agora
premiera: 28.09.2022
Współczesnym więzieniem wierzącego człowieka, katolika nie jest Watykan, ale cały kościelny system, który niemal od zarania służy interesom spasionej hierarchii – dowodzą Stanisław Obirek i Artur Nowak w swojej nowej książce, kontynuacji bestsellerowej „Gomory”. Perfidia tego systemu polega na tym, że żywi się człowiekiem. Nie chodzi tylko o wyzysk i pazerność. Kościół żywi się poczuciem winy jednostki, zazdrośnie strzegąc jedynej recepty na życie. Ma nią być ślepe posłuszeństwo – by odwołać się do języka wiecznie aktualnego Boya Żeleńskiego – wobec „naszych okupantów”.
O ile Sodoma i Gomora to miasta zepsucia i moralnej degrengolady, Babilon to symbol zniewolenia. Na kartach tej książki, trzymając się przerażających faktów, autorzy kreślą kryminalną historię kościoła, który łupił i mordował ofiary kolonialnej opresji w Kanadzie. Który przyuczał kobiety w Irlandii do kultury gwałtu. Który cynicznie wmawiał ustami „świętej” Matki Teresy, że cierpienie uświęca, więc nie należy go uśmierzać. Który prześladował gejów dehumanizującym ich głosem uciekających często przed własną tożsamością seksualną kościelnych liderów.
„Babilon” pokazuje też kościół stojący po stronie latyfundystów, kościół, który przerażała prosta prawda głoszona przez teologię wyzwolenia, kościół skorumpowany przez władców, uwikłany w wojny polityczne, kościół zalękniony wizją synodu, w którym wierni na równi z kapłanami będą decydować o jego kształcie. Wreszcie Kościół, który nienawidzi kobiet.
Jednak to nie jest książka antykościelna ani antyreligijna. Podobnie jak Frederic Martel w „Sodomie”, a wcześniej Obirek i Nowak w „Gomorze”, autorzy piętnują przede wszystkim zakłamanie kościelnych urzędników w przekonaniu, że pomoże to oczyścić sam kościół i pozwoli mu odzyskać wiarygodność.
Izabela Nowek
Albania. W szponach czarnego orła
Wydawnictwo Poznańskie
premiera: 28.09.2022
Czy istnieje bardziej charakterystyczna potrawa albańska niż byrek?
Dlaczego Albańczycy noszą biało-czerwone bransoletki?
Co to znaczy „dawać komuś na kawę”?
Jeszcze kilka lat temu omijana przez turystów, kojarzona tylko z mafią i bunkrami, Albania staje się coraz popularniejsza dzięki różnorodności, jaką oferuje: dzięki piaszczystym plażom nad lazurową wodą, imponującym zamkom czy górskim szlakom z zachwycającymi widokami. I choć albańską tożsamość wciąż kształtują honor i besa, a społeczna ocena bywa ważniejsza niż zdanie jednostki, to nikogo nie dziwi tutaj wiara w złe oko, świętowanie Dnia Lata lub bar naprzeciwko meczetu.
Autorka zabiera nas w podróż po mozaikowej rzeczywistości Albanii. Oprowadza po historycznej Krui i zatłoczonym centrum Tirany, wśród jej rozmówców są bywalcy barów, aktywistki i ci, którzy przetrwali czasy komunizmu. W ich historiach wspomnienia z okresu dyktatury przeplatają się z opowieściami o pierwszych feministkach i tradycyjnych kilkudniowych weselach. Przewodniczka odkrywa nieznane oblicze Albanii – krainy orłów, w której wciąż żywa jest legenda Skanderbega, a dwugłowy czarny orzeł, jeśli złapie kogoś w swoje szpony, to łatwo go nie wypuści, bo do tego kraju wraca się wielokrotnie.
Serhii Plokhy
Wrota Europy. Zrozumieć Ukrainę
tłum. Wojciech Gadowski
Wydawnictwo Znak Horyzont
premiera: 7.09.2022
Kompletna historia Ukrainy – kraju, który nigdy nie przestał walczyć o swoją wolność.
Jeden z naszych najbliższych sąsiadów. Kraj, z którego narodem łączy nas wielowiekowa historia. Burzliwa. Złożona. Pełna niejednoznaczności. Czas spojrzeć na Ukrainę jej własnymi oczami i oddać jej głos w wielogłosowej opowieści, jaką jest historia Europy.
Serhii Plokhy z wielką pieczołowitością przedstawia historię Ukrainy i pomaga nam zrozumieć współczesne wydarzenia. Bo to w przeszłości tkwi klucz do zrozumienia teraźniejszości. Ukraina od wieków walczy z siłami odmawiającymi jej niezależności. Traktowana jako brama łącząca Wschód i Zachód zmuszona była wielokrotnie bronić swojej suwerenności i wolności. To nie zmieniło się do dziś.
Dlaczego w XXI wieku Ukraina nadal musi udowadniać swoją niepodległość? Co zmienił rok 2014 w tożsamości ukraińskiej, a co w rosyjskiej? Czy Ukraina odnajdzie dla siebie nowe miejsce w Europie?
Joanna Racewicz
To nie kraj, to ludzie. Historie zebrane na granicy
Wydawnictwo Purple Book
premiera: 28.09.2022
Początek marca. Pierwszy tydzień wojny. Zmierzch. Oglądam serwis za serwisem. Nie mogę się oderwać od informacji. Już nie ma łez. Mały chłopczyk nagrany w pociągu powtarza: „Mój tata to bohater, on teraz pomaga żołnierzom w Kijowie walczyć z naszymi wrogami. Ja z mamą wyjeżdżamy”. Serce pęka.
Dzwonek telefonu. Joasia Ziędalska-Komosińska, bliska mi bardzo, cudowna dziewczyna. „Joasiu, potrzebny ktoś, kto pojechałby na granicę. Znasz kogoś? Nie wiem – może dziennikarz, który zobaczy, co się tam dzieje, i opisze. Powie o tym światu. Ilona błaga o pomoc. Mówi, że to armagedon”. Ilona Puszek – pedagożka z poradni w Hrubieszowie. Wolontariuszka, koordynatorka pomocy. Hrubieszów… Boże, moje strony. Rodzinny dom przy Zamojskiej…. Myśli pędzą z szybkością światła. Igor… praca… dom… pies… Asia coś jeszcze tłumaczy. Głos dobiega jak zza szyby. „Ja pojadę – słowa mówią się same – jestem stamtąd. Moje miejsce jest przy granicy”. Odkładam słuchawkę. Dzwonię do Ilony. Nie znamy się jeszcze, a gadamy jak koleżanki z liceum.
„Czego potrzeba?” „Wszystkiego. Przyjedź, zobaczysz. Tu jest tłum ludzi, małe dzieci. Malutkie. Trzeba pieluch, jedzenia, leków, środków czystości. I przywieź też jakiegoś psychologa. Nie radzimy sobie. Państwo? Jakie państwo? Tu nikogo nie ma. Tylko ludzie. Opadamy z sił, Joasiu. Nie pamiętam, kiedy spałam. Pomóż”.
Wiem, jacy to ludzie. Znam tych urodzonych przy granicy. Są jak armia pospolitego ruszenia. Jeśli trzeba – nie do zdarcia. Ale wojna – to nawet dla nich zbyt wiele. Ogłaszam zbiórkę na grupie „Kobiety mocy”, to samo na Instagramie, Facebooku, wśród znajomych. Przy recepcji bloku, w którym mieszkam, rośnie góra darów. Muszę mieć większy samochód. Nie zmieszczę wszystkiego. Znajomy podstawia mi dużego SUV-a. Jest pełen po dach. Zawieszenie trochę siada, ale to przecież misja. Damy radę! Jesteśmy stamtąd.
Mykoła Riabczuk
Czternasta od końca. Opowieści o współczesnej Ukrainie
tłum. Joanna Cieplińska, Katarzyna Kotyńska, Michał Petryk, Andriej Sawenećv, Olena Szelążyk-Komenda, Marek S. Zadura, Mateusz Zalewski
Wydawnictwo Miesięcznika „Znak”
premiera: 7.09.2022
Książka, którą kupiło już ponad 10 tys. Ukraińców, nagradzana i dodrukowywana w trakcie wojny. Wzmacnia ducha wolności i wiarę, że mimo wszystko uda się zwyciężyć
Mykoła Riabczuk pokazuje, dlaczego wybuchła wojna w Ukrainie. Porównuje swoich rodaków do czarnych mieszkańców USA, którzy po latach dyskryminacji zdobywają się na emancypację. To trudny proces, w którym trzeba zerwać z wyobrażeniem o sobie jako kimś gorszym, „kuzynie ze wsi”, wymagającym potężnego opiekuna ze Wschodu.
Ukraina ma przed sobą wielką szansę. Od wspólnej mobilizacji zależy, czy stanie się trwałą częścią demokratycznej wspólnoty, czy też pozostanie czternasta od końca i znajdzie się za nową „żelazną kurtyną”.
Desmond Shum
Czerwona ruletka. Wielkie pieniądze, władza i zemsta we współczesnych Chinach
tłum. Aleksandra Żak
Wydawnictwo Znak Koncept
premiera: 28.09.2022
„Oddajcie nam swoją wolność, a my pozwolimy wam zarabiać”.
Prawdziwa historia biznesu w najbardziej skorumpowanym i diabolicznym mocarstwie świata.
Pochodzący z biednej rodziny Desmond Shum już w dzieciństwie postanawia, że jego życie będzie lepsze niż większości rodaków. Pod koniec lat 80. XX wieku w Chinach powoli zaczynają zachodzić zmiany, a Desmond za wszelką cenę chce wykorzystać tę szansę. Dzięki ciężkiej pracy i odrobinie szczęścia krok po kroku realizuje swój plan, lecz dopiero poznanie swojej przyszłej żony nadaje jego karierze szalone tempo i pomnaża jego fortunę.
Układy z Komunistyczną Partią Chin wprowadzają Desmonda w świat obrzydliwie bogatej czerwonej elity. Jachty, luksusowe apartamenty, drogie samochody, kosztowna biżuteria, wystawne bankiety z wicepremierem państwa – to wszystko znalazło się w jego zasięgu.
Wszystko zmienia się w 2017 roku. Desmond popada w niełaskę rządzących, a jego żona wraz ze współpracownikami znikają w niewyjaśnionych okolicznościach. Wówczas opuszcza Chiny i decyduje się ujawnić prawdę o chińskiej machinie wszechobecnej korupcji, wiedząc, że nie ma już dla niego powrotu.
Spisuje swoje wspomnienia, w których wyjaśnia, jak w Państwie Środka naprawdę wygląda relacja biznesu i polityki. Jego książka została zakazana w Hongkongu, a wydawca z Tajwanu wycofał się z publikacji.
Katarzyna Skrzydłowska-Kalukin, Joanna Sokolińska
Mów o mnie ono. Dlaczego współczesne dzieci szukają swojej płci
Wydawnictwo W.A.B.
premiera: 28.09.2022
Czy nasze dzieci robią nową rewolucję seksualną?
Nastolatki – czy to w Londynie, Utrechcie, Warszawie, czy Jeleniej Górze – odrzucają binarny podział na płeć i przypisaną jej seksualność. Dostrzegają więcej możliwości, niż widzieli ich rodzice. Lawinowo wzrasta liczba młodych transpłciowych osób (w Wielkiej Brytanii o kilkaset procent w ciągu ostatnich dziesięciu lat). Rodzice wychowywali córkę, a ona jest chłopcem. Albo odwrotnie. Lub jest osobą niebinarną: ani w pełni chłopcem, ani w pełni dziewczynką. Może też być czasem chłopcem, czasem dziewczynką albo w ogóle osobą bez płci.
Nie każde z tych dzieci dąży do korekty płci, większość chce tylko móc wyrażać siebie – używając innego imienia, innych ciuchów, innych zaimków czy rodzajników. Ale tutaj dochodzi jeszcze uczuciowość i seksualność: bycie osobą homo-, hetero-, bi-, pan- lub aseksualną, panromantyczną, aromantyczną. Queerowe są zarówno nastolatki transpłciowe, jak i te identyfikujące się ze swoją płcią metrykalną. Co się zmieniło w Europie i obu Amerykach w dużych i małych miastach? Czy może tak było zawsze, ale dopiero w XXI wieku staliśmy się na tyle otwarci, by głośno o tym mówić? Razem z autorkami zastanawiają się nad tym transpłciowe nastolatki, ich rodzice i specjaliści.
Rusłan Szoszyn
Lodołamaczka. Swiatłana Cichanouska
Wydawnictwo Literackie
premiera: 28.09.2022
Kobieta, która rzuciła wyzwanie tyranowi.
Pierwsza książka o liderce białoruskiej opozycji Swiatłanie Cichanouskiej!
Na kartach „Lodołamaczki” Rusłan Szoszyn, długoletni dziennikarz działu zagranicznego „Rzeczpospolitej”, z reporterską swadą kreśli portret Swiatłany Cichanouskiej – zwyczajnej dziewczyny z Mikaszewicz na południowych krańcach Białorusi. Po katastrofie w Czarnobylu dzieci z tamtych stron mogły wyjeżdżać na wakacje na Zachód, a mała Swiatłana miała okazję zobaczyć Irlandię i nauczyć się biegle angielskiego. Nie miała jednak aspiracji politycznych. Koncentrowała się, podobnie jak większość białoruskich kobiet, na rodzinie. Jak to się stało, że zaryzykowała wszystko, co było dla niej najcenniejsze, i rzuciła wyzwanie dyktaturze Łukaszenki? Dlaczego właśnie jej udało się porwać za sobą miliony Białorusinów?
Oto pierwsza na świecie książka o prawdziwej „czułej przewodniczce”, która zdobyła nie tylko serca swoich rodaków, lecz także uznanie i szacunek na całym świecie. Cichanouska jest dzisiaj przyjmowana na Zachodzie jako przywódczyni na uchodźstwie. Przywódczyni kraju, w którym pozostaje za kratami jej mąż oraz kilkuset innych zakładników dyktatury. Kraju, który groził jej wieloletnim więzieniem i odebraniem najcenniejszego, co ma – dzieci.
Na uwagę zasługuje też to, jak Szoszyn podsumowuje wydarzenia na Białorusi ostatnich dekad i przybliża specyfikę białoruskiego społeczeństwa. Czyni to „Lodołamaczkę” nie tylko biografią wybitnej postaci, ale również wciągającym kompendium wiedzy na temat współczesnej i nieco dawniejszej Białorusi.
Ewa Szponar
Fabryka splendoru. Światowe festiwale filmowe
Wydawnictwo Czarne
premiera: 14.09.2022
Berlin, Cannes i Wenecja są w środowisku filmowym nazywane „potrójną koroną festiwali”. Sukces podczas tych trzech wydarzeń to kinematograficzny hat trick. Nie każdy może dostać nagrodę, ale każdy może zwrócić na siebie uwagę. A to w świecie sztuki, biznesu i blichtru niemała wartość.
Ewa Szponar, która przez wiele lat obserwowała i opisywała najważniejsze festiwale filmowe, opowiada w książce ich historię, odkrywa niepisane zasady działania, dzieli się doświadczeniami ze spotkań z gwiazdami, wreszcie – pisze o polityce, która tym wszystkim rządzi. Pokazuje również, jak festiwal filmowy przestaje być wydarzeniem, a staje się pewnym sposobem na życie.
„Fabryka splendoru” to złożona i bogata opowieść o splocie kultury i biznesu, w którym sztuka jest tylko jednym z elementów. Zdawałoby się, że nie ma tu tajemnicy: parada gwiazd, rewia mody, gorące dyskusje o filmach i rytuał ich oglądania – a jednak jest w festiwalach coś nieprzemijającego, co rokrocznie ściąga na nie tysiące kinomanów, dziennikarzy, twórców i producentów: doświadczenie wspólnoty.
Marjorie Wallace
Milczące bliźniaczki
tłum. Michał Szczubiałka
Wydawnictwo Czarne
premiera: 28.09.2022
O milczących bliźniaczkach świat usłyszał w 1982 roku, gdy toczył się ich proces o podpalenie i kradzież. Siostry, drobne i kruche, nie odezwały się ani słowem, wydały z siebie tylko kilka pomruków, które sąd uznał za przyznanie się do winy. Za kilka aktów wandalizmu, za które ich rówieśnicy dostaliby najwyżej parę miesięcy w zawieszeniu, te wystraszone nastolatki zostały skazane na bezterminowe przymusowe leczenie w Broadmoor, otoczonym złą sławą szpitalu psychiatrycznym o zaostrzonym rygorze – dożywocie wśród morderców, gwałcicieli i pedofilów. Dlaczego do tego doszło? Ponieważ milczały.
June i Jennifer Gibbons jako małe dzieci były otwarte, pełne życia, zdrowe i radosne. Jednak w wieku kilku lat zaczęły coraz bardziej oddalać się od swoich rodziców i trójki rodzeństwa. W końcu całkiem przestały odzywać się do dorosłych. Zamknęły się w świecie fantazji i rojeń, które z upływem lat stawały się coraz bardziej mroczne.
„Milczące bliźniaczki” Marjorie Wallace to fascynująca historia przedziwnej relacji dwóch sióstr, pełnej pasji, miłości i nienawiści, współzależności i kontroli. To opowieść o bliskości, która stała się śmiertelną pułapką.
Ewa Wanat
Pieprzyć wstyd. Historia rewolucji seksualnej
Wydawnictwo Filtry
premiera: 28.09.2022
Skąd w Polsce nadal tyle pruderii w dziedzinie seksualności i erotyzmu? Dlaczego tak wielu Polaków jest wrogo nastawionych do osób LGBT+? Znana dziennikarka, twórczyni Radia TOK FM Ewa Wanat stawia tezę, że to dlatego, iż w Polsce nie odbyła się rewolucja seksualna w takiej skali jak na Zachodzie. O przemianach obyczajowych opowiada barwnie: rozmawia z ludźmi, którzy na nie wpływali, kreśli społeczne i historyczne tło tamtych czasów. Jednocześnie wcale nie jest jednoznaczna w swojej ocenie zdobyczy rewolucji seksualnej – pokazuje, co owa rewolucja przyniosła dobrego, ale zarazem co złego. Jesteśmy w tej komfortowej sytuacji – mówi Wanat – że możemy czerpać z rewolucyjnego dziedzictwa to, co najlepsze, i nie powielać wcześniejszych błędów.
Marcin Wicha
Nic drobniej nie będzie
Wydawnictwo Karakter
premiera: 12.09.2022
„Nic drobniej nie będzie” to kronika wydarzeń. Sprawozdanie z ostatnich paru lat. Jest tu mowa o rzeczach, które działy się tymczasem i mimochodem. Drobiazgach zwiastujących koniec epoki. O zniczach w kształcie Polski i wojnie z dynią. Ale także o żółwiach, klamkach, hotelach i wizytach u krewnych. O kubełku na zmieszane, emotikonach, przedwojennej złotówce, strategiach oporu, glinianych gwizdkach. O dorastaniu dzieci. O wspomnieniach. I o tym, jak przetrwać tournée literackie. Jest też o prawdziwych wojnach, prawdziwych lękach, nadciągającej przemocy. Czasami poetycki język i humor dają na chwilę odpór brutalności świata.
Na książkę składają się felietony, które Marcin Wicha publikował w latach 2017–2021 na łamach magazynu „Pismo” oraz nowe teksty.
Martina Winkelhofer
Cesarzowa. Pierwsze lata Sisi na wiedeńskim dworze
tłum. Kaczmarek Magdalena
Wydawnictwo Marginesy
premiera: 28.09.2022
Zupełnie nowe spojrzenie na cesarzową Sisi.
Cesarzowa Elżbieta należy do najbardziej rozpoznawalnych kobiet w historii. Ale kto tak naprawdę kryje się za „mitem Sisi”? Co wiemy o jej życiu? Jak wyglądała jej codzienność? I jak Elżbieta z nieśmiałej nastolatki stała się pewną siebie władczynią?
Dla każdej młodej kobiety w XIX wieku, również dla Elżbiety, zależność od innych, zwłaszcza od ojca, a potem męża, stanowiła element codzienności. Narzucone role żony, matki i cesarzowej nie pozwalały Elżbiecie na samodzielne kierowanie swoim życiem, a mimo to udało jej się stać prekursorką emancypacji. Czym różniło się wychowanie Sisi od wychowania innych dziewcząt jej stanu, co sprawiło, że przyszła cesarzowa znalazła w sobie odwagę do buntu? Jakie wydarzenia i doświadczenia okazały się punktami zwrotnymi w jej życiu, dzięki którym dojrzała i stała się osobowością fascynującą kolejne pokolenia?
Martina Winkelhofer przekonująco i z zamiłowaniem do detali ukazuje legendarną cesarzową Austrii z zupełnie innej strony: Sisi jako osobę prywatną na tle XIX wieku. Centralny punkt tej książki stanowi nie władczyni, nie ikona – lecz młoda kobieta.
Tom Wolfe
Próba kwasu w elektrycznej oranżadzie
tłum. Richard Bialy, Tomasz Tłuczkiewicz
Wydawnictwo Dowody na Istnienie
premiera: 26.09.2022
Reporter wsiada do autobusu pełnego ludzi, którzy chcą uciec od życia, jakie oferuje im zdziadziała Ameryka – tak w 1968 roku powstaje powieść „Próba kwasu w elektrycznej oranżadzie” i staje się jedną z najgłośniejszych książek non-fiction w USA. Zarówno z powodu tematu, jak i „stylistycznej pirotechniki” autora.
To opowieść o sławnym pisarzu Kenie Keseyu, autorze powieści „Lot nad kukułczym gniazdem” (na jej podstawie powstał nagrodzony pięcioma Oscarami film Miloša Formana), oraz grupie hipisów i niedostosowanych do wymogów kapitalizmu freaków, którym Kesey przewodził. Byli młodymi ludźmi i „wpadli w pułapkę kwasu”. Wpadli – pisze Wolfe – „do tego stopnia, że nie mogli odnaleźć życia”. Nazywani Merry Pranksters – Wesołymi Zgrywusami – wyruszyli kolorowym autobusem w podróż po Stanach.
W „Historii literatury amerykańskiej” czytamy, że w „Próbie kwasu…” zwolenników poszerzania świadomości halucynogenami obserwujemy z zewnątrz, a jednocześnie możemy zwiedzać ich mózgi w chwili tego poszerzenia.
Ta książka w równym stopniu może kogoś zachwycić i zbrzydzić. Przez wielu czytelników została odebrana jako apoteoza ruchu hipisowskiego i ucieczki od dominującej kultury. Przez innych – jako krytyka nadmiernej wolności i grozy, które niesie narkotyk.
Wydana w Polsce po raz pierwszy 27 lat temu w ostatnich latach osiągała na portalach aukcyjnych trzycyfrowe ceny.
Mateusz Wyżga
Chłopstwo. Historia bez krawata
Wydawnictwo Znak Horyzont
premiera: 28.09.2022
Chłopstwo, wieś, praca na roli, rytm pór roku. Czym są? Dla nas i w nas.
Jak się zmieniają i w czym są niezmienne?
Aby je zrozumieć właściwie i do końca, aby poczuć ich zapach, aby zachwycić się ich kolorami, trzeba człowieka, który byłby i naukowcem badającym temat dogłębnie, i samorządowcem potrafiącym wsią zarządzać oraz znającym jej problemy, i wreszcie chłopem, który się na wsi rodził i dla niej pracował. Takiego człowieka, który rozumie wieś i jej mieszkańców prawdziwie.
I oto jest.
Profesor Mateusz Wyżga, historyk, wieloletni sołtys rodzinnej wsi Dziekanowice, działacz społeczny i autor wielu książek, chłopskie dziecko, zdejmuje krawat i profesorską togę, ale odrzuca też politykę, ideologię i historię wydarzeniową. Pisze historię chłopstwa na laptopie, lecz nie przy swoim profesorskim biurku w Krakowie, a wśród pól i łąk. W przerwach zakasuje rękawy, wsiada do traktora lub chwyta widły. Pokazuje nam prawdziwy obraz polskiego chłopstwa i polskiej wsi, wolny od mód, polityki i stereotypów. Dociera do istoty tego, czym jest wieś w nas, jak wpływa na nasze życie i czego nas uczy. W pogoni za ekoświatem pozwala nam spojrzeć za siebie. Tam, na polskiej wsi, to, za czym gonimy, mają od wieków.
