Wrzesień to czas powrotów: do szkoły, do pracy, do rzeczywistości… a w przypadku rynku wydawniczego do pełnej aktywności. Stąd wrześniowych premier #nonfiction jest całe mnóstwo. Co polecamy? Z pewnością warto zastanowić się nad statusem sztuki tworzonej przez złych ludzi oraz kierunkiem zmian w architekturze w obliczu katastrofy klimatycznej. Polecamy reportaże o mobbingu w Polsce oraz powiązanej z nim kulturze zapierdolu. Zachęcamy do kolejnej podróży do Ameryki Południowej razem z Arturem Domosławski, ale także znacznie bliżej – do Łodzi, tej (nie)wymyślonej. A to tylko ułamek świetnych książek, które w tym miesiącu zapełnią księgarskie półki – koniecznie sprawdźcie pozostałe!
zebrała Agnieszka Pietrzak
Anne Applebaum
Koncern Autokracja. Dyktatorzy, którzy chcą rządzić światem
tłum. Michał Rogalski
Wydawnictwo Agora
premiera: 11.09.2024
Wydaje nam się, że wiemy, jak wygląda państwo autokratyczne: na czele stoi wszechmocny przywódca. Kontroluje on policję polityczną. Policja grozi ludziom przemocą. Są źli kolaboranci i kilku odważnych dysydentów.
Ale w XXI wieku rzeczywistość wygląda zupełnie inaczej. Dziś autokracja to nie jeden dyktator, ale wyrafinowane sieci złożone z podatnych na korupcję struktur finansowych, technologii nadzoru i profesjonalnych propagandystów.
Te nowoczesne reżimy rządzą dziś Chinami, Rosją, Iranem i wieloma innymi krajami. Do tego powiązane są one licznymi interesami. Skorumpowane firmy w jednym kraju współpracują ze skorumpowanymi firmami w innych. Policja w jednym autorytarnym kraju może uzbrajać i szkolić policję w innym, a propagandyści dzielą się zasobami i tematami, wbijając ludziom do głów te same wiadomości o słabości demokracji, złej Ameryce i Unii Europejskiej.
Ani międzynarodowa krytyka, ani sankcje gospodarcze nie są już skutecznymi sposobami na autokratów. Nawet masowe ruchy opozycyjne, od Wenezueli przez Hongkong po Moskwę, mają dziś znacznie utrudnione zadanie. Członków „Koncernu Autokracja” nie jednoczy bowiem ideologia, taka jak komunizm, ale pragnienie władzy, bogactwa i bezkarności. W swojej bardzo aktualnej i przejmującej książce Anne Applebaum – laureatka Nagrody Pulitzera, bestsellerowa autorka „New York Timesa”, publicystka „The Atlantic” – wzywa demokratyczne rządy oraz nas samych do fundamentalnej przemiany polityki i wartości w celu zwalczania nowego rodzaju zagrożenia.
Katarzyna Bednarczykówna
Masz się łasić. Mobbing w Polsce
Wydawnictwo Czarne
premiera: 11.09.2024
Nie ma żadnych wiarygodnych danych, które mogłyby pokazać prawdziwą skalę mobbingu w Polsce. Jeśli zdać się na statystyki wymiaru sprawiedliwości, można by uznać, że temat nie istnieje. Jesteśmy krajem szczęśliwych, szanujących się ludzi.
Warszawa? Kraków? Wieś pod Kaliszem? To bez znaczenia. Ta przemoc jest wszędzie. W korporacjach, rodzinnych biznesach i instytucjach państwowych, w mediach, urzędach, szkołach, samorządach, fundacjach, sądach, wojsku, fabrykach, szpitalach, sklepach. Ma jedynie różne oblicza.
Katarzyna Bednarczykówna wczytuje się w badania i rozmawia z ekspertami – prawnikami, psychologami, osobami, które walką z mobbingiem zajmują się zawodowo. Chce zrozumieć jego mechanizmy, sprawdza, co siedzi w głowach mobbera i ofiary, drąży, skąd bierze się mobber, jak wybiera swój cel i czy można się przed nim ochronić.
Masz się łasić to także zbiór rozmów z osobami, które doświadczyły mobbingu, a ich historie skończyły się załamaniem kariery, wycofaniem z życia społecznego, pobytem w szpitalu psychiatrycznym. Autorka udowadnia, że wyzyskowi i pogardzie sprzyjają sam kapitalizm, sytuacja na rynku pracy, dyskryminacja ze względu na płeć lub wiek, a także postpańszczyźniana, folwarczna mentalność.
Grace Blakeley
Drapieżny kapitalizm. Zbrodnie korporacji, subwencje spod stołu i kres wolności
tłum. Urszula Ruzik-Kulińska
Wydawnictwo Post Factum
premiera: 18.09.2024
Wszystko, co wiesz o kapitalizmie, to kłamstwa.
Wolne rynki nie mają nic wspólnego z wolnością.
Rekordowe zyski korporacji nie przekładają się na zyski zwykłych ludzi.
A my wcale nie mamy prawa wyboru – to ktoś inny codziennie dokonuje wyborów za nas.
Grace Blakeley zabiera czytelnika na szczegółowo rozpisaną wycieczkę przez ponad wiek neoliberalnego planowania i subwencji przyznawanych spod stołu. Pokazuje, dlaczego współczesne kryzysy są zamierzone i prowokowane przez system kapitalistyczny. Wiedzie przez zbrodnie korporacji, polityczne uniki oraz ekonomiczne manipulacje, dzięki którym elity wyniosły na ołtarze globalny system „drapieżnego kapitalizmu” – planowe gospodarki kapitalistyczne przynoszące zyski korporacjom i skrajnym bogaczom kosztem pozostałych. Blakeley pokazuje, jak demokratyzować gospodarkę, a nie tylko politykę, aby zapewnić wszystkim prawdziwą wolność.
Wnikliwa, powalająca i niezwykle aktualna. Drapieżny kapitalizm to książka, której potrzebujesz, aby zrozumieć, co dzieje się na świecie i dookoła ciebie, a także co możesz zrobić, aby to zmienić.
Dagmara Budzbon-Szymańska
Mistrzynie. Eseje o polskich artystkach
Wydawnictwo Arkady
premiera: 4.09.2024
Mistrzynie to stworzony przez Dagmarę Budzbon-Szymańską zbiór esejów na temat życia i twórczości wybranych polskich artystek, pozwalający szerokiemu gronu wielbicieli sztuki poznać je i zrozumieć. To książka, do której może zajrzeć każdy – bez względu na to, jaką wiedzę z zakresu historii sztuki posiada – i w której każdy znajdzie dla siebie coś ciekawego. Autorka opowiada, kim były i są te fascynujące i odważne kobiety, które musiały stawiać czoła przeciwnościom losu, iść pod prąd panujących zasad, przebijać głową mur. Czym się kierowały, czego pragnęły i czego się obawiały?
Poprzez ich dokonania i doświadczenia śledzimy historię sztuki polskiej i światowej od wieku XIX aż do lat najnowszych i przyglądamy się różnym aspektom twórczości artystek, a także ich podejściu do kwestii emancypacyjnych/feministycznych, macierzyństwa, walki z wszechpanującymi maskulinizacją i patriarchatem świata artystycznego oraz łączenia sztuki z życiem rodzinnym.
Mistrzynie to niezwykłą opowieść o roli kobiet na polskiej scenie artystycznej w ciągu ostatnich 200 lat, ukazująca sylwetki między innymi takich twórczyń jak Boznańska, Kobro, Jarema, Szapocznikow, Pągowska, Abakanowicz, Kozyra czy Bogacka.
Elizabeth Catte
Czysta Ameryka. Przemilczana historia eugeniki
tłum. Rafał Lisowski
Wydawnictwo Czarne
premiera: 18.09.2024
W pierwszych dekadach XX wieku Amerykanie reklamowali eugenikę na jarmarkach, uczestniczyli w konkursach na „najsprawniejsze rodziny” i oglądali filmy zachwalające właściwy dobór małżonków dla uzyskania jak najzdrowszego potomstwa. Setki uniwersytetów w całym kraju kształciły lekarzy i pracowników opieki społecznej tak, by mniej skupiali się na leczeniu, a bardziej na izolacji i kontroli „niepożądanych”: biednych, chorych psychicznie, niezaradnych, „mieszańców”. Kraj na oszałamiającą skalę zaakceptował dogmat, który koił amerykańskie niepokoje: choroby społeczne, podobnie jak te fizyczne, da się wyleczyć.
Elizabeth Catte kreśli historię ruchu eugenicznego w USA, biorąc za przykład stan Wirginia i łącząc perspektywę badaczki z osobistym zaangażowaniem: tuż obok jej domu, w Western State Hospital, dokonano przymusowej sterylizacji tysiąca siedmiuset osób. Dziś trudno znaleźć wzmianki na ten temat – podobnie jak o przymusowych wysiedleniach osób uznanych za „zdegenerowane genetycznie” czy obozach pracy, do których kierowano chorych psychicznie. Szpital przekształcono w luksusowy hotel.
Czysta Ameryka to wciągająca opowieść o tym, co kierowało wyznawcami ruchu eugenicznego: zbiorowym lęku przed światem, w którym bogactwo i biały kolor skóry nie gwarantowałyby władzy.
Błażej Ciarkowski
Łódź. Ziemia wymyślona
Wydawnictwo W.A.B.
premiera: 25.09.2024
Porywająca podróż po łódzkiej mapie stworzonej z faktów i mitów, historii i literackiej fikcji.
Na przestrzeni ostatnich dwustu lat Łódź była „miastem amerykańskim” i „ziemią obiecaną”. „Czwartą stolicą” i „ostatnim nieodkrytym miastem”. „Polskim Manchesterem” i „miastem przeklętym”. Miastem „bez historii” i „miastem czterech kultur”. Była czerwona, robotnicza, szara, kreatywna.
Łódź jest miastem innym niż wszystkie. Chyba najbliżej jej do Gdyni, chociaż nie posiada tej specyficznej aury utkanej z ogólnonarodowego mitu. Podobnie jednak jak nadbałtyckie „okno na świat” stanowiła niegdyś krainę nieograniczonych możliwości, gdzie z dnia na dzień wzrastały i upadały wielomilionowe fortuny.
„Łódź. Ziemia wymyślona to moja podróż przez historie Łodzi. Historie, a nie historię, bowiem było ich wiele, niemal tyle, ile osób, które podjęły się niełatwego zadania »opowiedzenia miasta«. To wędrówka przez gąszcz legend, mitów, historycznych faktów, prawd i półprawd. Wędrówka po mieście, które istnieje na tyle, na ile istnieją postaci je opisujące”.
Błażej Ciarkowski
Elinor Cleghorn
Wybrakowane. Jak leczono kobiety w świecie stworzonym przez mężczyzn
tłum. Adrian Stachowski, Paulina Surniak
Wydawnictwo Poznańskie
premiera: 11.09.2024
Wybrakowane to poruszająca książka, która rzuca nowe światło na historię medycyny, podróż przez wieki błędnych diagnoz, krzywdzących mitów i niedowierzania wobec kobiet i ich cierpienia.
Elinor Cleghorn sama doświadczyła bezsilności, kiedy lekarze ignorowali jej ból i objawy aż przez siedem lat – po upływie których w końcu zdiagnozowano u niej toczeń. Osobista walka z chorobą stała się punktem wyjścia dla monumentalnego studium na temat tego, jak medycyna od wieków zawodzi kobiety. Cleghorn z wielką pasją i precyzją ukazuje, jak od okresu starożytnej Grecji, przez mroczne czasy procesów czarownic, aż po współczesne zmagania z nierozpoznanymi dotąd chorobami cierpiące kobiety były lekceważone, demonizowane, a wreszcie – poddawane brutalnej kontroli.
Autorka ujawnia, jak wiele z dzisiejszych medycznych uprzedzeń i błędów ma swoje korzenie w przeszłości oraz jak te zaniedbania wpłynęły na życie i zdrowie niezliczonych kobiet. To opowieść o cierpieniu, ale także o sile i walce, oddanie hołdu biegnącej przez wieki sztafecie chorujących kobiet, które nie ustawały w domaganiu się szacunku oraz prawa do wiedzy i decydowania o swoim ciele.
Jeśli kiedykolwiek czułaś się zlekceważona przez medycynę, jeśli szukałaś odpowiedzi na przyczynę swoich dolegliwości i spotkałaś się z niedowierzaniem – ta książka jest dla ciebie.
Rob Copeland
Bez zasad. Ray Dalio – mroczne oblicze legendy z Wall Street
tłum. Marek Rostocki
Wydawnictwo Prześwity
premiera: 20.09.2024
Ray Dalio nie chce, abyś przeczytał(a) tę książkę.
Pod koniec 2022 roku miliarder i założyciel Bridgewater Associates, największego funduszu hedgingowego na świecie, odszedł z firmy, którą założył w swoim mieszkaniu 50 lat wcześniej. Ta wiadomość trafiła na pierwsze strony gazet. Ogromny sukces jego firmy, aura tajemniczości, częste wypowiedzi dla mediów, kontakty z celebrytami i bestsellerowa książka Zasady zapewniły mu podziw i sławę. Nagradzany dziennikarz „New York Timesa” Rob Copeland ujawnia jednak, że lansowane przez Dalio zasady to jeden z największych aktów arogancji i pychy we współczesnym świecie. W rzeczywistości przyczyniły się one do stworzenia toksycznej kultury paranoi i wbijania noża w plecy.
To podróż do ekskluzywnego świata bogactwa i władzy. Szczere i bezkompromisowe spojrzenie na ból, jaki powodowała zasada „totalnej szczerości”, którą Dalio przedstawiał jako receptę na sukces w biznesie i spełnione życie. Copeland odsłania kulisy Bridgewater Associates i przedstawia szereg wyrazistych postaci, które niemal czciły Dalio, takich jak Jim Comey, były dyrektor FBI, David McCormick, niedawny kandydat do Senatu ze stanu Pensylwania, oraz wielu ludzi zmuszonych przekroczyć granicę swojej moralności – a wszystko to pod czujnym okiem charyzmatycznego lidera.
To przestroga dla wszystkich tych, którym wydaje się, że umiejętność zarabiania dużych pieniędzy nie ma nic wspólnego ze zrozumieniem istoty natury ludzkiej.
Claire Dederer
Potwory. Dylemat fanki
tłum. Dorota Konowrocka-Sawa
Wydawnictwo Filtry
premiera: 6.09.2024
Roman Polański, Woody Allen, Pablo Picasso, Miles Davis, ale także Virginia Woolf, Valerie Solanas, Doris Lessing. Pedofilia, przemoc, uprzedzenia rasowe, porzucanie dzieci, zdrady, nałogi… Czy wiedząc o grzechach geniuszy sztuki, ciągle możemy – i powinniśmy – zachwycać się ich dziełami?
Czy wielcy artyści to zwyczajni ludzie, którym wolno tyle, co innym, czy może półbogowie, którym w geście wdzięczności za ich olśniewające dary społeczeństwo pozwala na więcej?
Czasy się zmieniają i to, co kiedyś akceptowano, a przynajmniej puszczano płazem, dziś jest nie do wybaczenia. Kolejne fale feminizmu, ruchy emancypacyjne mniejszości, w końcu #MeToo zmieniły nasz świat. I bardzo dobrze.
Zanim jednak strącimy z piedestału kolejną wielkość, wyrzucając na śmietnik „zbrukane” filmy, książki, płyty i obrazy, zastanówmy się, jak działa mechanizm cancel culture. Ile w nim słusznej chęci życia w lepszym, sprawiedliwym świecie, a ile brutalnej rynkowej gry oraz lęku „inkwizycji” przed jej własnymi grzechami.
W końcu zapytajmy samych siebie: czy naprawdę nigdy nie fascynowało nas życie „potworów”? A zatem – czy w jakimś sensie nie złożyliśmy podpisu pod wspólnym zamówieniem na ich karygodne wyczyny i przestępstwa? My, konsumenci kultury…
Książka Dederer nie daje łatwych odpowiedzi. I właśnie dlatego jest dobra.
Artur Domosławski
Rewolucja nie ma końca. Podróże w krainie buntu i nadziei
Wydawnictwo Literackie
premiera: 11.09.2024
Reportaż totalny. Dwadzieścia lat po premierze kultowej Gorączki latynoamerykańskiej Artur Domosławski – już jako uznany pisarz z ogromnym dorobkiem (m.in. Kapuściński non-fiction, Śmierć w Amazonii, Wykluczeni, Wygnaniec. 21 scen z życia Zygmunta Baumana) – wraca do spraw, które stały się jego znakiem rozpoznawczym, oraz miejsc, z których przed laty wyruszał w swoją pisarską podróż.
Przez ostatnie dwie dekady Ameryka Łacińska przeszła ogromne, czasem wręcz rewolucyjne, zmiany. Zmarł „wieczny” Fidel Castro; zakończyła się wieloletnia wojna domowa w Kolumbii; Brazylia przeżywała swój gwiezdny – a potem mroczny – czas; Wenezuelą, Boliwią i Peru po raz pierwszy w historii rządzili przywódcy będący potomkami rdzennych mieszkańców, a w Chile, Argentynie i Brazylii – po raz pierwszy kobiety…
Czy udało się poskromić stare demony na kontynencie? Czy pojawiły się nowe? Domosławski sprawdza legendy, nie dowierza utartym opiniom, podważa propagandowe mity. Przygląda się marzycielom, idealistkom, naprawiaczom świata; wielkim reformatorskim projektom i małym rewolucjom. Nie zapomina, że zmiany klimatyczne mogą wkrótce przenicować wszystkie dotychczasowe wysiłki i zmagania.
Swoją opowieść układa ze świadectw uczestników wydarzeń oraz własnych obserwacji i doświadczeń. W zapadłych zakątkach, gdzie diabeł mówi dobranoc, wsłuchuje się w opowieści buntowników; w metropoliach odwiedza ludzi władzy, krytyków i rozbitków systemu. Doświadczenia ich wszystkich zderza z naszymi – europejskimi i polskimi – wyobrażeniami i stereotypami.
Rewolucja nie ma końca łączy historie pojedynczych ludzi opowiedziane z reporterską wrażliwością na szczegół i panoramiczne obrazy krajów, miast lub całych społeczności namalowane z rozmachem pisarza eseisty. Wielka latynoamerykańska summa autora.
Bart D. Ehrman
Fałsz. Kto pisał w imieniu Boga i dlaczego autorzy Biblii nie są tymi, za których ich mamy
tłum. Maciej Studencki
Wydawnictwo Filtry
premiera: 25.09.2024
„Czy istnieje prawdopodobieństwo, że niektóre z ksiąg Nowego Testamentu nie zostały napisane przez apostołów figurujących jako ich autorzy? I że niektóre z listów Pawła napisał nie sam Paweł, lecz ktoś podający się za niego? Że listy Piotra nie były spisane przez Piotra? I że Jakub i Juda nie napisali ksiąg im przypisywanych? Albo wreszcie […], że Ewangelie Mateusza, Marka, Łukasza i Jana nie zostały spisane przez Mateusza, Marka, Łukasza i Jana? Uczeni od ponad stu lat zdają sobie sprawę, że właśnie tak jest” – pisze Bart D. Ehrman w swojej fascynujące książce.
W świecie starożytnym fałszerstwo nie było tym, czym jest dzisiaj. Autor „fałszywki” nie stawał się przestępcą w świetle prawa. A jednak nie miano wówczas wątpliwości: legalne czy nielegalne, przekazywanie innym fałszywych informacji jest oszustwem.
Co więc mają począć z uświęconymi oszustwami chrześcijanie, dla których prawda jest kwestią najwyższej wagi? Przecież dla wyznawców Chrystusa wiara w rzeczy prawdziwe oznacza, że mają rację, a wiara w nieprawdziwe – że się mylą. A jeśli się mylą, to cóż – narażają się na wieczne męki w ogniu piekielnym.
Świetnie udokumentowana i błyskotliwa książka jednego z najgłośniejszych dzisiaj badaczy Nowego Testamentu.
Warren Ellis
Guma Niny Simone
tłum. Robert Sudół
Wydawnictwo Czarna Owca
premiera: 25.09.2024
Niezwykła historia o niezwykłych ludziach, którą… skleiła guma do życia.
1 lipca 1999 roku legendarna artystka Nina Simone dała wyjątkowy koncert w Wielkiej Brytanii, który okazał się jednym z ostatnich w jej karierze. Po zakończeniu występu australijski muzyk Warren Ellis zakradł się na scenę i zabrał gumę do żucia, którą Simone zostawiła na fortepianie. Zawinął ją w jej sceniczny ręcznik i włożył do foliowej torby. I tak, guma do żucia, która zapewne kilka minut później trafiłaby do śmietnika, stała się dla Ellisa świętym totemem, muzą inspirującą jego twórczość przez następne dwadzieścia lat.
W 2019 roku Nick Cave organizował w Kopenhadze wystawę zatytułowaną Stranger Than Kindness. Spytał Ellisa, swojego kolegę z zespołu i przyjaciela, czy chciałby włączyć coś do wystawy. Wspólnie zdecydowali, że pokażą światu gumę do żucia Niny Simone – w szklanej gablocie, niczym świętą relikwię. Obawiając się, że guma może zostać uszkodzona lub zgubiona, Ellis kazał odlać ją ze srebra i złota. Nie wiedział, że decyzja ta uruchomi łańcuch wydarzeń, przenosząc go z powrotem do przeszłości i jego relacji z rozmaitymi znalezionymi przedmiotami.
Guma Niny Simone to nie tylko zwykła guma do żucia; to guma do życia, hołd dla procesu artystycznego, przyjaźni, ludzkiego porozumienia i miłości. To historia o tym, jak pozornie nieistotne i ulotne rzeczy mogą przyczynić się do powstawania pięknych relacji między ludźmi i wspaniałych dzieł.
I tak oto guma Niny Simone wykroczyła poza swoje pierwotne przeznaczenie, aby stać się potężnym symbolem pulsującym żywą kreatywnością, głębokim sensem i magią artystycznych więzi.
Kamil Fejfer, Łukasz Komuda
Ile trzeba zarabiać, żeby być szczęśliwym? Oraz 12 innych pytań o ekonomię i naszą przyszłość
Wydawnictwo Znak
premiera: 11.09.2024
Obawiasz się, że ZUS zbankrutuje i nie dostaniesz emerytury?
Że sztuczna inteligencja uczyni Twój zawód zbędnym?
Że z powodu katastrofy klimatycznej obudzisz się w świecie z Mad Maxa, gdzie z kałasznikowem w ręce będziesz bronić swojej studni z wodą?
W badaniach opinii Polacy konsekwentnie twierdzą, że sytuacja w naszym kraju zmierza w złym kierunku. Tymczasem rzeczywistość okazuje się często dużo lepsza, niż nam się wydaje. Analizy trendów dowodzą, że żyjemy w najlepszej Polsce w historii – najbardziej dostatniej, najbezpieczniejszej, zapewniającej najwyższy standard życia.
Myślisz, że ciężką pracą ludzie się bogacą, a biedni są leniwi?
Postrzegasz siebie jako klasę średnią?
Uważasz, że w Polsce są za wysokie podatki?
Wszystkie największe fortuny na świecie powstały przypadkiem. Najbardziej na naszą zamożność (lub biedę) wpływa miejsce urodzenia. Dochodowy próg wejścia do klasy wyższej w Polsce jest zawieszony niżej, niż sądzisz. Do tego z globalnej perspektywy prawdopodobnie należysz do ekonomicznej elity! A podatki w Polsce – na tle innych krajów europejskich – są co najwyżej średniej wysokości.
Dlaczego o tym nie słyszeliście? A nawet jeśli słyszeliście, to nie pamiętacie? Kamil Fejfer i Łukasz Komuda, dziennikarze i popularyzatorzy ekonomii, twórcy kanału „Ekonomia i cała reszta”, pokazują, że myślimy o rzeczywistości w bardzo uproszczony sposób.
Arnon Grunberg
Psychiatrzy i masażyści
tłum. Małgorzata Diederen-Woźniak
Wydawnictwo Pauza
premiera: 9.09.2024
W 2006 roku Arnon Grunberg, autor m.in. powieści Tirza, wyjechał z holenderską armią do Afganistanu, podążając za radą, której Maksym Gorki udzielił Izaakowi Bablowi – by wstać od biurka i iść między ludzi. Tak powstał zbiór Kamermeisjes en soldaten (Pokojówki i żołnierze), w którym znalazły się również teksty z Guantánamo, Peru, Libanu, Kosowa, Czarnogóry i Paragwaju. Latem 2007 roku Grunberg zatrudnił się incognito w pewnym bawarskim hotelu, a w maju 2008 przebywał z armią USA w Iraku. Od tamtej pory opublikował niezliczone teksty o ludziach i bieżących wydarzeniach politycznych i społecznych, na przykład o podróży z Nijmegen przez dawne republiki radzieckie do Kabulu w towarzystwie afgańskiego uchodźcy, o swoim dobrowolnym pobycie w klinice psychiatrycznej w Belgii czy o wyjeździe na tereny Zachodniego Brzegu Jordanu, gdzie mieszka siostra Arnona.
W 2021 ukazali się Psychiatrzy i masażyści – zbiór tekstów, które powstawały od grudnia 2009 do czerwca 2020 roku, z motywem przewodnim: nieustraszonym poszukiwaniem człowieka – uwikłanego w wojnę, w drodze na wakacje, znajdującego się na progu załamania psychicznego. Grunberg pisze, by przekroczyć samego siebie, wyjść poza własną strefę komfortu, odnaleźć prawdę i poznać prawdziwy świat na jego peryferiach, często ryzykując życiem w trakcie swych eskapad.
Andrew Leon Hanna
25 milionów iskier. Nieznane historie przedsiębiorczości uchodźczyń
tłum. Maria Moskal
Wydawnictwo Bo.wiem
premiera: 12.09.2024
W obozie Az-Zatari, w mieszkalnych kontenerach na skraju pustyni, żyje ponad 150 tysięcy syryjskich uchodźców i uchodźczyń. W tych trudnych warunkach trzy przedsiębiorcze kobiety, stawiając czoła przeszłości, dążą do realizacji swoich pasji i spełnienia marzeń. Jasmina zakłada studio urody i salon ślubny, Asma prowadzi edukację czytelniczą dla dzieci, a Malak, młoda artystka, ozdabia mury obozu kolorowymi malunkami. Narracja, dopełniona pracami Malak i poezją Asmy, wykracza poza opowieść o Az-Zatari, by zgłębić zjawisko uchodźczej przedsiębiorczości na całym świecie.
Autor udowadnia, że prowadzenie własnego biznesu stanowi kluczowy element wzmacniania poczucia godności i wychodzenia z roli ofiary. Jednocześnie podkreśla istotną wartość ekonomiczną i kulturową, którą osoby uchodźcze wnoszą do swoich nowych społeczności.
25 milionów iskier to wzruszający hołd dla ludzkiej wytrwałości i determinacji, wezwanie do wzajemnego zrozumienia i szacunku ponad podziałami. W tym głęboko humanistycznym reportażu Hanna pokazuje nam, że warto wzniecać iskierki nadziei, nawet gdy świat wydaje się pogrążony w ciemności.
Frances Haugen
Kobieta, która przeciwstawiła się Facebookowi. Walka o transparentność i odpowiedzialność gigantów technologicznych
tłum. Jarosław Filip Dąbrowski
Wydawnictwo Prześwity
premiera: 6.09.2024
W 2021 roku media rozpisywały się o tzw. „Facebook Papers” – wewnętrznych dokumentach pokazujących skalę wykorzystania Facebooka do dezinformacji i manipulacji przedwyborczych, podsycania mowy nienawiści oraz degradacji zdrowia psychicznego nastolatków. To wtedy Frances Haugen, była pracownica firmy, ujawniła, że zdemaskowała groźne działania giganta technologicznego. Zeznawała przed amerykańskim Kongresem i udzielała wywiadów, w których przyznała, że skopiowała kilkadziesiąt tysięcy stron dokumentów. Została wyróżniona w trakcie pierwszego orędzia o stanie państwa wygłoszonego przez prezydenta Bidena. Dołożyła starań, by każdy dokładnie zrozumiał, o czym mówią te dokumenty: Facebook wiedział, że przez przypadek zmienił swój algorytm tak, że zaczął on nagradzać ekstremizm, a następnie odmówił naprawienia błędu; wiedział, że jego klienci wykorzystują platformę do podsycania przemocy, szerzenia kłamstw, podważania poczucia własnej wartości młodych kobiet, marginalizowania wybranych środowisk i innych niebezpiecznych mechanizmów. Ale dlaczego Haugen była jedyną pracownicą firmy, która ośmieliła się zdemaskować i skrytykować byłego pracodawcę?
To inspirująca książka o kobiecie, która wielokrotnie szła pod prąd, zmieniła świat, nauczyła się skupiać na tym, co ma znaczenie, i ignorować krytyków. Ale to także przerażające obnażenie kultury i praktyk Facebooka.
To książka o zagrożeniach, które przenoszą się z mediów społecznościowych do świata rzeczywistego, i o tym, jak im zapobiegać.
Elise Hu
Bez skazy. Korea Południowa i mroczne strony obsesji piękna
tłum. Piotr Grzegorzewski, Marcin Wróbel
Wydawnictwo Poznańskie
premiera: 25.09.2024
Odważne spojrzenie na standardy piękna przez pryzmat dynamicznie rozwijającego się w Korei Południowej przemysłu K-beauty i kultury, którą promuje.
Koreańska pielęgnacja zawładnęła wyobraźnią ludzi na całym świecie, obiecując swego rodzaju hipnotyzującą doskonałość. Produkty do makijażu oraz pielęgnacji skóry w opakowaniach imitujących mleczne koktajle i urocze pandy, kolorowe maseczki i olejki – półki sklepowe uginają się pod mnogością kosmetyków mających rozwiązać każdy urodowy problem – wszystko po to, aby wzbudzić pragnienie posiadania, zafascynować i promować konsumpcjonizm.
W ciągu kilku lat światowy przemysł K-beauty wzrósł czterokrotnie. Dziś jest wart 10 miliardów dolarów i ciągle rośnie. I choć konsumpcjonizm społeczeństw jest znaczącym problemem, ewolucja kultury i standardów piękna wiąże się także z mroczniejszymi zagadnieniami. Gdzie postawić granicę w świecie, w którym technologia umożliwia poprawę niemal każdego elementu wyglądu – od niedoskonałości skóry, przez wyszczuplanie talii i ud, po zmianę kształtu szczęki? Jakie niebezpieczeństwa czyhają na społeczeństwo, którego nadrzędną wartością jest niekończące się samodoskonalenie, a nieskazitelny wygląd jest nie tylko propagowany, ale i możliwy? Jaki jest rzeczywisty, nie tylko finansowy, lecz także psychiczny i społeczny koszt kultury piękna?
Annie Jacobsen
Wojna nuklearna. Możliwy scenariusz
tłum. Michał Strąkow
Wydawnictwo Insignis
premiera: 25.09.2024
Jeśli dojdzie do wojny nuklearnej, prawdopodobnie właśnie tak potoczą się wydarzenia.
Wstrząsająca i pasjonująca książka Annie Jacobsen z narracją „minuta po minucie” prezentuje bardzo możliwy scenariusz przebiegu konfliktu jądrowego, który mimo że trwa zaledwie kilka godzin, niszczy całą cywilizację człowieka.
Plany dotyczące powszechnej wojny nuklearnej to jedne z najtajniejszych dokumentów rządu Stanów Zjednoczonych. Książka ta zabiera czytelnika na granicę tego, co można legalnie poznać. Odtajnione dokumenty – skrywane przez dziesięciolecia – dopełniają obrazu z przerażającą jasnością.
Poza uderzeniem asteroidy jest tylko jeden scenariusz, który może położyć kres naszej cywilizacji w zaledwie kilka godzin: wojna nuklearna. Przyczyną jej wybuchu może okazać się głowica z ładunkiem jądrowym wystrzelona w kierunku Stanów Zjednoczonych.
Raz na jakiś czas pojawia się dziennikarz, który decyduje się zajrzeć w głąb nuklearnych struktur wojskowych: analizuje stosowane technologie, zabezpieczenia, plany oraz źródła ryzyka. Taki przegląd to klucz do zrozumienia sił, od których zależy przyszłość całej naszej planety: jedna wystrzelona głowica pociągnie za sobą stosowną odpowiedź, a choreografię końca świata ułożą brzemienne w skutki decyzje podjęte w zaledwie kilka sekund i bazujące wyłącznie na danych wywiadowczych.
Finalistka Nagrody Pulitzera Annie Jacobsen w książce Wojna nuklearna. Możliwy scenariusz opisuje tykanie śmiercionośnego zegara, opierając się na dziesiątkach wywiadów przeprowadzonych zarówno z ekspertami wojskowymi, jak i cywilami, którzy pracowali przy tworzeniu broni nuklearnej, zostali wtajemniczeni w plan reagowania oraz byli odpowiedzialni za kluczowe decyzje na wypadek niekorzystnego rozwoju wydarzeń.
Wojna nuklearna. Możliwy scenariusz to wyjątkowa relacja z pierwszych minut po wystrzeleniu pocisku nuklearnego. To lektura obowiązkowa dla każdego, książka niepodobna do żadnej innej pod względem rzetelności researchu i głębi płynących z niego wniosków.
Maciej Jarkowiec
Na bulwarach czyhają potwory. Filmowa historia Ameryki
Wydawnictwo Agora
premiera: 25.09.2024
Wyprawa przez zekranizowany kraj i filmy, które go kreują.
Którędy przebiega granica rzeczywistości i fikcji? Czy w Ameryce można ją dostrzec, wyznaczyć? Kto tu kogo okłamuje? Czy to Hollywood wciska Ameryce kit? A może Ameryka jest zmyśleniem, które Hollywood ekranizuje? „Żeby żyć, opowiadamy sobie historie” – napisała Joan Didion. W Ameryce, bardziej niż gdzie indziej, historie opowiada się na ekranie. Żeby żyć, Ameryka karmi się swoim kinem. You are what you eat.
Sprawczości amerykańskiego mitu Maciej Jarkowiec przyglądał się w dwóch poprzednich książkach: Powrócę jako piorun. Krótka historia Dzikiego Zachodu i Rewolwer obok Biblii. W co wierzy Ameryka. W Na bulwarach czyhają potwory ponownie podąża tym tropem.
Za pomocą reportażu, eseju, legendy, zapisków z podróży, wspomnień i anegdot snuje fascynującą, osobistą opowieść o sekretnym Hollywood: o wydarzeniach za kulisami największego przemysłu filmowego świata, które ukształtowały naszą zbiorową wyobraźnię. Hollywood okazuje się kluczem do zrozumienia USA i jego miejsca we współczesnym świecie – jako Imperium, kolosa na glinianych nogach i kraju, w którym prezydentami zostają aktorzy grający w podrzędnych westernach i biznesmeni o szemranej reputacji.
Katarzyna Kazimierowska
Wielkie zmęczenie. Osobista historia cukrzycy typu 1
Wydawnictwo Krytyki Politycznej
premiera: 11.09.2024
Na cukrzycę w Polsce choruje 3,5 miliona ludzi. Co jedenasty Polak. Osób z cukrzycą typu 1 jest 200 tysięcy – z czego 10 proc. to dzieci. A jednak nie mamy pojęcia o istnieniu planety CT1, dopóki sami na niej nie wylądujemy jakimś kosmicznym zbiegiem okoliczności.
Na planecie CT1 wszystko bywa na opak. Jesz, kiedy nie masz ochoty; nie jesz, kiedy jesteś głodna. W nocy pijesz słodki napój; przepłukujesz się wodą z cytryną cały następny dzień. Czasem robisz dziwne rzeczy zupełnie nieświadoma hipoglikemii. Na przykład mdlejesz na ulicy i budząc się w karetce, dziękujesz opatrzności, że nie wzięto cię za pijaną.
Cukrzyca typu 1 znana jest od zawsze, ale żyć z nią umiemy – dzięki dostarczanej zewnętrznie insulinie – od nieco ponad stu lat. I pomimo tych stu lat wciąż nie odróżniamy cukrzycy typu 1 od tej typu 2, a osoby żyjące z „jedynką” wciąż spotykają się ze stereotypami i niezrozumieniem. Ta książka chce to zmienić. Pokazać, jak wygląda życie z „jedynką”. I dlaczego różni się wszystkim i nie różni się niczym od tego bez cukrzycy wpisanej w rytm dnia.
Paulina Łopatniuk
Dama z grasiczką. Zwykłe i niezwykłe historie medyczne oczami patolożki
Wydawnictwo Poznańskie
premiera: 25.09.2024
Bardziej odrażające czy jednak fascynujące? Zawsze śmiertelnie niebezpieczne czy może czasem choć odrobinę zabawne? Wszelkie schorzenia, o których chcecie wiedzieć więcej, ale nie mieliście kogo zapytać: nowotwory i pasożyty, choroby weneryczne, niezwykłe defekty genetyczne, tajemnicze pozostałości rozwojowe i… zanikające nieużywane narządy (nie, nie, wcale nie chodzi o to, o czym myślicie). Paulina Łopatniuk zabiera nas w oszałamiającą podróż po zakamarkach ludzkiego ciała, a galeria opisywanych przez nią przypadków może przyprawić o zawroty głowy. Czy wiecie, że można chorować na nowotwór narządu, którego się nie ma? Że pewnymi nowotworami można się zarazić, a do rozwoju innych mogą się przyczynić pasożyty? Że można mieć kilka śledzion, ale ani jednej rzepki? Albo gdzie w naszym ciele kryją się najprawdziwsze sezamki?
Mówią, że najważniejsze jest wnętrze. Mało kto wie o nim więcej niż patomorfolożka.
Ján Púček
Małe Karpaty. Włóczęga po prawdziwej i wymyślonej krainie
tłum. Andrzej S. Jagodziński
Wydawnictwo Czarne
premiera: 4.09.2024
„Drogi Henry! Proszę przyjechać, w Chacie Gočala z pewnością będzie się Panu podobać!” – pisze Ján Púček do Henry’ego Thoreau, zapraszając go w Małe Karpaty, pagórkowaty region na zachodzie Słowacji, do krainy swojego dzieciństwa.
Czytelnik wędruje wraz z nim starymi duktami, tropem myśliwskich zamków arystokratycznego rodu Pálffych, opuszczonych domów dawnych niemieckich drwali – huncokarów, wśród niezliczonych pomników, krzyży i zarośniętych torów kolejowych. Staje się towarzyszem podróży, podczas której w zniewalającym pięknie krajobrazu odkrywa zatopione ślady obecności duchów i zbójników, artystów i myślicieli.
Małe Karpaty to inspirujący subiektywny przewodnik po wciąż nieodkrytej słowackiej kieszonkowej krainie.
David Van Reybrouck
Revolusi. Indonezja i narodziny nowoczesnego świata
tłum. Iwona Mączka
Wydawnictwo W.A.B.
premiera: 25.09.2024
Nikt nigdy nie opowiedział historii indonezyjskiej walki o wolność w tak porywający sposób.
Walka o niepodległość Indonezji, której szczyt przypadł na lata czterdzieste XX wieku, przez długi czas była postrzegana jedynie jako konflikt między kolonizatorem – Holandią – a skolonizowanymi Indiami Wschodnimi.
Revolusi Davida Van Reybroucka to pierwsza książka, która odrywa tę walkę od perspektywy narodowej i pokazuje jej znaczenie jako wydarzenia globalnego.
Indonezja była pierwszym krajem, który ogłosił niepodległość po drugiej wojnie światowej. Po japońskiej okupacji młodzi rebelianci oparli się wszelkim nowym formom dominacji przy użyciu siły. Brytyjskie, australijskie, a zwłaszcza holenderskie oddziały miały przynieść pokój i porządek, ale ich obecność doprowadziła do wybuchu pierwszej nowoczesnej wojny dekolonizacyjnej. Walka ta zainspirowała ruchy niepodległościowe w Azji, Afryce i świecie arabskim, zwłaszcza gdy wolna Indonezja zorganizowała legendarną konferencję w Bandungu w 1955 roku, pierwszy światowy kongres bez udziału Zachodu.
Świat ingerował w revolusi i świat się przez to zmienił.
Katarzyna Roman-Rawska
Zaśnięcie Anisy. Opowieść o polskich starowierach
Wydawnictwo Czarne
premiera: 25.09.2024
Historia starowierów rozpoczyna się w XVII wieku, gdy zbuntowali się przeciwko reformom religijnym i opuścili Rosję. Nieśli ze sobą po kilka tobołków i nadzieję na spokój. Podzielili się na wiele drobniejszych wspólnot: zamieszkali w Chinach, Australii, Stanach Zjednoczonych. Część z nich osiadła w okolicach Suwałk, Sejn i Augustowa. Wielu z nich do dziś kultywuje swoją tradycję.
Katarzyna Roman-Rawska w 7530 roku od stworzenia świata przystąpiła do wywoływania wspomnień i zbierania opowieści. Starowierkami były jej matka Olga, babcia Anisa, prababki Agafia oraz Warwara, która sprawowała posługę szamanki, a także praprababki: Agrypina, Warwara, Fiewronia, Anna. Opowiada o dumie i wstydzie ze swojego pochodzenia, o trudnej rosyjskiej polskości, a może polskiej rosyjskości. O zakamarkach starowierskich domów, w których wciąż kryją się ikony. O radości, jaka płynie z obrządków religijnych, ale też o pozostawaniu na marginesie wielkiej historii. I o zwyczajnym życiu, które może rozczarować tych, którzy starają się na siłę egzotyzować tę społeczność.
Zaśnięcie Anisy to intymna, nostalgiczna opowieść o jednej z najmniejszych mniejszości religijnych w Polsce. Roman-Rawska, łącząc perspektywę badaczki i starowierki, spisuje historię swojej matczyzny i dobrowolnej przynależności do niej.
Ernest Scheyder
Wojna o minerały. Jak surowce strategiczne decydują o naszej przyszłości energetycznej
tłum. Tamara Woińska
Wydawnictwo Prześwity
premiera: 13.09.2024
Jeżeli świat poważnie myśli o przejściu na zieloną stronę mocy, czekają nas trudne decyzje. Stany Zjednoczone wraz z innymi krajami muszą odpowiedzieć na pytania o to, skąd oraz w jaki sposób pozyskać minerały niezbędne w gospodarce opartej na odnawialnych źródłach energii. Produkcja pojazdów o napędzie elektrycznym, paneli słonecznych, telefonów komórkowych oraz milionów innych urządzeń oznacza bowiem konieczność otwierania kolejnych kopalni litu, miedzi, kobaltu, niklu oraz metali ziem rzadkich. Nikt nie rozumie złożoności tego problemu lepiej niż Ernest Scheyder – reporter z pierwszej linii frontu globalnej bitwy o energię naszej przyszłości.
To nie jest opowieść o aktywistach przykuwających się do drzew, ale o przemysłowych gigantach, naukowcach oraz decydentach walczących o najlepsze rozwiązania mające uratować planetę.
Mariusz Sepioło
Pato&influencerzy. Twoje dziecko lubi to
Wydawnictwo SQN
premiera: 25.09.2024
Poniżanie, wyzwiska, przemoc – na żywo, dla każdego. Wystarczy kliknąć. Kim są ludzie, którzy z ekranów smartfonów kształtują gusta i postawy naszych dzieci?
Mariusz Sepioło wchodzi za kulisy zgniłego, zdemoralizowanego świata internetowych gwiazd. Jako pierwszy dziennikarz w Polsce zagląda do akt sądowych w procesach, w których oskarżeni i skazywani byli influencerzy z czołówek plotkarskich portali. Odwiedza mieszkanie, w którym właśnie trwa patostream, rozmawia z youtuberami, patostreamerami i influencerami. Dociera dalej, pod powierzchnię, gdzie zdarzają się poważne przestępstwa, gdzie łatwo o narkotyki, wielkie pieniądze, seks i śmierć. Oddaje również głos drugiej stronie – psychologom społecznym i socjologom oraz menedżerom agencji, którzy współpracują z internetowymi twórcami.
To opowieść o świecie dostępnym za jednym kliknięciem. To historie młodych ludzi, którzy stali się idolami rówieśników, choć nie byli przygotowani do tej roli. Autor stawia niepokojące pytanie: ile tak naprawdę wiemy o naszych dzieciach, ich problemach, marzeniach, lękach i wartościach? Niekiedy zaglądamy im przez ramię i zerkamy na rozświetlony ekran. Ale co tak naprawdę dostrzegamy?
Zofia Smełka-Leszczyńska
Cześć pracy. O kulturze zapierdolu
Wydawnictwo Krytyki Politycznej
premiera: 6.09.2024
„Rób to, co kochasz, a nigdy nie będziesz pracować” – głosi powiedzonko motywacyjne drukowane na kubkach czy ścianach w wielu biurach. A nawet jeśli swojej pracy nie kochasz, to z pewnością panuje w niej „rodzinna atmosfera”, zespół jest dynamiczny, godziny pracy elastyczne, a posada oferuje liczne możliwości rozwoju. Czyż nie?
Zofia Smełka-Leszczyńska napisała książka o tym, jak jesteśmy oszukiwani i wyzyskiwani. Jak to, co się mówi i pisze w Polsce o pracy, jest często bardzo odległe od tego, jak ona naprawdę wygląda. Opisuje paradoksy kapitalizmu, który pracę każe nam pokochać, abyśmy byli bardziej wydajni. Ale zamiast podwyżek oferuje warsztaty z mindfulness.
Wciąż o wiele łatwiej przeczytać w mediach wywiad z prezesem niż ze strajkującymi pracownikami fabryki. Łatwiej o książkę o tym, jak być bardziej produktywnym, niż o tym, jak zakłada się związek zawodowy. Autorka przekonuje, że odbudowa solidarności pracowniczej jest możliwa i zachęca nas do rozmowy o tym, w jaki sposób realnie doświadczamy swojej pracy.
Filip Springer
Szara godzina. Czas na nową architekturę
Wydawnictwo Karakter
Premiera: 10.09.2024
„Czasami zachodzę w głowę, jak to się stało, że tak dużo rozmawiamy o podróżach samolotami, odzieżowych sieciówkach, plastikowych słomkach i elektrycznych samochodach, a tak mało po prostu o budynkach. Wystarczyłoby powiedzieć, że ślad węglowy wynikający ze wznoszenia, użytkowania i ewentualnego demontażu budynków stanowi około 40 procent globalnych emisji” – pisze w najnowszej reportersko-eseistycznej książce Filip Springer. Pora więc zadać pytanie o to, jak w obliczu katastrofy ekologicznej powinna zmienić się architektura.
Czy powinniśmy jeszcze w ogóle budować? Jaką przyszłość projektują dla nas współcześni architekci? Jakie miejsce w projektowaniu powinno zajmować środowisko? Czy w trosce o własny komfort mamy prawo narażać przyszłość naszych dzieci? W końcu: komu służy architektura?
Springer przygląda się praktykom architektów i urbanistów, zarówno takim, które swoją krótkowzrocznością budzą zdumienie, jak i nowatorskim rozwiązaniom, które pozwalają wierzyć, że inna, bardziej przyjazna światu i środowisku architektura jest możliwa. I sprawdza, czy nawet ostrożne, ale rozsądne wizje nowej architektury mają szansę przebić się w świecie, który cały czas goni za zyskiem i wzrostem.
Marek Sygacz
Gruzy kalifatu
Wydawnictwo Post Factum
premiera: 11.09.2024
Ignorancja polskich służb i niewiedza o prawdzie dotyczącej Państwa Islamskiego doprowadziła do oskarżenia o ekstremizm Marokańczyka od lat mieszkającego w Polsce. „Terrorysta ISIS zatrzymany w Rybniku” – tak o Mauredzie Talebie pisała prasa w 2016 roku. Czy słusznie?
Ta książka to jednak coś więcej niż sądowa kronika jednego z najbardziej sensacyjnych procesów ostatnich lat – to relacja z najważniejszych miejsc związanych z działalnością ISIS, która wciąga czytelnika w ten przerażający świat. Świat, który autor miał okazję poznać w trakcie trzyletniej podróży po Iraku i Syrii.
Gruzy kalifatu to gruzy irackiego Mosulu i syryjskiej ar-Rakki, w których dżihadyści na zawsze pozostawili po sobie ślad. To przedstawienie prawdziwego, codziennego życia w Państwie Islamskim, poruszające ludzkie historie i kulisy wojny z ISIS – jej przyczyny, przywódcy i bitwy, jakie stoczyła organizacja.
J. Szpilka
Gorset, wstyd i kocie uszka. O transkobiecości
Wydawnictwo Czarne
premiera: 11.09.2024
Co można powiedzieć o transkobiecości, aby nie skupiać się na przemocy i cierpieniu? Gdy nie chcemy po raz kolejny dowodzić, dlaczego osobom trans należy się szacunek i czemu nie muszą zadowalać się samą akceptacją? Dość już zostało powiedziane o ich umieraniu. Pora opowiedzieć o ich życiu.
J. Szpilka splata opowieść o transdziewczynach z obrazów popkultury, setek wnikliwych lektur, dojrzewania wśród gier komputerowych i wstydliwych fantazji seksualnych. Łączy teorię feministyczną z własnym doświadczeniem, by opowiedzieć o tym, co przywiodło ją do życia trans, ale także o tym, co stanowi jego materię. Opisuje współczesne i historyczne techniki tranzycji, a także literackie i muzyczne fascynacje, które potrafią nadać transkobiecości piękno. Bo, jak pokazuje Szpilka, transkobiecość jest piękna – czasami niezdarnie, często nieśmiało, prawie zawsze wśród niekończących się marzeń o innym, lepszym życiu.
Gorset, wstyd i kocie uszka to esej o głęboko przeżytej teorii queer, której odkrycie może okazać się źródłem ukojenia, nawet jeśli gorzkiego. To także historia o tym, jak transkobietom, wbrew wszystkim przeszkodom, udało się dołączyć do wielkiej historii kobiecości.
Simon Winchester
Siła precyzji. Jak inżynierowie konstruowali współczesny świat
tłum. Grzegorz Ciecieląg
Wydawnictwo Bo.wiem
premiera: 30.09.2024
Śrubka, samolot, karabin czy soczewka – do wytworzenia tych i wielu innych otaczających nas przedmiotów potrzebne są precyzyjne narzędzia produkcji i odpowiednie metody pracy. Czy wiemy jednak, czym jest precyzja, kiedy się narodziła i komu ją zawdzięczamy? I w jaki sposób ją mierzyć?
Sięgając do początków angielskiej rewolucji przemysłowej, Simon Winchester opisuje przełomowe wynalazki, jakie doprowadziły do stworzenia współczesnych technologii opartych na precyzji. Przywołuje całą galerię niezwykłych postaci: inżynierów, pasjonatów i konstruktorów, takich jak Joseph Bramah, projektant nowoczesnego zamka do drzwi, Henry Maudslay, twórca koncepcji idealnie płaskiej powierzchni, czy John Whitworth, pomysłodawca mikrometru mierzącego z tolerancją błędu do jednej milionowej cala. Autor przybliża historię samochodu marki Rolls-Royce, aparatu Leica czy teleskopu Hubble’a, jak również przygląda się przełomowym odkryciom, jakie dokonują się współcześnie w USA, Europie Zachodniej i Azji.
Siła precyzji to fascynująca opowieść o zapomnianych bohaterach i ich wynalazkach, które ukształtowały dzisiejszy świat. To zarazem próba zrozumienia znaczenia precyzji dla współczesnego człowieka i pytanie o granice jej zastosowań.
Halszka Witkowska, Monika Tadra
Niewysłuchani. O śmierci samobójczej i tych, którzy pozostali
Wydawnictwo Prószyński i S-ka
premiera: 10.09.2024
Poruszająca opowieść o tych, których nikt nie chce wysłuchać.
Straciłam męża. Straciłem syna. Matkę. Babcię. Uczniów. Koleżankę z pracy.
Według najnowszych badań każda śmierć samobójcza dotyka 135 osób w otoczeniu człowieka, który odebrał sobie życie. Wśród nich znajdują się rodzina, przyjaciele, koledzy, znajomi. Pytanie „dlaczego?” unosi się w powietrzu – przez dni, tygodnie, miesiące, ale i całe lata po tragicznej śmierci. Spróbujmy choć częściowo na nie odpowiedzieć.
Monika Tadra zebrała trzynaście opowieści o bólu, żalu i gniewie, a przede wszystkim poczuciu winy. Dr Halszka Witkowska, ceniona specjalistka w dziedzinie suicydologii, rozłożyła traumatyczne przeżycia na czynniki pierwsze, by pomóc zrozumieć, co czują ludzie w żałobie po osobie, która popełniła samobójstwo. Ich książka to pozycja nie tylko dla tych, którzy kogoś stracili. To lektura dla każdego, kto pragnie nauczyć się słuchać – a nie raz okazało się, że jedna szczera rozmowa uratowała czyjeś życie.
Paulina Wójtowicz
Nie mój Alzheimer. Historie opiekunów
Wydawnictwo Ringier Axel Springer Polska
premiera: 11.09.2024
Najpierw jest szok, niedowierzanie i rozpacz. Potem gniew, bunt i desperacka próba zastopowania tego, co nieuniknione. Akceptacja nie przychodzi jednak nigdy. Są za to skrajne emocje: miłość i nienawiść, życzliwość i niechęć, zaradność i zagubienie, odwaga i strach. A przy tym wszystkim nieustające poczucie winy.
O chorobie Alzheimera napisano już wiele, zazwyczaj jednak w centrum uwagi stawiano chorego. Tymczasem otępienie rzuca cień na całą rodzinę, w szczególności na tych, którzy podejmują się opieki nad powoli odchodzącym bliskim. To o nich jest ta książka.
Zebrane tu opowieści opiekunów tworzą poruszający i szczery obraz codzienności z chorobą Alzheimera. Autorce udało się zdobyć zaufanie rozmówców i stworzyć im warunki do podzielenia się najbardziej intymnymi doświadczeniami, reakcjami i myślami. Dla wielu czytelników wysłuchanie tych opowieści może być niczym cenne spotkanie w grupie wsparcia.
Marcin Wyrwał
Psy na ruskich. Polacy walczący z Rosją w Ukrainie
Wydawnictwo Otwarte
premiera: 11.09.2024
Nocą słyszysz z balkonu przeciągłe serie z karabinów maszynowych, a rano widzisz zburzone mosty, płonące domy, leżące wokół ciała.
Jeśli jesteś ochotnikiem, to prędzej czy później zaczynasz zadawać sobie pytanie, ile jest warte twoje życie.
Piotr pojechał na wojnę w ciężkiej depresji po to, żeby go zabili.
Daniel czuł powołanie ze względu na swoje poglądy polityczne.
Dorota wyjechała, aby pomóc swoim współpracownikom z Ukrainy.
− A jak nie będziemy mieć łączności, to ktoś po nas przyjedzie?
− Nikt po nas nie przyjedzie, bo nikt nawet za bardzo nie wie, gdzie jedziemy.
Wtedy on spojrzał na mnie i powiedział:
− My jedziemy tam na śmierć.
W tej książce korespondent wojenny Marcin Wyrwał oddaje głos siedemnastu polskim ochotnikom. Ludziom, którzy porzucili wygodne życia, aby walczyć za innych.
Rafał Żak
Nudne słowo na N
Wydawnictwo Dowody
premiera: 4.09.2024
Rafał Żak zaprasza do świata nauki, po którym porusza się ruchem konika szachowego, do tego goni króliczka, prowadząc żółwia na smyczy.
Jaki wzór matematyczny jest najpiękniejszy i czy piękno jest w nauce w ogóle istotne? Dlaczego lepiej byłoby, gdyby odbił ci żonę toreador niż chemik? Czy lwiątka rodzą się ślepe? Który naukowiec podryfował do świata pseudonauki, głosząc cudowne działanie witaminy C, a który się zagłodził z obawy przed zatruciem? Dlaczego nikt nie rodzi się humanistą? Kto jest karłem stojącym na ramionach gigantów? Ilu trzeba fizyków teoretycznych do otwarcia butelki wina bez korkociągu? I dlaczego dobrze, że jest Skłodowska?
Chociaż w Nudnym słowie na N nie brakuje teorii fizycznych, wzorów i liczb, to na pierwszym planie są ludzie. Czasem wprowadzani subtelnie, a czasem rysowani przesadnie grubą kreską. Kłócą się, szlajają po barach i grają na bongosach, ale co najważniejsze: popychają świat do przodu, rozwikłując zagadki Wszechświata.
„Czemu nie czerpać przyjemności z przyglądania się nauce, z wsłuchiwania się w nią? – pyta Żak. – Nie trzeba dążyć do tego, żeby samodzielnie ją uprawiać. Można przecież – idąc za słowami Richarda Dawkinsa – być koneserem muzyki i nie umieć zagrać ani jednej nuty na żadnym instrumencie. Taka znajomość nauki też może dawać radość. Uczmy się tego wszyscy, bez konieczności opanowania pasaży i akordów, bez przymusu bycia wirtuozem”.
Jerzy Żurek
Alicja. Bożena. Ja. Siostry Wahl i bohema PRL-u
Wydawnictwo Lira
premiera: 4.09.2024
Literacka opowieść o najbardziej znanych bliźniaczkach polskiego świata sztuki XX wieku, Alicji i Bożenie Wahl, a zarazem obraz cyganerii PRL-u pióra cenionego pisarza i dramaturga.
Jerzy Żurek ponad dwadzieścia lat był najpierw partnerem życiowym, a potem mężem jednej z sióstr Wahl – Alicji. W latach 80. i 90. współtworzył z nią Galerię Sztuki Alicji i Bożeny Wahl na warszawskim Żoliborzu. Swoje wspomnienia z lat spędzonych u boku tych nietuzinkowych artystek przelewa na karty opowieści, której sam staje się jednym z głównych bohaterów. Tym samym autor wraca po latach artystycznego milczenia ze swoją najbardziej osobistą książką.
W tej słodko-gorzkiej historii znajdziemy wybuchową miłość, nieoczekiwane przyjaźnie i towarzyskie układanki, rodzinne dramaty, chorobę, smutek, rozstania. Przewiną się takie postaci, jak: Beksiński, Starowieyski, Lebenstein, Tarasin, Hasior i wiele innych. Nie zabraknie również niebanalnego humoru oraz lekko drwiącego obrazu codzienności epoki PRL-u i pierwszych lat nowej Polski.
Inne artykuły
Premiery #nonfiction SIERPIEŃ 2024
