Premiery #nonfiction KWIECIEŃ 2025

Na marginesie dyskusji o rynku wydawniczym, jaka przetoczyła się ostatnio przez media (społecznościowe i tradycyjne), chcemy zwrócić uwagę na jeden z jej wątków: otóż ukazuje się u nas bardzo dużo książek. Czasami trudno nadążyć za nowościami, nie mówiąc już o wyborze tych faktycznie interesujących i wartościowych. I tu wchodzimy my z naszymi comiesięcznymi poleceniami 😉 Wśród najnowszych premier #nonfiction znajdziecie wyjątkowy raport z teraźniejszości przygotowany przez nieistniejącą historyczkę z przyszłości i jeszcze więcej historii podanej z nieoczywistych perspektyw: kobiet średniowiecznych, z Dzikiego Zachodu oraz tych, które zostały okradzione ze swoich zasług. Możecie dowiedzieć się więcej o Tajwanie, szwedzkich przedmieściach oraz prawdziwym obliczu Włoch. Sprawdźcie też, co mają ze sobą wspólnego feminizm i weganizm oraz jak młode pokolenie artystów teatralnych mówi „dość” długiej tradycji przemocy.

zebrała Agnieszka Pietrzak

Vince Beiser

Wyścig o najważniejsze metale świata. Brudne oblicze czystej energii i cyfrowych technologii

tłum. Tamara Woińska

Wydawnictwo Prześwity

premiera: 25.04.2025

Wyścig o metale niezbędne ludzkości do produkcji czystej energii oraz rozwoju cyfrowych technologii powoduje spustoszenie w środowisku naturalnym, wstrząsy polityczne i wzrost przemocy. Jak możemy temu zaradzić?

Australijski milioner planuje wydobywanie minerałów z dna oceanu. Nigeryjscy zbieracze śmieci ryzykują własne życie, odzyskując e-odpady. Wspierany przez Billa Gatesa przedsiębiorca wykorzystuje sztuczną inteligencję, by szukać złóż metali w Arktyce. Razem z milionami ludzi na całym świecie rywalizują o odnalezienie i wydobycie metali niezbędnych dla dwóch kluczowych technologii: internetu oraz energii odnawialnej.

Vince Beiser wskazuje piętę achillesową przejścia na zieloną energię oraz rozwijania technologii cyfrowych – gwałtownie rosnące zapotrzebowanie m.in. na lit, miedź i kobalt, surowce niezbędne do przemysłowej produkcji komputerów, telefonów komórkowych czy samochodów elektrycznych. Eksploatowanie kolejnych złóż oraz szukanie nowych sposobów pozyskania zasobów strategicznych niestety często odbywa się jednak kosztem ludzi oraz planety.

Beiser rozmawia z osobami związanymi z przemysłem wydobywczym w różnych częściach świata i opowiada o ogromnych szkodach, jakie już dziś powoduje wyścig o najważniejsze metale. Udowadnia też, że może być jeszcze gorzej, choć nie pozostawia czytelnika z tym gorzkim stwierdzeniem – pokazuje bowiem, jak możemy zminimalizować skutki wyrządzonych do tej pory zniszczeń. To wnikliwe spojrzenie na przerażający, choć potencjalnie obiecujący nowy świat.

Kerry Brown

Tajwan. Krótka historia małej wyspy i jej wpływ na losy świata

tłum. Paweł Szadkowski

Copernicus Center Press

premiera: 23.04.2025

Tajwan jest kwitnącą demokracją z prężnie działającą gospodarką. Jedna z tajwańskich firm odpowiada za 90% produkcji półprzewodników na świecie. Z Tajwanu pochodzi też znany na całym świecie przysmak – bubble tea.

W oczach Stanów Zjednoczonych i Zachodu Tajwan stanowi bastion wolności powstrzymujący nieustępliwą politykę Chin. Mimo to pozostające pod rządami Xi Jinpinga Chiny coraz wyraźniej podkreślają, że Tajwan jest częścią ich terytorium i musi powrócić pod chińskie panowanie.

Kim są Tajwańczycy, jak wygląda ich życie i jak definiują swoją tożsamość? Jak wygląda ich relacja z Chińczykami? Jaki wpływ na nią miała skomplikowana historia tej małej wyspy?

Dzięki niedostępnym dla innych kontaktom z przywódcami politycznymi Tajwanu oraz drobiazgowej wiedzy o historii i kulturze wyspy profesor Kerry Brown oferuje nowe spojrzenie na Tajwan, na dwadzieścia trzy miliony ludzi, które go zamieszkują, oraz na sposób, w jaki Tajwańczycy unikają wpadnięcia w klincz geopolitycznego pojedynku.

Tajwan to pulsująca hybryda, która nie należy ani do Zachodu, ani do Chin. Ta książka jest dla każdego, kto chce lepiej poznać wyjątkową historię tej niewielkiej wyspy.

Martín Caparrós

Tamte czasy. Raport z teraźniejszości

tłum. Marta Szafrańska-Brandt

Wydawnictwo Literackie

premiera: 23.04.2025

„Przekroczyli właśnie 8 miliardów i przestraszyli się: uznali, że jest ich za dużo. Postanowili więc przeliczyć się dokładnie – jakby to miało cokolwiek zmienić” – tak zaczyna się nowa książka Martína Caparrósa Tamte czasy. Osiadły w Europie argentyński pisarz i dziennikarz, autor monumentalnych reportaży Głód i Ñameryka, proponuje niezwykły eksperyment myślowy: historię trzeciej dekady XXI wieku pisze tu historyk – a właściwie historyczka – z przyszłości. Dzięki temu zyskujemy jedyny w swoim rodzaju dystans do wydarzeń i problemów, które na co dzień towarzyszą dziś ludzkości.

W kolejnych rozdziałach Caparrós porusza kwestie eksplozji demograficznej, zmian w społeczeństwie, relacjach, rodzinie i sytuacji kobiet, analizuje nowe formy pracy i pojawienie się sztucznej inteligencji, opisuje siłę wielkich korporacji cyfrowych i ich wpływ na nasze życie, wzrost znaczenia Azji, nową broń i nieprzemijające religie.

Martín Caparrós jest wybitnym obserwatorem, a jego wyraziste poglądy łączą się w tej opowieści z twardymi danymi. Tamte czasy to wnikliwy i zajmujący raport dotyczący teraźniejszości widzianej z perspektywy jutra.

Evin Cetin, Jens Liljestrand

Niech twoja matka płacze. Reportaż ze szwedzkich przedmieść

tłum. Tomasz Feliks

Wydawnictwo ArtRage

premiera: 24.04.2025

Słychać strzały. Ale co tak właściwie dzieje się w Szwecji? Dlaczego na ulicach jednego z najbardziej rozwiniętych krajów świata regularnie dochodzi do ulicznych egzekucji?

Na to pytanie odpowiedzi szuka Evin Cetin, pochodząca z Kurdystanu adwokatka, która pomaga rodzinom ofiar strzelanin. Aby zrozumieć mechanizm stojący za przemocą, postanawia sama poznać osoby należące do przestępczego półświatka. Przeprowadzone przez nią rozmowy stanowią materiał źródłowy reportażu napisanego wspólnie z dziennikarzem Jensem Liljestrandem.

Niech twoja matka płacze to pełna wrażliwości opowieść o wykluczeniu, które rodzi desperację. O młodych ludziach, dla których handel narkotykami wydaje się jedyną szansą na godziwe życie. O chłopcach rozpoczynających przestępczą karierę w wieku wczesnoszkolnym, zapracowanych matkach tracących nad nimi kontrolę, przyjaciołach z dzieciństwa stających się śmiertelnymi wrogami. Kreśląc szereg bliższych i dalszych portretów, Cetin przedstawia czytelnikowi obraz brutalnego świata przedmieść, z którym zwykły Szwed zdaje się nie mieć nic wspólnego – ale czy na pewno?

Amy Chavez

Wdowa, Kapłan i Łowca Ośmiornic. O znikającym świecie japońskiej wyspy

tłum. Anna Skucińska

Wydawnictwo Bo.wiem

premiera: 15.04.2025

Na maleńkiej japońskiej wyspie Shiraishi, otoczonej wodami Morza Wewnętrznego, Amy Chavez spędziła lata, wsłuchując się w historie mieszkańców i dokumentując świat stopniowo odchodzący w zapomnienie.

Z przeprowadzonych rozmów wyłania się galeria ponad trzydziestu niezwykłych postaci. Poznajemy między innymi Hiro, ostatniego z łowców ośmiornic, Wdowę Fugu, której mąż zmarł po spożyciu trującej ryby, czy Byłego Naczelnika Poczty wracającego pamięcią do nocnych przepraw przez góry, by dostarczyć pilny telegram. Ich opowieści o codziennym życiu na wyspie oraz miejscowych tradycjach, wspomnienia z wojny i ze złotych lat turystycznego rozkwitu przeplatają się z relacjami o powszechnych problemach współczesności. Najdotkliwsze z nich to podupadająca lokalna gospodarka i starzejąca się społeczność, która z każdym rokiem maleje.

Wdowa, Kapłan i Łowca Ośmiornic to nakreślony z czułością obraz rodziny, ludzkiej wytrwałości i przemijania. To także intymny portret Japonii w przełomowym momencie, gdy stary świat ustępuje nowemu, a zarazem apel o ocalenie tej wyjątkowej wyspiarskiej społeczności.

Michael Coveney

Maggie Smith. Biografia

tłum. Robert Waliś

Wydawnictwo Poznańskie

premiera: 23.04.2025

Była przeciętnego pochodzenia, ale miała wyjątkowy talent. Doskonale grała drobnym gestem, mówiono o niej, że ma „błyskotliwe łokcie”. Jej znakami rozpoznawczymi były figlarnie przekrzywiona głowa i lekko ironiczne spojrzenie. Zdobyła dwa Oscary i trzy Złote Globy, nagrody Emmy, BAFTA i Tony, ale największą sławę zyskała dopiero pod koniec życia dzięki rolom profesor Minerwy McGonagall w ekranizacjach Harry’ego Pottera i hrabiny Violet Crawley w serialu Downtown Abbey. Nigdy nie obejrzała żadnego z odcinków tego ostatniego. „Kto ma na to czas?” – pytała. Uwielbiała plotkować.

Przed wami Maggie Smith.

Jej kariera to historia brytyjskiego teatru i kina w pigułce – sześć dekad znakomitych ról na scenach i przed kamerami. Współpracowała z największymi: grała u Laurence’a Oliviera i u boku Judi Dench czy Richarda Burtona. Wiedziała, kiedy należy zostać w cieniu, a kiedy błyszczeć gwiazdorskim blaskiem. Miała urocze wyczucie absurdu, chętnie żartowała, ale do pracy podchodziła z wręcz obsesyjną powagą, była niczym naukowiec w laboratorium. Biografia napisana przez Michaela Coveneya to wnikliwy, stworzony z ogromną sympatią portret jednej z najwybitniejszych osobowości scenicznych naszych czasów.

Caroline Darian

I już nigdy nie nazwę cię tatą. Dziennik córki Gisèle Pelicot

tłum. Oskar Hedemann

Wydawnictwo W.A.B.

premiera: 23.04.2025

Proces, który wstrząsnął światem.
Matka uznana za bohaterkę. Ojciec okrzyknięty potworem.
Oraz ich córka walcząca o przetrwanie.
Oto jej historia.

W listopadzie 2020 roku Caroline Darian dowiedziała się, że jej ojciec Dominique Pelicot został zatrzymany przez policję. W jego komputerze znaleziony dowody świadczące o tym, że od 2013 roku Pelicot odurzał swoją żonę Gisèle lekami i narkotykami, a następnie oddawał ją, niczego nieświadomą, mężczyznom, nie oczekując od nich w zamian żadnej zapłaty.

Caroline Darian z niezwykłą odwagą opowiada o tym, jak ta okrutna zbrodnia zniszczyła jej rodzinę. O próbach chronienia matki, gdy jednocześnie sama zmagała się z lękiem. O wyzwaniach, którym musiała stawić czoło, kiedy starała się wyjaśnić synowi, że nie ma już dziadka. I o tym, jak to jest, gdy dowiadujesz się, że twój ukochany ojciec jest brutalnym gwałcicielem.

Ta książka to wyznanie miłości córki do matki, której udało się zachować dumę i pozytywne nastawienie do życia nawet w najbardziej niesprzyjających momentach. Wszystko po to, by zamiast ofiar wstyd poczuli sprawcy i aby zmieniło się prawo. Matka i córka przekształciły swoją prywatną traumę we wspólną walkę.

John Dickie

Delizia! Wielka historia Włochów i ich jedzenia

tłum. Natalia Mętrak-Ruda

Wydawnictwo W.A.B.

premiera: 23.04.2025

Wszyscy kochają włoskie jedzenie. Ale jak to się stało, że Włosi jedzą tak smacznie? Twórcy reklam wmawiają nam, że odpowiedź leży w toskańskich winnicach i gajach oliwnych – wśród smaganych słońcem chłopów i mamme podających makaron pod pergolą. Ta nostalgiczna wizja mało ma jednak do czynienia z prawdziwą historią włoskiej kuchni. Przez tysiąc lat bowiem to włoskie miasta były magnesem dla tego wszystkiego, co tworzy dobre jedzenie: składników, utalentowanych kucharzy, pieniędzy i władzy. Włoskie jedzenie to jedzenie miejskie, a opowiadać o jego historii to znaczy opowiadać historię Włochów jako mieszkańców miast.

W książce Delizia! autor zabiera nas w podróż po smakach włoskich miast. Od gwaru średniowiecznego Mediolanu po pompatyczny Rzym czasów faszyzmu, od ogrodów renesansowej Ferrary po wstrętne uliczki dziewiętnastowiecznego Neapolu. Ukazując bogate miejskie życie, Delizia! dowodzi, że przemoc i intryga, a także kreatywność i smak połączyły się, by stworzyć najpopularniejszą kuchnię na świecie.

Iga Dzieciuchowicz

Teatr. Rodzina patologiczna

tłum. Wydawnictwo Agora

premiera: 23.04.2025

Wstrząsająca książka reporterska o przemocy w teatrze, cenie, jaką płaci się za sztukę, mechanizmach władzy i „ideach”, które pozwalają chronić sprawców.

Przemoc w polskim teatrze to nie pojedyncze incydenty, ale system budowany przez dekady. Od szkół teatralnych, gdzie młodzi adepci poddawani są upokarzającym praktykom, przez sceny, na których reżyserzy przekraczają granice w imię sztuki, aż po najwybitniejszych twórców, którzy swój autorytet budują na strachu i manipulacji.

Młode pokolenie mówi jednak: dość.

Reporterka Iga Dzieciuchowicz dociera do ofiar molestowania, dokumentuje przypadki mobbingu i nadużyć władzy, ale też pokazuje, jak wycisza się kontrowersje. Opisuje bezprecedensowy moment – falę zmian i dyskusji, które rozpoczął jej głośny, rezonujący do dziś reportaż z 2021 roku.

Oddaje głos aktorkom i aktorom, reżyserkom i reżyserom, dyrektorkom i dyrektorom, osobom pracującym w teatrach. Konfrontuje się z największymi nazwiskami i zadaje pytania o najbardziej niewygodne dla nich fakty, by umożliwić im komentarz. To pierwsza książka, która tak kompleksowo ujmuje, jak przemocowe mechanizmy w teatrze się rodzą, utrwalają, rozrastają. I próchnieją.

Matthew Gabriele, David M. Perry

Wieki światłe. Nowa historia średniowiecznej Europy

tłum. Łukasz Muniowski

Wydawnictwo Prześwity

premiera: 18.04.2025

Ta książka wydobywa prawdę z mroku mitów. Odrzuca powszechne błędy w postrzeganiu europejskiego średniowiecza. Zamiast stereotypów pokazuje piękno i braterstwo, które rozkwitły pośród tych krwawych czasów. Opisuje, jak średniowiecze, które w rzeczywistości było czasem innowacji, utorowało drogę do renesansu i oświecenia.

Słowo „średniowieczny” przywodzi na myśl mroczne skojarzenia: łączymy je z przesądami, stagnacją, barbarzyństwem i kiepską higieną. Mit panującego wówczas „mroku” zaciemnia prawdę, a przecież średniowiecze to wyjątkowy czas w historii ludzkości. Autorzy przedstawiają jego rzeczywisty obraz – jako epoki skomplikowanej, pięknej i brutalnej.

Książka obejmuje dziesięć wieków i dotyczy rozległego obszaru – od Europy przez Azję do Afryki, rzucając nowe światło na znane postacie i wydarzenia historyczne. Autorzy pozwalają nam inaczej spojrzeć na upadek Rzymu, rządy Karola Wielkiego, wikingów, krucjaty i epidemię dżumy, wzbogacając narrację o wieloreligijną Iberię, początki Bizancjum, a także geniusz św. Hildegardy i rządy królowych. Naszą podróż zaczynamy pod gwieździstym sklepieniem stworzonym na życzenie cesarzowej o germańskich, romańskich, hiszpańskich, bizantyjskich i chrześcijańskich korzeniach. Kończymy ją niemal tysiąc lat później, gdy zainspirowany tymi samymi gwiazdami poeta Dante tworzy ponadczasową, epicką sagę o niebie i piekle.

Autorzy przypominają nam, jak zmieniały się tworzone przez ludzi granice i jakie możliwości odsłoniło przed nami poznanie przeszłości. Średniowiecze było epoką ognia, który jednocześnie rozświetlał zachwycające witraże w katedrach i rozpalał stosy, na których płonęli heretycy.

Irena Grudzińska-Gross

Wielka karuzela. Życie Aleksandra Weissberga-Cybulskiego

Wydawnictwo Znak

premiera: 9.04.2025

Zadeklarowany komunista i szpieg, który padł ofiarą prześladowań NKWD. Ofiara komunizmu i więzień, którego ze stalinowskich więzień próbował wyciągnąć sam Albert Einstein. Po wyjściu na wolność trafił wprost do krakowskiego getta, aby następnie wziąć udział w powstaniu warszawskim.

Aleksander Weissberg-Cybulski, prawdopodobnie największy polski intelektualista, o którym nie mieliście pojęcia.

Biografia Ireny Grudzińskiej-Gross to pierwsza tak obszerna opowieść o człowieku, który ponad dwie dekady przed Archipelagiem GUŁag Sołżenicyna zdemaskował terror stalinowskiej Rosji. Na kartach Wielkiej czystki opisał genezę i mechanizmy działania radzieckiego systemu przemocy, ale też postawę psychologiczną osadzonych w komunistycznych więzieniach. Grudzińska-Gross pokazuje też jego przyjaźnie z wybitnymi artystami i działaczami: Brechtem, Czapskim, Koestlerem, czy Giedroyciem. Wypełnione dyskusjami kawiarnie przedwojennego Berlina, krwawo stłumione marzenie o utopijnej Moskwie i niepewność powojennego Paryża – to krajobrazy, w których prowadzona jest ta barwna historia.

Upór, niezrażona przeszkodami praktyczność, konkretność, niestrudzona energia. Oto Aleksander Weissberg-Cybulski, pasażer dziejowej karuzeli, który w swym życiorysie skupił największe tragedie XX wieku, by zwycięsko z nich wyjść.

Marta Grzywacz

Radość Soboty. Archiwum życia i śmierci

Wydawnictwo Czarne

premiera: 9.04.2025

„To, czego nie mogliśmy wykrzyczeć przed światem, zakopaliśmy w ziemi”.

Tuż po rozpoczęciu II wojny światowej Emanuel Ringelblum, trzydziestodziewięcioletni historyk, nauczyciel i działacz społeczny, zaczyna gromadzić informacje o życiu Żydów pod okupacją niemiecką. Niedługo potem zaprasza do współpracy innych – podobnie jak on historyków i społeczników, a także ekonomistów, literatów, przedsiębiorców. W getcie warszawskim powstaje tajna organizacja Oneg Szabat („Radość Soboty”), która ma zbierać dowody na istnienie żydowskiego świata: relacje, dzienniki, prywatną korespondencję, teksty literackie, zdjęcia, rysunki, prasę, dokumenty, programy teatralne, kartki na żywność… Kiedy wiadomo już, że koniec getta jest bliski, grupa wtajemniczonych ukrywa zgromadzone archiwum pod ziemią. Spośród kilkudziesięciu osób zaangażowanych w prace Oneg Szabat wojnę przeżyją trzy. I tylko jedna z nich będzie wiedziała, gdzie znajduje się Archiwum Ringelbluma.

Marta Grzywacz przywraca pamięć o archiwistach Oneg Szabat i ich heroicznej pracy. Emanuel Ringelblum, Hersz Wasser, Eliahu Gutkowski, Izrael Lichtensztajn, Szymon Huberband, Rachela Auerbach i inni nie mieli złudzeń co do własnego losu, ale zbierali świadectwa żyjących z myślą o potomnych. Zdawali relację z własnej zagłady.

Książka wydana pod patronatem Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma.

Katie Hickman

Waleczne serca. Kobiety Dzikiego Zachodu

tłum. Tomasz Bieroń

Wydawnictwo: Znak Horyzont

premiera: 9.04.2025

Wyruszyły w poszukiwaniu lepszego świata – ale same musiały go sobie stworzyć.

W XIX wieku serce Ameryki biło na Zachodzie. Kusił wizją nowego życia, mamił obietnicą złota, tylko czekającego, by po nie sięgnąć. Miliony ludzi ruszyło za horyzont, tysiące kilometrów w nieznane.

Żony i matki miesiącami podróżowały przez pustkowia w poszukiwaniu nowego domu. Niektóre oszalały w drodze. Inne liczyły groby rozsiane po preriach. Niewolnice wbrew swojej woli musiały podążyć za swoimi „właścicielami”. Rdzenne Amerykanki zakopywały żywcem swoje córki, by schować je przed białymi braćmi. Wywiezione siłą z Chin kobiety i dziewczynki z rozpaczy skakały ze statków w mroczną toń, a te, które przetrwały podróż, były sprzedawane w dokach San Francisco.

Zachód nie był łaskawy dla swoich córek. Ale one się nie poddały i zbudowały nową Amerykę.

Eleanor Janega

Kobieta średniowiecza

tłum. Justyna Kukian

Wydawnictwo Port

premiera: 9.04.2025

W średniowieczu idealne kobiety musiały urodzić wiele dzieci i być wstrzemięźliwe seksualnie. A najlepiej gdyby były zakonnicami. Powinny mieć urodę Heleny Trojańskiej, ale nie rzucać się w oczy. Być pracowite, ale jednocześnie mieć czas dla rodziny.

Średniowieczni mężczyźni w swoich koncepcjach płci inspirowali się filozofią grecką i rzymską, którą łączyli z teologią chrześcijańską. Wyrażali konkretne oczekiwania, jak kobiety powinny wyglądać, kochać, żyć, pracować, zachowywać się.

Autorka zabiera nas w pasjonującą podróż uliczkami średniowiecznych miasteczek i wsi, gdzie spotkamy kowalki, płatnerki, piwowarki, handlarki czy rzemieślniczki. Kobiety, które musiały na nowo zdefiniować swoją tożsamość i dzięki którym średniowieczne społeczeństwo mogło w ogóle funkcjonować.

Eleanor Janega nie tylko opowiada historię, ale również rzuca nowe światło na to, jak średniowieczny świat ukształtował współczesne pojęcie płci, równości i tożsamości. To książka dla wszystkich, którzy chcą zrozumieć, jak przeszłość wpływa na współczesne zrozumienie roli kobiet w społeczeństwie.

Agata Jankowska

Soberlife. Jak trzeźwieją kobiety

Wydawnictwo Wielka Litera

premiera: 11.04.2025

Uzależnione kobiety tak samo jak mężczyźni zasługują na pomoc w walce ze swoją chorobą. 

Dziennikarka Agata Jankowska zabiera głos w sprawie, o której wreszcie musimy zacząć rozmawiać. Uzależnienie to choroba, która może dotknąć każdego bez względu na wiek, status społeczny czy płeć. Ale wiele osób wciąż wierzy w krzywdzące stereotypy. Kobiety mierzą się ze swoimi problemami same, w ukryciu, bez wsparcia najbliższych i systemowej opieki zdrowotnej. Nie każda ma siłę i odwagę, by poprosić o pomoc.

Ta książka może pomóc tobie, twojej żonie, matce, córce, kobietom, które znasz i kochasz. Są tu opowieści o upadku, nadziei, miłości i ogromnej sile, którą bohaterki niespodziewanie w sobie odnalazły i dzięki której odzyskały wolność. Autorka oddaje też głos specjalistom z różnych dziedzin, którzy na co dzień pomagają w walce o trzeźwe życie.

Katarzyna Jasiołek

Dom mody Telimena. Co nosiły Polki

Wydawnictwo Marginesy

premiera: 9.04.2025

Styl, szyk i elegancja – trudno sobie wyobrazić, że tak można określić modę kobiecą w ponurej rzeczywistości PRL. A jednak. Do rewolucji w ubiorze przyczynił się założony w 1957 roku w Łodzi dom mody Telimena, który szybko zaczął wyznaczać trendy na polskich ulicach.

Ubrania Telimeny były pożądane przez niemal wszystkie Polki: nie tylko zwykłe kobiety, ale także aktorki, piosenkarki, prezenterki. To właśnie łódzkie przedsiębiorstwo przygotowało kreację dla Wisławy Szymborskiej na uroczystość wręczenia Nagrody Nobla. Za kulisy pokazów mody i do wzorcowni wpadały gwiazdy estrady i telewizji, aby wybrać lub uszyć dla siebie coś niepowtarzalnego. Reszcie klientek musiały wystarczyć wizyty w salonach firmowych Telimeny, rozsianych po całym kraju.

Jej sukces krył się w użyciu materiałów najwyższej jakości oraz pracy wybitnych krawcowych i projektantek, które śledziły paryskie trendy, by później zaadaptować je do rodzimych upodobań, warunków pogodowych i dostępnych tkanin. Telimena ubierała jednak nie tylko Polki – szyła także odzież na eksport i organizowała prestiżowe rewie, reklamując nasz kraj w wielu zakątkach świata.

Jak przedsiębiorstwo odbierała prasa? Kiedy i dlaczego nastąpił w nim wielki przewrót? Co takiego się stało, że Telimena przestała wyznaczać trendy?

W książce Katarzyny Jasiołek zajrzymy pod podszewkę słynnego łódzkiego domu mody, by prześledzić jego narodziny i rozwój, przyjrzeć się pożądanym przez dekady strojom oraz poznać historię ludzi stojących za jego sukcesem.

Sandeep Jauhar

Serce. Historia

tłum. Jan Dzierzgowski

Wydawnictwo W.A.B.

premiera: 9.04.2025

Wciągająca opowieść ukazująca piękno, tajemnicę i cud ludzkiego serca.

Od wieków ludzkie serce wydawało się być poza naszym zrozumieniem: nieodgadniona, drżąca masa, która w jakiś sposób jest motorem emocji i siedzibą duszy. Jak pokazuje kardiolog i autor bestsellerów Sandeep Jauhar, dopiero niedawno zburzyliśmy odwieczne tabu i opracowaliśmy procedury, które zmieniły sposób, w jaki żyjemy.

Jauhar opowiada barwną i mało znaną historię lekarzy, którzy ryzykowali swoje kariery i pacjentów, którzy ryzykowali życie, aby poznać i wyleczyć nasz najważniejszy organ. Przedstawia Daniela Hale’a Williamsa, afroamerykańskiego lekarza, który przeprowadził pierwszą na świecie operację na otwartym sercu. Poznajemy C. Waltona Lilleheia, który połączył układ krwionośny pacjenta ze zdrowym dawcą, torując drogę maszynie płuco-serce. Spotykamy też Wilsona Greatbatcha, który uratował miliony ludzi dzięki wynalezieniu rozrusznika serca – przez przypadek. Jauhar zręcznie splata historie odkryć i porażek z poruszającymi opowieściami o pacjentach, których leczył przez wiele lat. Konfrontuje się również z ograniczeniami technologii medycznej, argumentując, że postęp zależy bardziej od tego, jak zdecydujemy się żyć, niż od urządzeń, które wymyślimy.

Katarzyna Kachel

Atypowa głowa. Moje życie w spektrum. Rozmowy o neuroróżnorodności

Wydawnictwo Filia

premiera: 30.04.2025

Słyszą, że są dziwakami, geniuszami, świrami, Einsteinami, debilami, wrażliwcami, pojebami, błaznami, głupcami, kosmitami. Czują, że odstają, że wylądowali na innej planecie, której zasady są dla nich trudne, często wręcz krzywdzące.

Według WHO co setna osoba jest w spektrum zaburzeń autyzmu. W Polsce z roku na rok stawia się coraz więcej diagnoz, także dorosłym. Osoby, które ją otrzymują, często czują lęk, zagubienie, nie wiedzą, czego się spodziewać. Tym bardziej że może ona oznaczać zarówno zrozumienie i pomoc środowiska, jak i stygmatyzację.

Katarzyna Kachel z niezwykłą wrażliwością i empatią pokazuje nam świat tych, z którymi być może pracujemy, obok których żyjemy i którymi jesteśmy.

Ta książka to poruszające historie ludzi neuroróżnorodnych i próba zrozumienia przez nich samych, jak przetrwać bez konieczności bolesnego dopasowywania się i łamania kręgosłupa.

Patrick Radden Keefe

Głowa węża. Przemytnicy z Chinatown i amerykański sen

tłum. Jan Dzierzgowski

Wydawnictwo Czarne

premiera: 30.04.2025

Czerwiec 1993 roku. Statek handlowy Golden Venture osiada na mieliźnie nieopodal wybrzeży Nowego Jorku. Na pokładzie znajduje się dwustu osiemdziesięciu sześciu obywateli Chin, są skrajnie wyczerpani i odwodnieni. Próbują przedostać się na ląd. Części nie udaje się dopłynąć do brzegu. Ci, którzy przeżyją, będą się starać o azyl, na ogół jednak bezskutecznie – najpierw zostaną rozsiani po więzieniach, a potem deportowani.

Dla Patricka Raddena Keefe’a katastrofa statku staje się kanwą wielowątkowej opowieści o nielegalnej chińskiej migracji do Stanów Zjednoczonych. Odsłania kulisy szmuglerskiego podziemia, którym kieruje charyzmatyczna Siostra Ping – shetou,„głowa węża”. To ona umożliwiła przyjazd do USA co najmniej czterem tysiącom swoich rodaków, budując w ten sposób przemytnicze imperium warte czterdzieści milionów dolarów.

Wnikliwy reportaż Keefe’a powstał na podstawie ponad trzystu wywiadów z przemytnikami, agentami FBI i politykami. To benedyktyńska praca na źródłach, ale z prawdziwie hollywoodzką dramaturgią; wartko napisana historia kryminalna, a jednocześnie ważny głos w gorących dyskusjach o polityce migracyjnej.

Arkadiusz Lorenc

Polska na prochach

Wydawnictwo Zysk i S-ka

premiera: 8.04.2025

W Stanach Zjednoczonych epidemia uzależnień od leków przerodziła się w poważny kryzys, o którym mówi dziś cały świat. A co się dzieje w Polsce? Choć skala problemu jest inna, to mechanizmy bywają zatrważająco podobne. Nadużywanie pigułek i uzależnienie od leków nie musi zaczynać się od czarnego rynku. Wystarczą leki dostępne w aptekach, na receptę lub nie, a nawet suplementy diety przyjmowane bezmyślnie, często w kombinacjach, które mogą okazać się toksyczne.

Autor zagląda za kulisy polskiej farmakologii. Opisuje szkodliwe skutki nieodpowiedzialnego samoleczenia, nadużywania antybiotyków czy stosowania leków niezgodnie z ich przeznaczeniem, ale za to w zgodzie z trendami lansowanymi przez celebrytów. Pokazuje zatrważające dane. Rozmawia z lekarzami, farmaceutami i pacjentami, by ustalić, dlaczego w Polsce tak łatwo ulegamy chęci sięgnięcia po tabletkę.

Polska na prochach to ostrzeżenie i wezwanie do działania, bo jeśli nie wyciągniemy wniosków z doświadczeń innych krajów – jak Stany Zjednoczone – może nas spotkać taki sam los.

Stanisław Łubieński

Drugie życie Czarnego Kota

Wydawnictwo Agora

premiera: 9.04.2025

Miasto to pomnik człowieka. Z impetem zderzających się płyt tektonicznych niszczymy stare i tworzymy nowe krajobrazy. Czy można opowiedzieć historię miasta inaczej, by ani człowiek, ani beton, żelazo czy szkło nie były głównymi bohaterami? Niech będą nimi pozostałości prastarych puszcz, rosnące na pomnikach porosty, ale i ruderalne samosiejki kiełkujące spomiędzy chodnikowych płyt. Ta osobista, poetycka książka nauczy was dostrzegać przyrodę wokoło i sprawi, że odkryjecie swoją okolicę na nowo.

Mateusz Mazzini

Włochy prawdziwe. Podróż śladami mafii, migracji i kryzysów

Wydawnictwo Szczeliny

premiera: 9.04.2025

„Przeklęty jest to kraj, który mieści w sobie tyle piękna, że stał się jego synonimem” – pisze Mateusz Mazzini w fascynującym reportażu o państwie, o którym myślimy, że jest częścią naszego wspólnego, europejskiego dziedzictwa. Pod podszewką bogactwa kulturowego, rozpoznawalnych na całym świecie krajobrazów i idealnych do fotografowania widoków kryją się opisane przez autora wielkie kryzysy, społeczne sprzeczności, a także nadchodząca apokalipsa gospodarcza i klimatyczna.

Powszechna korupcja, pojawienie się afrykańskich mafii, nielegalna imigracja i rosnące różnice w poziomie życia na południu i na północy Włoch to tylko niektóre z poruszanych w tej książce tematów. Jest to także opowieść o społeczeństwie, które znieczuliło się na przestępczość. Jak mówi jeden z rozmówców Mazziniego, prostytucja i handel narkotykami były we Włoszech długo postrzegane jako czyny nieszkodliwe społecznie i przez to bagatelizowane.

To także książka na wskroś osobista, przepełniona historiami o przodku autora, Giuseppe Mazzinim, włoskim bohaterze narodowym, który był – obok Garibaldiego – jedną z najważniejszych postaci w procesie zjednoczenia Włoch w XIX wieku. Przygotujcie się na opowieść daleką od kolorowych i banalnych wspomnień z wakacji – zamiast tego dostaniecie autentyczny, wielowymiarowy obraz Włoch, do tej pory nieobecny w świecie polskich mediów. Po lekturze tej książki zrozumiecie, jakie są prawdziwe Włochy – kraj fascynujący, ale też cierpiący i pełen sprzeczności.

Wolfgang Münchau

Kaput. Koniec niemieckiego cudu gospodarczego

tłum. Barbara Kocowska

Wydawnictwo Prześwity

premiera: 4.04.2025

Jaka przyszłość czeka największą europejską gospodarkę?

Do niedawna Niemcy jawiły się jako wzór sukcesu gospodarczego i politycznego. Wydawało się, że napędzany eksportem niemiecki model gospodarczy zapewnia pomyślność i dobrobyt, a Angela Merkel jest „prawdziwym przywódcą wolnego świata”. Zmiany geopolityczne z ostatnich lat pokazały jednak, że za wieloletnie uzależnienie od taniego rosyjskiego gazu czy niemożność dotrzymania kroku firmom motoryzacyjnym z USA i Chin w wyścigu do elektromobilności Niemcy muszą zapłacić wysoką cenę.

Wolfgang Münchau dowodzi, że słabości niemieckiej gospodarki narastały od dekad Neomerkantylistyczna polityka państwa, napędzana bliskimi relacjami między elitami przemysłowymi, finansowymi i politycznymi, sprawiła, że Niemcy – nadmiernie polegające na autorytarnej Rosji i Chinach – pozostały w tyle i nie były w stanie dostosować się do cyfrowej rzeczywistości XXI wieku.

Ta książka wyjaśnia , dlaczego okres prosperity w Niemczech dobiegł końca.

Madhumita Murgia

W cieniu AI. Jak sztuczna inteligencja ingeruje w nasze życie?

tłum. Michał Lipa

Wydawnictwo Port

premiera: 23.04.2025

Kiedy algorytmy przejmują kontrolę, co zostaje z naszej wolnej woli?

Brytyjska poetka, dostawca jedzenia z Pittsburgha, indyjski lekarz i chiński aktywista na wygnaniu pozornie nie mają ze sobą nic wspólnego. Łączy ich jedno – brutalna ingerencja sztucznej inteligencji w ich życia.

W cieniu AI pokazuje, jak systemy oparte na algorytmach zmieniają nasze życie. Od technologii wskazującej dzieci jako potencjalnych przestępców, przez wszechobecną inwigilację na ulicach, aż po aplikacje umożliwiające diagnozowanie chorób na odległość. AI już teraz odgrywa znaczącą rolę w naszej rzeczywistości – jest wszechobecna w internecie, w chatbotach lub mediach społecznościowych. Ale wpływa też na relacje międzyludzkie, edukację naszych dzieci, pracę, finanse, usługi publiczne, aż po prawa człowieka. Sztuczna inteligencja ingeruje w nasze życia, czy tego chcemy, czy nie.

Oddając głos zwykłym ludziom, daleko od wygodnego świata Doliny Krzemowej, Madhumita Murgia bada wpływ nowoczesnych technologii na jednostki i całe społeczeństwa. Pisze również o tym, że jako ludzie powinniśmy wspólnie uzgodnić, jakie wartości i zasady chcemy zakodować w tych systemach oraz jakie ograniczenia na nie nałożyć.

Porywająca opowieść o tym, co to znaczy być człowiekiem w świecie zmienionym przez sztuczną inteligencję.

Katarzyna Rodacka

Domy na piasku. Polacy w Iranie (1942–1945)

Wydawnictwo Znak

premiera: 9.04.2025

4 kwietnia 1942 roku. Statek z pierwszymi Polakami dociera do Pahlawi w Iranie. Wita ich piaszczysta plaża – to tutaj powstanie miasteczko: setki białych namiotów, które na długie tygodnie staną się domem dla kilkudziesięciu tysięcy ludzi. Niektórzy po zejściu na ląd całują perską ziemię.

Ci, którzy przeżyli podróż z Sybiru, wierzą w szansę na normalne życie, mają nadzieję na powrót do Polski i ponowne spotkanie z bliskimi. Liczą, że tutaj ich los się odmieni.

Zainspirowana historią własnej rodziny autorka pieczołowicie rekonstruuje ścieżki Polaków w Iranie. Przeczesuje archiwa i rozmawia z tymi, którzy jako dzieci odbyli dramatyczną podróż do wolności. Domy na piasku to jednocześnie opowieść o mniej znanych kartach z historii II wojny światowej i poruszający obraz uniwersalnego doświadczenia uchodźców.

Robert Rutkowski, Irena A. Stanisławska

Alkoiluzja. Wyjście z alkoholowej sekty

Wydawnictwo NEWHOMERS

premiera: 23.04.2025

Czy jesteśmy ofiarami największej iluzji naszych czasów?

Robert Rutkowski, doświadczony terapeuta, wspólnie z Ireną A. Stanisławską pokazuje, jak działa społeczna presja, jak bardzo jesteśmy poddani iluzji i jak możemy się z niej wyrwać. To książka, która zmienia myślenie – i może zmienić życie. Jeśli chcesz dowiedzieć się prawdy, której nikt nie chce usłyszeć, Alkoiluzja jest dla Ciebie.

To książka o tym, jak wszyscy zostaliśmy oszukani. O tym, jak wielkie koncerny, politycy i kultura wmówili nam, że picie jest normalne, a nawet „zdrowe”.

Czy naprawdę masz wybór, czy tylko myślisz, że go masz?

Ula Ryciak

Rozbici. Nireńska i Karski

Wydawnictwo Literackie

premiera: 16.04.2025

Poruszająca opowieść o wyboistej żydowsko-polskiej miłości naznaczonej wojennymi przeżyciami.

Londyn, lata 30. XX wieku. Spotykają się przelotnie, zatrzymują ślady spojrzeń. Zanim połączy ich uczucie, rozdzieli ich wojna. Ona – Żydówka z Warszawy, z determinacją szuka wolności i prawa do ekspresji na scenie. On – katolik z biednej łódzkiej rodziny, świetnie zapowiadający się dyplomata.

Po latach odnajdą się w Ameryce. Jan Karski przybędzie tam jako emisariusz polskiego rządu, by dać świadectwo dokonującej się w Europie Zagłady Żydów. Otrzyma za to tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata i będzie nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla. Pola Nireńska, która straci znaczną część rodziny w Holokauście, wyjedzie za ocean, by tańczyć. Po trzech dekadach zacznie święcić triumfy jako choreografka.

Zbliży ich nie to, co wspólnie pamiętają, lecz to, o czym próbują zapomnieć.

Ula Ryciak, autorka m.in. bestsellerowych opowieści o Agnieszce Osieckiej (Potargana w miłości), Kalinie Jędrusik (Niemoralna. Kalina), Rubinsteinach (Nela i Artur. Koncert intymny Rubinsteinów) i Zofii Chomętowskiej (Światłoczuła. Kadry z życia) mierzy się z tajemnicą uwikłanego w przeszłość związku, w którym osobiste splata się z politycznym, a rozdarci poczuciem winy partnerzy wciąż od nowa reanimują łączące ich uczucie.

Rozbici to historia o tym, że przeszłość nigdy nie odchodzi, staje się teraźniejszością i determinuje przyszłość. A ciało pamięta to, co umysł wolał zapomnieć.

Leonie Schöler

Okradzione. Jak kobiety napisały historię, a mężczyźni okryli się chwałą

tłum. Artur Kożuch

Wydawnictwo Otwarte

premiera: 9.04.2025

Czy kiedykolwiek zastanawialiście się, dlaczego tak mało kobiet pojawia się na kartach podręczników? Albo kto naprawdę stoi za największymi odkryciami naukowymi i technologicznymi?

Leonie Schöler w swojej przełomowej książce ujawnia zaskakującą historię kradzieży intelektualnych na masową skalę, których ofiarami były ONE – kobiety.

Od Rosalind Franklin, bez której struktura DNA wciąż mogłaby pozostać tajemnicą, po Milevę Marić, której geniusz matematyczny był fundamentem powstania teorii względności Einsteina.

Schöler przedstawia poruszające historie kobiet, które miały odwagę zmieniać świat, mimo że świat często odmawiał im uznania. Nie tylko odkrywa losy tych zapomnianych pionierek, ale także obnaża mechanizmy wykluczania kobiet z przestrzeni intelektualnej i kulturowej.

To lektura budząca wiele emocji, prowokująca do refleksji, wciągająca jak najlepsza powieść, ale opisująca to, co wydarzyło się naprawdę. Dzięki wyjątkowej narracji i ogromnej dbałości o szczegóły Leonie Schöler przywraca należne miejsce tym „niewidzialnym bohaterkom” historii.

Książka idealna dla każdego, kto pragnie zrozumieć prawdziwe dzieje ludzkości – w ich pełnym wymiarze.

Jason Schreier

Play Nice. Powstanie, upadek i przyszłość Blizzarda

tłum. Bartosz Czartoryski

Wydawnictwo SQN

premiera: 9.04.2025

Dla fanów gier wideo nazwa Blizzard Entertainment kiedyś oznaczała perfekcję. Renomowane studio stojące za klasykami takimi jak Diablo i World of Warcraft słynęło z tego, że stawiało radość z grania ponad wszystko. To, co zaczęło się jako marzenie dwóch studentów UCLA – tworzenie gier, w które sami chcieli grać – przerodziło się w gamingowe imperium z tysiącami pracowników, milionami fanów i miliardowymi przychodami.

Jednak w 2013 roku, gdy Blizzard anulował jeden ze swoich najbardziej oczekiwanych projektów, Bobby Kotick, budzący kontrowersje prezes korporacyjnej spółki matki Activision, otrzymał pretekst do ograniczenia niezależności Blizzarda. Activision zaczęło przejmować kontrolę nad firmą od środka. Niedopracowane gry, katastrofalne wpadki PR-owe, masowe zwolnienia i wstrząsający pozew zniszczyły reputację Blizzarda.

Oparte na ponad 300 wywiadach z obecnymi i byłymi pracownikami Play Nice odsłania kulisy 33-letniej historii Blizzarda – historii pełnej kreatywności, frustracji, piękna i zdrady. To opowieść o tym, co tak naprawdę znaczy „krwawić na niebiesko” i jak wygląda starcie bezlitosnej pogoni za zyskiem z artystycznym idealizmem.

Karolina Skowron-Baka

Feminizm to weganizm. Dlaczego feministki powinny walczyć o prawa zwierząt

Wydawnictwo Krytyki Politycznej

premiera: 16.04.2025

Feminizm to weganizm. Dlaczego feministki powinny walczyć o prawa zwierząt Karoliny Skowron-Baki to przełomowa książka, która odkrywa głębokie związki między walką o prawa kobiet a walką o prawa zwierząt. Autorka, doświadczona działaczka społeczna, w przejmujący sposób ukazuje, jak seksizm i gatunkowizm wzajemnie się wzmacniają, normalizując przemoc i uprzedmiotowienie zarówno kobiet, jak i zwierząt.

Dzięki zebranym badaniom, licznym przykładom i osobistym historiom książka ukazuje brutalne mechanizmy systemowej opresji, jednocześnie wzywając do solidarności – zarówno między ludźmi, jak i wobec innych czujących istot. Skowron-Baka przekonuje, że przyszłość feminizmu to połączenie sił z ruchem prozwierzęcym, by wspólnie budować świat oparty na empatii, szacunku i sprawiedliwości.

To inspirująca lektura dla osób, które chcą głębiej zrozumieć powiązania między różnymi formami wykluczenia i włączyć się w tworzenie bardziej egalitarnego społeczeństwa. Nie tylko dla feministek i weganek, ale wszystkich, którym bliska jest idea sprawiedliwości międzygatunkowej.

Beata Słama

Planeta Hala. Opowieści z Hali Gąsienicowej

Wydawnictwo Czarne

premiera: 23.04.2025

Gdyby porównać Tatry do Układu Słonecznego, okazałoby się, że jedną z jego najważniejszych planet jest Hala Gąsienicowa. Zupełnie oddzielna, z niezwykłą atmosferą, stanowi szczególną część tatrzańskiego mikrokosmosu.

Jeżeli chce się poznać historię chodzenia po Tatrach, warto zacząć właśnie tutaj: usiąść nad Czarnym Stawem, spojrzeć na szczyty wokół, sprawdzić, jakie szlaki tamtędy biegną. Hala łączy różne części Tatr nie tylko geograficznie, ale i symbolicznie, za sprawą dawnych anegdot, opisów z przewodników i opowieści. To także miejsce, w którym chyba każdemu nasuwa się pytanie: dla kogo dziś są góry?

By spróbować na nie odpowiedzieć, Beata Słama wraca do czasów, kiedy w Tatry wybierała się jedynie garstka ciekawskich, a wszystko, co widzieli, było nowe. Do czasów zachwytów nad pięknem krajobrazu, góralskim folklorem, błękitem goryczki i fioletem krokusów. Nie mogło w tej opowieści zabraknąć Kazimierza Przerwy-Tetmajera, Mieczysława Karłowicza, Mariusza Zaruskiego czy Walerego Eljasza. Nie obyłoby się też bez opisów niezwykłych wycieczek Tytusa Chałubińskiego czy trudów wyprawy Bolesława Prusa.

Planeta Hala to także historia miejsc, które stały się symbolami Tatr o wiele później, takich jak taborisko Rąbaniska, Murowaniec czy Betlejemka. I wreszcie to osobista historia samej autorki – warszawianki, która wybrała Zakopane.

Paweł Smoleński

Trędowate kobiety czyszczą ryż

Wydawnictwo Czarne

premiera: 30.04.2025

Trąd w Indiach to ciągle wyrok, społecznie bywa gorszy niż śmierć. Chorzy zostają wykluczeni, ich dzieci nie mogą chodzić do szkoły, krewni tracą pracę. W 1969 roku polski pallotyn kupił w Indiach kilkanaście akrów ziemi z myślą o niesieniu pomocy. Nazwał to miejsce Jeevodaya – Świt Życia. Wieści o osadzie szybko się rozeszły, przybywali do niej potrzebujący. Ojciec Wiśniewski opisywał ich losy w swoim dzienniku. 

Chorzy funkcjonowali tu według rytmu wyznaczanego przez kościelne dzwony i pracę. Trędowate kobiety czyściły ryż: wysypywały go na słomiane palety i podrzucały tak długo, aż gubił plewy. Takie życie przynosiło im spokój. Zmieniło się to wraz z przybyciem następców ojca Wiśniewskiego.

W swojej ostatniej książce Paweł Smoleński z reporterską wnikliwością pokazuje złożoność historii ośrodka Jeevodaya. Nie podsuwa interpretacji, nie pozwala czytelnikowi na komfort łatwego oburzenia. Zostawia nas raczej z pytaniem: czym jest prawdziwa pomoc i jaka jest jej cena?

Michał Tabaczyński

Kieszonkowa metropolia. W rok dookoła Bydgoszczy

Wydawnictwo Czarne

premiera: 23.04.2025

Co wiemy o Bydgoszczy? Michał Tabaczyński przekonuje, że na tożsamość tego miejsca składają się „gorączka niedookreślenia” i wyparta przeszłość. Nowoczesność przynieśli tu Niemcy, inwestując w Pruską Kolej Wschodnią i kanał łączący Noteć z Brdą. Projektowali swój mały Berlin, miasto idealne, którego ślady widać do dziś. Znani pisarze, owszem, odwiedzali Bydgoszcz, ale stacjonowali w koszarach (Heinrich Böll) albo pracowali w miejskiej rzeźni (J.D. Salinger). Mniej znani, jak Mieczysław Piotrowski, umieszczali tu akcję swoich najlepszych powieści. Nad tym „miastem niczyim” musiała się jednak unosić szczególna aura, skoro w międzywojniu stało się ezoteryczną stolicą Polski, do której zjeżdżali jasnowidze, by zakładać swoje wydawnictwa i gabinety.

Kieszonkowa metropolia to także książka osobista, bo Michał Tabaczyński opowiada o swoim miejscu urodzenia – to wyprawa w głąb siebie, do „miasta, którego nie ma”. Może właśnie w Bydgoszczy najlepiej się myśli o czasie, pamięci i historii?

Krzysztof Tomasik

Homolobby. Aktorzy II RP

Wydawnictwo Krytyki Politycznej

premiera: 23.04.2025

Autor bestsellerowych Homobiografii powraca – tym razem z opowieścią nie o pisarzach, lecz o aktorach.

Barwna narracja splata losy grupy mężczyzn urodzonych pod koniec XIX wieku, ukazując, jak wyglądało życie homoseksualnych aktorów w II Rzeczypospolitej i w czasie wojny. Książka odsłania kulisy teatru, kina i kabaretu, gdzie w subtelny sposób przemycano wątki nienormatywnej seksualności.

Wśród fascynujących bohaterów znajdziemy m.in. sekretarza Poli Negri, syna zamożnego warszawskiego architekta, kochanka Eugeniusza Bodo oraz pierwszego aktora, który w polskim teatrze pojawił się nago na scenie. Ich biografie pełne są wielkich romansów, prób podbicia stolicy, wyjazdów do Paryża i Hollywood, ale także dramatycznych wydarzeń – od samobójstwa z powodu nieszczęśliwej miłości po śmiertelny zawał serca podczas spektaklu.

Czy w polskiej historii istniało „homolobby” – wpływowa sieć homoseksualnych aktorów wspierających się nawzajem? Odpowiedź znajdziecie w tej książce.

Ashlee Vance

Niebo na sprzedaż. Wizjonerzy, którzy ruszyli na podbój kosmosu

tłum. Mateusz Borowski

Wydawnictwo Znak Horyzont

premiera: 23.04.2025

Kosmos to nie tylko romantyczny bezkres – to biznes.

Kiedy w 2008 roku SpaceX pod wodzą Elona Muska wystrzeliło na orbitę pierwszą komercyjną rakietę, wyścig kosmiczny rozpoczął się na dobre. Była to jednak rywalizacja wyjątkowa – między wizjonerami wspomaganymi milionami na koncie. NASA ustąpiła pola specom z Doliny Krzemowej, których plany – i możliwości – sięgają o wiele dalej niż kula ziemska.

Ashlee Vance śledzi poczynania pionierskich firm, takich jak Astra, Firefly, Planet Labs czy Rocket Lab, które wyciągają ręce ku gwiazdom. Nieposkromiony apetyt, genialna wizja i głęboki portfel – oto siła napędowa nowej branży kosmicznego rozwoju. W jej centrum nie stoi jednak turystyka kosmiczna, a satelity i rakiety wystrzeliwane na orbitę tysiącami.

Kalifornia, Teksas, Alaska, Nowa Zelandia, Ukraina, Indie, Gujana Francuska – Vance odwiedza rozsiane po świecie siedziby, laboratoria i ściśle tajne miejsca startu rakiet, by ukazać prawdziwą twarz rewolucji technologicznej. Żądza podboju ściga się tu z idealizmem, pasją i chciwością. Kosmos stał się Dzikim Zachodem naszych czasów.

Sensacyjny reportaż o ludziach, dla których Ziemia była za mała.