Grudzień jest na rynku książki czasem sprzedawania, nie wydawania, w związku z czym grudniowych premier #nonfiction nie ma wiele. Ale dzięki temu możemy polecić wam je wszystkie! Dzienniki pisane w pierwszych miesiącach pandemii koronawirusa oraz w roku stanu wojennego. Zbiór reportaży Justyny Kopińskiej, m.in. o wojnie za naszą wschodnią granicą, oraz szersze spojrzenie na ten konflikt i zmieniającą się wraz z nim pozycję Ukrainy w Europie. Biografia „tego drugiego Piłsudskiego” – nieco zapomnianego, a fascynującego nie mniej niż jego młodszy brat.
A jeśli szukacie pomysłów na gwiazdkowe prezenty, zachęcamy do powrotu do poprzednich wpisów z naszej serii – bliscy wam czytelnicy i czytelniczki literatury faktu na pewno będą usatysfakcjonowani.
zebrała Agnieszka Pietrzak
Dni pogrudniowe. Dzienniki stanu wojennego
Fundacja Ośrodka KARTA
premiera: 2.12.2022
Antologia niepublikowanych świadectw z okresu grudzień 1981–grudzień 1982 pochodzących z Archiwum Ośrodka KARTA. Stan wojenny przedstawiony jest w nich z perspektywy życia codziennego – bez patosu i martyrologii. Wśród autorów – ludzie różnych zwodów i pokoleń: uczennica, student, dziennikarka, nauczyciel, żołnierz, emerytka. Pozwala to zobaczyć ówczesną rzeczywistość z wielu odmiennych punktów widzenia – także geograficznych – zebrane świadectwa pochodzą z różnych miast Polski. Całość tworzy zaskakująco świeżą panoramę tamtego ponurego czasu.
Maja Głowacka, Monika Helak, Małgorzata Łukianow, Justyna Orchowska, Mateusz Mazzini
Pamiętniki pandemii
Wydawnictwo Krytyki Politycznej
premiera: 5.12.2022
Czym właściwie był dla Polek i Polaków okres pandemii koronawirusa? Jakie przyniósł zmiany – indywidualne, zbiorowe, społeczne? Jakie lęki i nadzieje wywołał? I przede wszystkim – co z niego pozostało?
Na te i inne pytania odpowiada książka, powstała na podstawie materiału zgromadzonego w ramach konkursu „Pamiętniki pandemii”. Ponad 400 tekstów pisanych w pierwszych miesiącach pandemii koronawirusa porusza w bogaty i intymny sposób tematy takie jak zaburzenia psychiczne, dezinformację, stosunek do polityki w czasie przymusowego zamknięcia, doświadczenia kobiet czy nadawanie sensu zarazie przez pamięć zbiorową. „Pamiętniki pandemii”, zawierające również pogłębioną analizę socjologiczną nadesłanych tekstów, są zapisem zbiorowego doświadczenia momentu, który miał przeobrazić świat.
Justyna Kopińska
Współczesna wojna
Wydawnictwo Świat Książki
premiera: 7.12.2022
Książka jednej z najczęściej nagradzanych polskich dziennikarek
„Współczesną wojnę” rozpoczyna reportaż o najważniejszym konflikcie 2022 roku. To wynik trzech podróży dokumentacyjnych autorki w kluczowych etapach wojny w Ukrainie oraz wszechstronnego doświadczenia dziennikarskiego w tematach kryminalnych i społecznych.
Reportaż przestawia wojnę obrazami. Kopińska rozmawiała z czołowymi ukraińskimi politykami, ludźmi, którzy w wojnie stracili bliskich, dowódcami oraz żołnierzami.
Autorka dotarła do stolicy Ukrainy, gdy wojska rosyjskie znajdowały się w obwodzie kijowskim. Rozmawiała z mieszkańcami obwodu w pierwszym dniu wolności po okupacji.
We Lwowie w dniu ataku rakietowego na miasto. A także w Donbasie, Charkowie, Buczy, Borodziance…
Kolejne teksty i felietony to historie najważniejszych konfliktów i niepokojów ostatnich lat – COVID-19, decyzja Trybunału Konstytucyjnego o zmianie prawa aborcyjnego, przestępstwa Kościoła, upadek autorytetów, manipulowanie opinią publiczną.
Po publikacji reportaży Justyny Kopińskiej przestępcy trafiali do więzień, a w prawie wprowadzono zmiany dotyczące bezpieczeństwa w instytucjach zamkniętych. Z dużą wiedzą o traumie i procesach społecznych autorka przybliża nam współczesny świat. Każdy rozdział to rada, pokazująca w jak wielkim stopniu Twój głos ma znaczenie.
Przemysław Słowiński
Ten drugi Piłsudski. Biografia Bronisława Piłsudskiego – zesłańca, podróżnika i etnografa
Wydawnictwo Zona Zero
premiera: 2.12.2022
Józef Piłsudski jest postacią znaną każdemu. Kim był Bronisław Piłsudski, starszy zaledwie o 13 miesięcy brat Józefa? Obaj bracia rywalizowali o względy tych samych dziewczyn, obaj zaplątali się w ten sam spisek na życie cara Aleksandra III. Wygnaniec Bronisław Piłsudski badał ginącą kulturę i język Ajnów – rdzennych mieszkańców Sachalinu i Hokkaido. Zamieszkał między nimi, uczył ich czytania i pisania, zasad nowoczesnego rolnictwa, przekonał, że należy solić ryby. Założył rodzinę, żeniąc się z ajnuską kobietą, z którą dochował się dwojga dzieci. W 1991 roku na Sachalinie wystawiono mu pomnik.
Dlaczego nazwano go Królem Ajnów i układano dla niego pieśni? Co takiego musiało się wydarzyć, żeby do pozbawionego wszelkich praw skazańca carski generał słał listy rozpoczynające się od słów „Łaskawy Panie Bronisławie Osipowiczu!”?
Nie tylko opracował słownik języka Ajnów zawierający przeszło 10 tysięcy słów, nie tylko zrobił ponad 300 unikatowych zdjęć , lecz dokonał nagrań wykorzystując ostatni cud techniki – fonograf Edisona. Po prawie 100 latach firmie Sony udało się odtworzyć te nagrania.
Niektórzy historycy twierdzą, że „dla innych zrobił tyle, co jego brat dla Polaków”. W latach 1906–1914 przebywał w Zakopanem, gdzie zaangażował się w prowadzenie badań nad folklorem Podhala. Wniósł ogromny wkład w rozwój Muzeum Tatrzańskiego im. Tytusa Chałubińskiego. Magnetycznie przyciągał do siebie innych społeczników i zarażał swoją pasją.
Marzył o wolnej Polsce. Ostatnie miesiące życia spędził w Paryżu, pracując w Komitecie Narodowym Polskim. Znaleziono go martwego na brzegu Sekwany. Choroba, zabójstwo czy też brat Marszałka sam wyszedł śmierci naprzeciw? Do dziś obracamy się tylko w sferze spekulacji.
Kazimierz Wóycicki
Globalna Ukraina
Wydawnictwo Arbitor
premiera: 6.12.2022
„Globalna Ukraina” jest książką ukazującą, jak kraj o niezwykłej i skomplikowanej historii staje się miejscem zasadniczych rozstrzygnięć w światowej polityce i jak Ukraińcy, odpierając moskiewską agresję, zmieniają nie tylko powszechne dotychczas wyobrażenia o kontynencie europejskim i stosunkach Wschód–Zachód, ale także koordynaty polityki globalnej. To lektura obowiązkowa dla każdego, kto chce zrozumieć dynamikę obecnych wydarzeń.
