Zanim ogłosimy program tegorocznego festiwalu (czekacie?), zapraszamy na przegląd premier #nonfiction. Z okazji 90. urodzin Hanny Krall warto sięgnąć po nietypowy wywiad rzekę, jakiego reporterka nigdy nie chciała udzielić. Polecamy opowieść o XIX-wiecznych luddystach, których walka nabiera dziś nowego znaczenia, przenikliwą diagnozę naszej współczesnej zależności od big techów, a na pocieszenie – kilka (ostrożnie) optymistycznych wizji przyszłości. Czekają nas też podróże w głąb oceanu, na końce światów oraz… na Marsa, choć nad tym ostatnim lepiej się chyba jeszcze zastanowić.
zebrała Agnieszka Pietrzak
Daron Acemoglu, Simon Johnson
Władza i postęp. Tysiąc lat walki o technologię i dobrobyt
tłum. Agnieszka Sobolewska
Wydawnictwo Zysk i S-ka
premiera: 27.05.2025
Ważna i aktualna książka laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii w 2024 roku, w której autorzy dokonują odważnej reinterpretacji dziejów postępu technicznego i starają się odpowiedzieć na pytanie: dlaczego rozwój techniki zbyt często przynosił korzyści wyłącznie elitom i jak możemy to zmienić?
Zmiany technologiczne tradycyjnie są postrzegane jako pozytywny czynnik, prowadzący do wzrostu dobrobytu całego społeczeństwa. Jednak w rzeczywistości rozwój techniki zazwyczaj służył wąskiej grupie elit, pomagając im osiągnąć jeszcze większe bogactwo i władzę. Reszta społeczeństwa musiała zadowolić się iluzją postępu. Pod tym względem niewiele się zmieniło od wieków: zarówno średniowieczne usprawnienia w rolnictwie, jak i rewolucja przemysłowa oraz fenomenalny rozwój technologii cyfrowych ostatnich lat wzbogaciły nieliczne grono potentatów, nie przekładając się na wzrost dochodów reszty społeczeństwa.
Daron Acemoglu i Simon Johnson obalają główne tezy współczesnego technooptymizmu i zwracają uwagę na niebezpieczeństwo obecnego kierunku rozwoju techniki, który podważa demokrację i prowadzi do koncentracji władzy i bogactwa w rękach niewielkiej grupy elit, marginalizując większość. Przekonują też, że możemy zmienić ten schemat i skierować rozwój techniki na ścieżkę prowadzącą ku wspólnemu dobru.
David Attenborough, Colin Butfield
Ocean. Ostatnie dzikie miejsce
tłum. Sławomir Królak
Wydawnictwo Poznańskie
premiera: 21.05.2025
David Attenborough, najsłynniejszy przyrodnik świata i legendarny dokumentalista, filmował we wszystkich oceanicznych siedliskach na świecie: od lodowatych zbiorników na biegunach po odległe rafy koralowe. Teraz dzieli się swoimi opowieściami o tych najbardziej tajemniczych zakamarkach planety.
Przez ostatnie sto lat udało nam się odkryć i dowiedzieć o oceanach więcej niż w jakimkolwiek innym okresie historii ludzkości. Poznaliśmy stworzenia zamieszkujące najbardziej tajemnicze i najdziksze czeluści, a dzięki nowym technologiom zobaczyliśmy wiele cudów natury. Jednocześnie nasze działania doprowadziły do tak głębokich zmian, że za kolejne sto lat być może będziemy świadkami oceanicznego wymierania.
Co możemy zrobić, aby uratować ocean? David Attenborough ma dla nas radę: zajrzyjmy w jego głąb.
Brigitte Benkemoun
Szukając Dory Maar. Historia słynnej surrealistki, którą zniszczył Picasso
tłum. Regina Gromacka
Wydawnictwo Znak Literanova
premiera: 7.05.2025
Fotografka, malarka i muza francuskiej bohemy.
Bez niej nie powstałaby Guernica Picassa.
Żyła otoczona sławnymi ludźmi, jednak na jej pogrzeb nie przyszedł prawie nikt.
Jedyna fotografka, którą surrealiści przyjęli do swego grona.
Francuska dziennikarka kupuje w internecie kalendarzyk, w którego okładce odnajduje notes, a w nim zapisane telefony takich postaci jak Breton, Brassaï, Cocteau, Éluard, Lacan i Chagall. Kto mógł znać tych wszystkich geniuszy? Oczywiście inny geniusz! Pełne pasji dziennikarskie śledztwo doprowadza do odkrycia historii właścicielki notesu.
Kim naprawdę była Dora Maar?
Brigitte Benkemoun uwalnia Dorę od Pabla, który zamknął ją w obrazie Kobiety płaczącej. Czym przekonał ją słynny kochanek, by porzuciła fotografię dla malarstwa? Dlaczego umarła w samotności jako dewotka? Kto odziedziczył obrazy Picassa, które latami chowała pod łóżkiem? Czy naprawdę przechowywała zdjęcie Hitlera?
Autorka pokazuje artystkę nie taką, jaką namalował ją zazdrosny Picasso, ale taką, jaką widzieli ją współcześni. Zadziorną, utalentowaną i niezależną Dorę – zawsze w najmodniejszych sukniach od Balenciagi.
To historia pełna obsesji, demonów i namiętności.
Tomasz Bonek
Repatrland ‘45. Drogi Polaków na Ziemie Odzyskane
Wydawnictwo Znak Horyzont
premiera: 7.05.2025
Nazwano ich repatriantami, wrzucono do tygla i próbowano przetopić na jednolitą masę.
Jedni jechali tu z niemieckich obozów koncentracyjnych, bo nie mieli dokąd wracać – ich domy po wojnie nie stały już w Polsce. Innych przez Syberię wygnano z Kresów Rzeczypospolitej. Byli też i tacy, którzy sami wyruszyli w podróż w nieznane z centralnej Polski, Podhala i Wielkopolski. Łączyło ich tylko jedno – wszystkich propagandziści przekonywali, że przybywają na bogate „Ziemie Odzyskane”. Ale one okazały się „dzikim zachodem”, obcą planetą.
Ich trudnych przeżyć nie dało się opisać wykwintnym językiem poematów. Odtwarzali więc swoje doświadczenia, jak tylko potrafili i czuli – każdy inaczej, ale zawsze całym sobą.
Oto opowieści o naszych przodkach przybywających od 1945 roku na nową „ziemię obiecaną”, nie do szklanych, lecz ceglanych, poniemieckich domów i kamienic. Do kosmopolitycznego Repatrlandu, w którym mieli zatrzymać się tylko na chwilę, a zostali na pokolenia.
Co robi zdjęcie?
red. Bartosz Flak, Martyna Nowicka, Agnieszka Olszewska
Wydawnictwo Czarne, Muzeum Fotografii w Krakowie
premiera: 30.05.2025
Trzy lata po otwarciu wystawy głównej Co robi zdjęcie? Muzeum Fotografii w Krakowie oddaje w ręce czytelników książkę pod tym samym tytułem. Nie jest to jednak klasyczny katalog, lecz zbiór esejów, artykułów i opowiadań o fotografii, skierowany do wszystkich, którzy lubią robić i oglądać zdjęcia.
Wystawa główna MuFo to jedyna w Polsce ekspozycja w całości poświęcona fotografii jako fenomenowi kulturowemu. Ukazuje widzom, jak od niemal dwustu lat medium to towarzyszy człowiekowi. Tytułowe pytanie, zarówno wystawy, jak i książki, skłania do refleksji na temat tego, czym jest fotografia, ale również jaki ma wpływ na naszą rzeczywistość. Książka zachęca do krytycznego patrzenia na fotografię, a tytuł Co robi zdjęcie? prowokuje, by udzielać własne odpowiedzi. To publikacja przede wszystkim do czytania, ale też do oglądania – teksty zostały uzupełnione bogatym wyborem zdjęć ze zbiorów MuFo i nie tylko.
W gronie autorów odpowiadających na tytułowe pytanie znaleźli się: Aleksandra Boćkowska, David Campany, Jacek Dehnel, Weronika Kobylińska, Zofia Krawiec, Maciej Marcisz, Adam Mazur, Wojciech Nowicki, Kaja Puto, Radek Rak, Milena Soporowska, Filip Springer, Marcin Stachowicz, Monika Szewczyk-Wittek oraz Łukasz Zaremba. Teksty poruszają szeroki wachlarz tematów – od fotografii jako narzędzia ekspresji i emancypacji, przez jej rolę w kształtowaniu wizerunków i prowadzeniu wojen, aż po relację ze sztuczną inteligencją.
Sylwia Czubkowska
Bóg techy. Jak wielkie firmy technologiczne przejmują władzę nad Polską i światem
Wydawnictwo Znak Literanova
premiera: 21.05.2025
Witajcie w cyfrowym więzieniu.
Dobrowolnie oddajemy im część siebie przy każdym kliknięciu przycisku „zaloguj”.
A one same siebie stawiają się na piedestale, czym nadają sobie niemal boski charakter.
Sylwia Czubkowska odkrywa, jak mocno big techy manipulują politykami opiniotwórcami, a także jak podporządkowują sobie prawo tak, by działało na ich korzyść.
Po co prezes Google’a spotyka się z premierem Polski?
Jak Microsoft i Amazon przejmują polskie szkoły?
Dlaczego nie mamy szans w starciu z Facebookiem?
Sylwia Czubkowska odsłania skrupulatnie zaplanowane strategie podbicia rynków przez wielkie firmy technologiczne. Ceniona autorka bestsellera Chińczycy trzymają nas mocno i ekspertka w dziedzinie nowych technologii pokonała setki kilometrów, aby zobaczyć, na czym polega zawłaszczanie świata przez big techy. W tej przełomowej książce ujawnia wzorzec, dzięki któremu wielkie korporacje coraz bardziej się wzbogacają i powiększają swoją władzę – a my, jako jednostki, stajemy się coraz bardziej bezbronni.
François-Henri Désérable
Kruszenie świata. Podróż do Iranu
tłum. Katarzyna Marczewska
Wydawnictwo Czarne
premiera: 21.05.2025
Gdy François-Henri Désérable ląduje na lotnisku w Teheranie, nie zdaje sobie sprawy, co go czeka. W planach ma wycieczkę śladami swojego mistrza Nicolasa Bouviera, autora Oswajania świata, który siedemdziesiąt lat wcześniej podróżował po Iranie szacha Rezy Pahlawiego.
Ale kraj, do którego przybywa Désérable jesienią 2022 roku, to już zupełnie inne miejsce. Po śmierci Mahsy Amini, dwudziestodwulatki zakatowanej przez policję obyczajową za noszenie „niewłaściwego” stroju, Iran ogarnęły protesty. Kobiety zrzucają chusty i sprzeciwiają się dyktatorskiej władzy ajatollaha Chameneiego.
Désérable nie przychodzi z gotową tezą: włóczy się po uliczkach Teheranu, nawiązuje kontakty z ludźmi, przygląda się ich codzienności. Jedna z jego rozmówczyń nazywa Iran krajem o „popsutym DNA”. To właśnie ze spotkań z Irańczykami wyłania się tragiczna opowieść o państwie, w którym religijny fundamentalizm rządzących zderza się z nienawiścią bezsilnych obywateli i wielkim głodem wolności.
Elżbieta Dzikowska
Ze mną przez świat. Pamiętnik wstecz
Wydawnictwo Pascal
premiera: 21.05.2025
„Mówią o mnie, że byłam wszędzie, czy rzeczywiście?”
Elżbieta Dzikowska przemierzyła cały świat – i sama, i z Tonym Halikiem. Nigdy nie zmieniła stylu życia. Nadal uwielbia odwiedzać ulubione miejsca, szczególnie te związane ze sztuką, bo jak sama mówi:
„Wszystkiego mi się jeszcze chce. Powtarzam, że wciąż jestem futuro, a nie retro”.
Ze mną przez świat jest pamiętnikiem pisanym wstecz, w którym wspomnienia przeplatają się z teraźniejszością. Autorka opowiada o burzliwych losach swojej rodziny, czasach studenckich i działalności antysystemowej, początkach kariery, a także o swojej pasji związanej ze sztuką i domu w Międzylesiu, tak chętnie odwiedzanym przez zaprzyjaźnionych artystów. Wspomina dawne czasy, niesamowite podróże, osoby, relacje, które najmocniej zapisały się w jej pamięci. Zdradza też, co teraz ją zajmuje i napędza do życia, co jest dla niej ważne i co chciałaby jeszcze zobaczyć.
„Całe życie byłam odważna, niczego się nie bałam – może to jest mój klucz do udanego życia?”
Andrew Edwards, Suzanne Edwards
Palermo. Epicka historia miasta
tłum. Krzysztof Kowalczyk
Wydawnictwo Znak
premiera: 7.05.2025
Pesto siciliano, wino marsala, obłędna pasta pistacjowa z Bronte.
Dojrzewające w pełnym słońcu soczyste cytryny.
Piaszczyste plaże oblewane granatową wodą, a nad nimi majestatyczna Etna.
Ceramika z Caltagirone i widniejące wszędzie trinacrie.
Czy jest coś bardziej symbolicznego dla Palermo?
Owszem!
Hotel The Palms to ikona Palermo, przez którą można opowiedzieć o złożonej historii miasta, ale i o przemianach Sycylii.
Jego pokoje stały się świadkami wydarzeń, które ukształtowały Palermo XX wieku: od samobójstw po intrygi polityczne i tajne spotkania mafii. Gościli tu Arthur Miller, Sophia Loren i Maria Callas. Tu Richard Wagner pozował do portretu Augustowi Renoirowi. Korytarze rozświetlał blask największych sław, zaś cieniem na obrazie hotelu kładły się mroczne postacie, jak krwawi mafiosi czy okultysta i założyciel sekty.
Trzymasz w ręku fascynującą opowieść o literaturze, sztuce, historii i polityce, w której główne role zostały obsadzone bohaterami pięknymi, ale i mrocznymi. A najważniejsza jest scena, na której dzieje się ten porywający spektakl.
Dasz się namówić na wyprawę do Palermo?
Silvia Federici
Kaliban i czarownica. Kobiety, ciało i akumulacja pierwotna
tłum. Krzysztof Król
Wydawnictwo Karakter
premiera: 15.05.2025
Książka, która zrewolucjonizowała myślenie o historii kobiet i kapitalizmie.
Kiedy pod koniec średniowiecza rodził się nowy porządek zachodniego świata, prywatyzacji uległo wiele dóbr, które dotąd uważano za wspólne. Zmieniły się też system pracy i relacje między płciami. Nowoczesny kapitalizm nie byłby możliwy bez uprzedniego podporządkowania kobiet, które zamknięto w przestrzeni prywatnej, oraz niewolniczej pracy w koloniach. Federici analizuje szczegółowo trzy najważniejsze aspekty przejścia z feudalizmu do kapitalizmu: wytworzenie z proletariackiego ciała maszyny do pracy, prześladowanie kobiet jako czarownic oraz wynalezienia „dzikusów” i „kanibali” zarówno w Europie, jak i w Nowym Świecie. Przygląda się tym procesom w perspektywie zmian o charakterze politycznym, społecznym, ekonomicznym oraz kulturowym. W kapitalizmie widzi nie tyle postęp, ile, przeciwnie, zwycięstwo sił zmierzających do rozbicia oddolnych ruchów ludowych i utrwalających społeczne podziały.
Jak pisze autorka, „zespolenie losu kobiet w Europie z ludami rdzennymi w Ameryce i Afrykańczykami w koloniach było dwustronne. Polowania na czarownice i oskarżenia o kult diabła przeniesiono do Ameryki, aby złamać opór miejscowej ludności, uzasadniając kolonizację i handel niewolnikami w oczach świata. Z kolei doświadczenie zdobyte w Ameryce przekonało władze Europy do wiary w istnienie całych populacji czarownic i skłoniło je do zastosowania w Europie tej samej techniki masowej eksterminacji, która wcześniej została rozwinięta w Ameryce”.
Dzisiejszy kapitalizm w wielu aspektach przypomina swoje początki – nadal żywi się niewidzialną pracą najsłabszych i nieuprzywilejowanych grup, przede wszystkim kobiet, wciąż opiera się na ekstrakcji. Książka Federici pozwala lepiej zrozumieć korzenie kapitalizmu, mechanizmy funkcjonowania patriarchalnego porządku, a zarazem wyobrazić sobie narzędzia konieczne do ich zmiany.
Shari Franke
Dom mojej matki. Opowieść córki o rodzinnej manipulacji, bólu i odzyskanej wolności
tłum. Monika Skowron
Wydawnictwo Filia
premiera: 21.05.2025
Przerażająca historia, która wstrząsnęła Ameryką, zekranizowana w serialu dokumentalnym Demon w rodzinie. Sprawa Ruby Franke.
Szokująca prawda o influencerce parentingowej, opowiedziana przez jej najstarszą córkę, Shari Franke.
Dzieciństwo Shari i pięciorga jej rodzeństwa było nieustanną walką o przetrwanie. Ich matka, Ruby Franke, dręczyła dzieci, jednocześnie kreując wizerunek idealnej rodziny na youtube’owym kanale 8 Passengers, obserwowanym przez oszałamiającą liczbę 2,5 miliona subskrybentów.
Książka nie tylko odsłania przerażającą prawdę o sharentingu, o toksycznym wpływie niektórych guru parentingowych oraz o nadużyciach, których dopuszczają się influencerzy. Przedstawia także osobistą walkę Shari o wyzwolenie, prawdę i uzdrowienie.
Łukasz Gadzała
Zagubiony hegemon. Zmarnowana szansa Ameryki i rewolucja Trumpa
Wydawnictwo Prześwity
premiera: 30.05.2025
Jak to się stało, że jeszcze na początku XXI wieku Ameryka była niekwestionowanym globalnym hegemonem, a dziś jej wpływy wyraźnie zmalały i inne mocarstwa z coraz większą pewnością siebie kontestują jej wpływy?
Dlaczego jeszcze do niedawna Ameryka była orędowniczką globalizacji i liberalizmu, a teraz zwraca się ku nacjonalizmowi i protekcjonizmowi?
Dlaczego Donald Trump stał się najważniejszą postacią w amerykańskiej polityce i co sprawiło, że duża część społeczeństwa uwierzyła, że tylko on może przywrócić Ameryce wielkość?
Odpowiedzi na te pytania kryją się w historii amerykańskich zmagań ze światem po zakończeniu zimnej wojny. To, czym jest dziś Ameryka, jak odnosi się do świata i jak świat odnosi się do niej, stanowi przede wszystkim logiczną konsekwencję wyborów, które kolejne administracje – od George’a H.W. Busha aż do Joe Bidena – podejmowały w ostatnich dekadach.
Marek Górlikowski
Ilustrator. Przygody ojca Koziołka Matołka tylko dla dorosłych
Wydawnictwo Znak
premiera: 7.05.2025
Biografia Mariana Walentynowicza – polskiego prekursora komiksu, artysty totalnego.
Znikł, przepadł. Pozostał po nim strych zawalony teczkami i pudłami pełnymi projektów, książek, akwareli, plakatów, partytur, zdjęć, tekstów, reportaży.
Chudy jak tyczka, śmiał się, że musi dwa razy wejść do pokoju, by ktoś go zauważył. Ale jego twórczość znali wszyscy. Dzieciom dał Koziołka Matołka, Cichociemnym słynny znak spadającego orła, baśniom braci Grimm kultowe okładki. Polakom – komiks.
Sława Walentynowicza rysownika przed wojną mogła się równać jedynie ze sławą Walentynowicza podróżnika. Kilka razy objechał świat dookoła. Jako korespondent wojenny przeszedł wraz z 1 Dywizją Pancerną gen. Maczka cały jej szlak bojowy. Gdziekolwiek był – na tournée z baletem reprezentacyjnym, w Afryce na safari czy na procesach norymberskich – utrwalał to, co widział. Ideałem było rysowanie w marszu.
Bezlitosny i czuły: w jego karykaturach ludzie są brzydcy, na zdjęciach – piękni. Jego twórczość to nie tylko świadectwo talentu, ale też bezcenne świadectwo czasów: bezpośrednia relacja z epoki kolonialnej, epoki wszelkich szowinizmów, wojen, przełomów i nowych początków.
Dorota Groyecka
Krwinki. Opowieści o stracie i nadziei
Wydawnictwo W.A.B.
premiera: 7.05.2025
Każdy rodzic boi się o swoje dziecko. Żaden nie wyobraża sobie ostatniego pożegnania. Ale kiedy najtrudniejsze jest blisko, największym wsparciem mogą być opowieści tych, którzy przeszli podobną drogę i… przetrwali.
Kiedy umiera młody człowiek, wali się świat, bo jego porządek zostaje zaburzony. Dorota Groyecka opowiada o momencie tego zaburzenia. Historie, które nie powinny były się wydarzyć, historie rodziców i rodzin po stracie. A także tych, którzy towarzyszą w śmierci i żałobie z wyboru, mądrze i z wrażliwością.
Krwinki to wyjątkowa książka o godzeniu się z odchodzeniem oraz niegasnącej nadziei. Ten przejmujący zbiór ludzkich historii z wrażliwością i reporterską rzetelnością dotyka istoty najbardziej granicznego doświadczenia w życiu.
Jeon Heyjin
Duchy i boginie. Kobiety w koreańskich wierzeniach
tłum. Dominika Chybowska-Jang
Wydawnictwo Bo.wiem
premiera: 16.05.2025
Koreańska kultura ludowa pełna jest historii o żeńskich zjawach nawiedzających świat ludzi. To kobiety, które zginęły w wyniku fałszywych oskarżeń lub odebrały sobie życie z powodu nieszczęśliwej miłości. Powracają, by ujawnić doznane krzywdy, domagać się zadośćuczynienia, a niekiedy wymierzyć sprawiedliwość tym, którzy nadużyli swojej władzy. Bywa, że jako mściwe duchy porzuconych żon sprowadzają choroby na swoje następczynie. Każda z tych historii kryje w sobie prawdę o brutalnej rzeczywistości i społecznych nierównościach.
W fascynującym świecie koreańskich mitów i legend znajdziemy również opowieści o pramatkach, bóstwach opiekuńczych, górskich boginkach i szamankach łączących świat żywych ze światem zmarłych.
Jeon Heyjin, ujawniając wpływ patriarchalnych struktur na dawne narracje, splata wątki mitologiczne z przenikliwą refleksją nad współczesnością. Opowieści zawarte w książce są uniwersalnym świadectwem ludzkiej siły, a ich echo rozbrzmiewa w nieustannej walce kobiet o swoje prawa.
Natalia Jakubus
Pszczoły. Zbrodnia, intryga, miód
Wydawnictwo Mando
premiera: 21.05.2025
Skąd się bierze królowa w ulu?
Dlaczego pszczoły tańczą? Czy lubią imprezować?
Czy to prawda, że potrafią liczyć?
Jak wygląda pszczele życie uczuciowe?
Jak rozpoznać rodzaj miodu i jego jakość?
Życie w ulu to gra o tron. Nie brakuje intryg, spisków i krwawych rzezi. Znajdziesz tam również prawdziwą alchemię i mądrość, przekazywaną z pokolenia na pokolenie. Jest też miejsce na troskę, poświęcenie i ciężką pracę. I oczywiście na miód.
Natalia Jakubus, znana jako Pszczelara, od kilku lat prowadzi swoją pasiekę w urokliwym zakątku Podkarpacia. Przygląda się pszczołom nie tylko jako producentka miodu, ale także jako pasjonatka i popularyzatorka wiedzy o tych owadach. A wie o nich bardzo dużo.
W tej książce stworzyła niezwykłą, niemal filmową opowieść o świecie pszczół, który budzi się do krótkiego, acz niezwykle intensywnego życia, kiedy tylko wiosenne promienie słońca przepędzą resztki mrozu. Ta historia wzrusza, przeraża i zachwyca jednocześnie. A przecież pszczoły to tylko małe, słodkie stworzenia…
Marta Kawalec
Nosorożec. O ojcach walczących o relacje z dziećmi
Wydawnictwo Otwarte
premiera: 21.05.2025
Ojciec, który chce być obecny w życiu swojego dziecka, musi mieć siłę, determinację i grubą skórę – niczym nosorożec.
Dla wielu mężczyzn ojcostwo po rozwodzie staje się batalią, w której muszą udowadniać swoją wartość. Zamiast wspólnych chwil – walka o kontakt z dziećmi. Zamiast codzienności – ograniczone godziny spotkań. Ten reportaż demaskuje systemowe niesprawiedliwości i społeczne uprzedzenia wobec ojców walczących o relacje z dziećmi. Prawdziwe historie ojców uzupełniają rozmowy z ekspertami: psychologami, prawnikami, mediatorami i socjologami analizującymi, co w polskim systemie prawnym i społecznym nie działa.
Nosorożec to poruszający i ważny głos w debacie o ojcostwie, systemowej nierówności oraz emocjonalnych kosztach, jakie ponoszą dzieci uwikłane w konflikty rodziców. To książka, która nie tylko otwiera oczy, ale przede wszystkim prowokuje do zmiany myślenia o roli ojca w życiu dziecka.
Czy miłość ojca do dziecka można zamknąć w ramach wyznaczonych przez system?
Ezra Klein, Derek Thompson
Dostatek
tłum. Aleksandra Paszkowska
Wydawnictwo Krytyki :Politycznej
premiera: 15.05.2025
Dlaczego bogata Kalifornia zmaga się z kryzysem bezdomności i brakiem dostępnych mieszkań? Dlaczego Stany Zjednoczone, mimo świadomości zmian klimatycznych i dostępnej technologii, mają problem z zastąpieniem paliw kopalnych odnawialnymi źródłami energii? I dlaczego wizje szybkich kolei przecinających kraj pozostają jedynie na papierze, podczas gdy infrastruktura wciąż nie nadąża za potrzebami współczesności?
Ezra Klein, jeden z najpopularniejszych amerykańskich podcasterów, oraz Derek Thompson, nagradzany reporter „The Atlantic”, w swojej książce odpowiadają na te pytania, proponując radykalną zmianę podejścia do polityki i rozwoju. Dość już cięcia kosztów i zaciskania pasa. Wiele regulacji oraz praw, które miały rozwiązywać problemy społeczne, jest przestarzałych i nie odpowiada współczesnej rzeczywistości. Powitajmy idee dostatku i postępu. Autorzy wzywają do odnowy systemów nauki, innowacji, mieszkalnictwa, infrastruktury i technologii, przedstawiając odważne pomysły na rozwiązanie największych problemów naszych czasów.
Dostatek błyskawicznie zdobył listy bestsellerów i pozostaje jedną z najczęściej czytanych książek w USA. Inspirująca i śmiała wizja przyszłości przedstawiona przez Kleina i Thompsona zachęca decydentów do zdecydowanego działania na rzecz transformacji społecznej. Również w Polsce i Europie ich przesłanie może być aktualne – aby sprostać wyzwaniom współczesności, potrzebujemy odwagi, determinacji oraz nowych strategii. Autorzy wskazują przeszkody i pokazują, jak można je pokonać, aby stworzyć świat oparty na dostatku.
Magdalena Kopeć
Pastuszkowie, gazeciarze, tkaczki. Jak zmuszano dzieci do pracy
Wydawnictwo Wielka Litera
premiera: 21.05.2025
Mali robotnicy fabryk, górnicy, pastuszkowie, uliczni sprzedawcy, pracownicy tkalni, hut, tartaków, opiekunki, służące… Chłopcy i dziewczynki, którzy spędzają większą część doby w dusznych zakładach, na kolanach, w polnym skwarze, często w warunkach zagrażających zdrowiu i życiu. Spotkacie ich na kartach tej książki. Dziś trudno w to uwierzyć, ale jeszcze kilkadziesiąt lat temu w Polsce praca dzieci – w tym zaledwie paroletnich – była na porządku dziennym.
Magda Kopeć, historyczka i pisarka, podąża szlakiem losów Jasiów, Stasiów i Janinek – naszych prababć i babć, pradziadków i dziadków. Kreśli obraz życia tych, których głos bywa ledwo słyszalny w źródłach i opracowaniach historycznych – dzieci od kołyski przyuczanych do pracy, wyzyskiwanych za społecznym przyzwoleniem, pozbawionych należytej opieki i troski.
Ta opowieść o utraconym dzieciństwie uświadamia, jak rewolucyjne zmiany zaszły na ziemiach polskich za życia zaledwie kilku pokoleń. I przypomina, że postęp cywilizacyjny był okupiony nieludzką pracą milionów małych dorosłych.
Hanna Krall, Jacek Antczak
Reporterka
Wydawnictwo Marginesy
premiera: 21.05.2025
Ponieważ Hanna Krall nigdy nie chciała udzielić wywiadu rzeki, Jacek Antczak postanowił stworzyć go z dostępnych materiałów. Przejrzał więc archiwa i z istniejących rozmów skomponował jedną. Ten perfekcyjnie zmontowany dialog to opowieść spójna, głęboko intrygująca i dająca wgląd w warsztat, wrażliwość, widzenie świata i sposób myślenia niezwykłej pisarki, reporterki i postaci, jaką jest Hanna Krall.
W Reporterce opowiada o spotkaniu z Markiem Edelmanem, który miał jej tylko sprawdzić tekst o pionierskiej operacji wszczepienia bypassów. O kartkach, które zostawiał jej w drzwiach Krzysztof Kieślowski. O czarniutkiej dziewczynce z wielkimi oczami, która przewija się przez wiele jej reportaży i książek. O dopisywaniu sceny do Makbeta na prośbę Krzysztofa Warlikowskiego. O listach i telefonach od osób, które potem znalazły się w jej tekstach. O ludziach z Rio de Janeiro, Toronto i Iowa. O duchach, które nie mogą odejść. A w końcu o świecie, który kiedyś był całością, i o najgłębszym sensie swojego pisarstwa.
Frédéric Lenoir
Sacrum. Historia ludzkiej duchowości
tłum. Eliza Kasprzak-Kozikowska
Wydawnictwo Znak Horyzont
premiera: 7.05.2025
„Na początku były bojaźń i zachwyt. Tak narodziło się poczucie «Sacrum». Z tych podstawowych emocji wyrosło zdumienie, a następnie pytania. Rozpoczęła się wielka filozoficzna i duchowa przygoda ludzkości”.
Tak długo, jak Homo sapiens stąpa po ziemi, tak długo poszukuje: Prawdy, Odpowiedzi, Sensu. Tak długo wierzy, że istnieje inny świat i że nie wszystko da się dostrzec gołym okiem.
Od pierwszych ściennych malowideł po nowoczesne formy duchowości – w co wierzyliśmy? Jak ewoluowała nasza wiara? Jak na przestrzeni dziejów tłumaczyli ją filozofowie? I dlaczego zawierzamy życie niewidzialnym bóstwom? Dlaczego rytualizujemy śmierć? Co w naszym mózgu sprawia, że akt wiary jest możliwy? I czy epoka sztucznej inteligencji przyniesie kolejny wielki religijny przełom?
Frédéric Lenoir szuka odpowiedzi – jak my wszyscy. Bo wielka duchowa przygoda ludzkości trwa do dziś.
Renata Lis
Moja ukochana i ja. Ślub
Wydawnictwo Literackie
premiera: 28.05.2025
Nominowana do Nagrody Literackiej „Nike” Moja ukochana i ja powraca, by opowiedzieć nowe historie.
Uważna i czuła, z gracją wymyka się heteronormie i swobodnie miesza gatunki.
Renata Lis ponownie przygląda się złożoności relacji miłosnej między dojrzałymi kobietami w Polsce – wnikliwie i często dowcipnie. Podróż do Kopenhagi, gdzie odbył się jej ślub z Elżbietą, staje się tłem nie tylko dla anegdot o poszukiwaniu obrączek czy gościach. Jest również pretekstem do namysłu nad istotą małżeństwa z punktu widzenia dwóch kochających się kobiet i nad zmianami prawnymi, których wyczekujemy.
Kontynuacja autobiograficznego eseju splata ze sobą zwykłe codzienne sytuacje i wielkie wyzwania, przybliżając czytelnikom mało znane realia, w jakich żyją osoby queerowe. Równie intymna i zaangażowana jak część pierwsza, przynosi wiele niespodzianek.
Pisarka zaprasza do świata miłości spełnianej co dnia, dojrzałej i pragnącej wolności, choć przecież niepozbawionej problemów. Zarazem rozprawia się z tymi, którzy tej miłości wzbraniają. Jej książka na swój sposób wpisuje się w historię dążenia do równości małżeńskiej. Przede wszystkim jednak jest afirmatywna i pełna życia – tego na własnych zasadach.
Krzysztof Łapiński
Najmądrzejszy. Biografia Sokratesa
Wydawnictwo Agora
premiera: 7.05.2025
Rozmowa z Sokratesem była ponoć głębokim doświadczeniem, po którym człowiek odchodził odmieniony. Platon nazywał go lekarzem dusz. Jeżeli dzisiaj bardziej cenimy dialog od przemocy, to jest to w dużej mierze zasługa Sokratesa. Przekonanie, że pytania bywają ważniejsze niż odpowiedzi, do dziś jest nieodłączną częścią europejskiej kultury.
Losy Sokratesa splatają się z historią starożytnych Aten, dlatego opowieść o jego życiu to również biografia tego niezwykłego miasta. To, jak myślimy o polityce, sztuce, edukacji czy sensie życia, wyrasta z tamtych czasów. Dzieje ówczesnych Aten mają jednak mroczny rewers: populizm, polaryzacja społeczna, krwawe wojny. To przecież sami Ateńczycy wydali na Sokratesa wyrok śmierci.
Co oryginalnego Sokrates wniósł do filozofii (i czy rzeczywiście to, o czym czytamy w podręcznikach)? Dlaczego wywoływał w Atenach tak skrajne emocje? Dlaczego skazano go na śmierć? To tylko niektóre pytania podjęte w tej panoramicznej biografii, gdzie z filozofią przeplatają się miłość, polityka i wojna.
Alessandro Marzo Magno
Wenecja. Dzieje morza i lądu
tłum. Mateusz Kłodecki
Wydawnictwo Znak Koncept
premiera: 7.05.2025
Takiej opowieści o Wenecji jeszcze nie było.
Alessandro Marzo Magno zabiera nas w porywającą podróż w czasie i przestrzeni śladami najpotężniejszej republiki morskiej w dziejach.
To historia tego, jak garść wysepek na adriatyckiej lagunie stworzyła imperium i przez stulecia władała połową Morza Śródziemnego.
Od krwawych wydarzeń w cypryjskiej Famaguście, gdzie wenecki bohater został żywcem obdarty ze skóry, przez epickie dwudziestoletnie oblężenie Krety, po dramatyczny atak na Zadar, złupiony przez krzyżowców, by spłacić Wenecjanom dług za transport do Ziemi Świętej – poznajemy burzliwe dzieje Stato da Mar, weneckiego imperium morskiego. Wędrujemy też przez Stato da Terra – rozległe włoskie posiadłości Republiki: od majestatycznego Pizzo dei Tre Signori, gdzie zbiegały się granice trzech państw, przez słynny Uniwersytet w Padwie, po Palmanovę – renesansowe miasto idealne.
Ale historia Wenecji nie kończy się wraz z upadkiem Republiki. Magno prowadzi nas przez XIX-wieczną przemysłową metamorfozę miasta aż po współczesność, kiedy to – paradoksalnie – zalew turystów powoduje, że Wenecja powoli… tonie.
Fascynująca opowieść o mieście, które przez wieki zmieniało oblicze, zawsze pozostając sobą – niepowtarzalną Serenissimą.
Jakie będzie jego jutro?
Brian Merchant
Krew w maszynie. Luddyści i pierwszy bunt przeciwko technologicznym gigantom
tłum. Grzegorz Ciecieląg
Wydawnictwo Bo.wiem
premiera: 22.05.2025
Proces industrializacji i związane z nim kontrowersje rozpoczynają się dwieście lat temu na angielskiej prowincji. To właśnie tam robotnicy znani jako luddyści wystąpili przeciwko właścicielom fabryk, wprowadzającym zautomatyzowane urządzenia, które pozbawiały ich pracy i środków do życia.
Mimo groźby kary śmierci członkowie ruchu pisali listy z pogróżkami i organizowali partyzanckie ataki. Pod osłoną nocy, zamaskowani, rozbijali mechaniczne krosna, a niekiedy podpalali całe budynki. Ich bunt zyskał nieoczekiwanych sojuszników, w tym lorda Byrona, wywołał gniew samego księcia regenta i dał początek związkom zawodowym.
Ta niezwykła rebelia zainicjowała debatę, która trwa do dziś. W XXI wieku, gdy sztuczna inteligencja wkracza w nasze życie, pytania o relacje między technologią, pracą a wyzyskiem powracają ze zdwojoną siłą. Brian Merchant przedstawia historię luddystów, ukazując, jak automatyzacja zmieniła świat i kształtuje przyszłość ludzkości.
Magda Mieśnik, Piotr Mieśnik
Noski. Tak ćpają polskie dzieci
Wydawnictwo MUZA
premiera: 7.05.2025
W Polsce po narkotyki sięgają coraz młodsze dzieci. To nie fikcja. W poradniach odwykowych pojawiają się już nawet 10–12-latki. Do jednego z warszawskich szpitali codziennie trafia jedno lub dwoje dzieci po przedawkowaniu, próbie samobójczej. A to przecież tylko jeden z wielu. Nowe czasy to też nowe możliwości. A przede wszystkim dostępność. Wszystko jest na wyciągnięcie ręki, do ogarnięcia przez internet. Na klik. Skup. Sprzedaż. Dostawa. Na imprezie, osiedlu, w szkole. W samotności niby-bezpiecznego dziecięcego pokoju. Eksperci, z którymi również rozmawiają autorzy, zgodnie twierdzą: nie sama inicjacja jest tragedią. Koniec świata zaczyna się dużo wcześniej: gdy gubimy się z naszymi dziećmi nawzajem.
Książka o narkotycznej pandemii wśród naszych dzieci i młodzieży, która niszczy całe rodziny. O tym, jak rozpoznać, że dziecko sięga po narkotyki. O byciu rodzicem uzależnionego nastolatka, który wynosi z domu wszystkie rzeczy, by dalej ćpać. O rodzicach, którzy kryją swoje dzieci, bo tak jest łatwiej. O gehennie odwyków. O niekończącym się strachu, ciągłej kontroli. Niedopasowaniu i odrzuceniu. To reportaż, który otwiera oczy na świat naszych dzieci, o którym często nie mamy pojęcia. Dla niektórych z nich świat bez narkotyków po prostu nie jest fajny. Nieliczni wracają z tej podróży.
Andrew Pettegree
Książka na wojnie. Czytanie w ogniu walki
tłum. Agnieszka Nowak-Młynikowska
Wydawnictwo Smak Słowa
premiera: 26.05.2025
O książkach i o wojnie zazwyczaj nie mówimy jednym tchem. Te pierwsze bowiem należą do najwspanialszych wynalazków ludzkości, te drugie do tych najbardziej przerażających. Tymczasem Andrew Pettegree znawca europejskiej reformacji, historyk książki, mediów i przemian, jakim ulegały przez dekady i stulecia dowodzi, że oba zjawiska są ze sobą ściśle powiązane. W Książce na wojnie poddaje głębokiej analizie rozmaite role odgrywane przez książki w konfliktach zbrojnych na całym świecie.
Winston Churchill korzystał z przewodnika turystycznego, gdy planował kampanię norweską, osamotnione rodziny szukały pociechy w bibliotekach, kiedy ich bliscy walczyli w okopach, a w czasie zimnej wojny obie strony używały książek, aby rozpowszechniać swoje wizje świata. Jako źródło pociechy bądź praktycznych wskazówek, krytycznej analizy albo propagandy książki kształtowały współczesną historię militarną, na dobre i na złe.
Książka na wojnie, łącząc wnikliwą analizę i znakomite pisarstwo, wyjaśnia potężną moc (i niejednoznaczną rolę) słowa pisanego na wojnie.
Peter Pomerantsev
Propagandysta, który przechytrzył Hitlera
tłum. Aleksandra Paszkowska
Wydawnictwo Krytyki Politycznej
premiera: 14.05.2025
Jeden z najważniejszych na świecie specjalistów od dezinformacji napisał brawurową biografię buntowniczego propagandysty II wojny światowej Seftona Delmera.
Delmer, utalentowany dziennikarz, mieszkający wcześniej w Niemczech, uruchomił w Wielkiej Brytanii eksperymentalną stację radiową GS1, która nadawała w III Rzeszy. Zamiast kierować poważne odezwy, tworzył on groteskowe i kabaretowe audycje, uważając, że właściwą odpowiedzią na propagandę Goebbelsa jest… więcej Goebbelsa. Jego celem było podkopanie nazizmu od wewnątrz, poprzez odwrócenie zwykłych obywateli od nazistowskich zwierzchników. Książka Pomerantseva to nie tylko biografia człowieka, który próbował oszukać Hitlera, ale i analiza narzędzi do współczesnej walki informacyjnej z tyranami i dyktatorami.
Hannah Ritchie
To nie koniec świata. Jak możemy ochronić Ziemię dla siebie i przyszłych pokoleń
tłum. Karol Kasprowicz
Wydawnictwo Prześwity
premiera: 9.05.2025
Słyszymy, że nadciąga katastrofa klimatyczna. Jesteśmy bombardowani wiadomościami o tym, że ziemia nie wyda plonów, ryby znikną z oceanów, a nasze dzieci czeka przerażająca przyszłość.
Analityczka danych Hannah Ritichie daje nam wszystkim nadzieję. Zachęca, abyśmy spojrzeli na problemy związane ze środowiskiem z szerszej perspektywy. Dane pokazują, że możemy być na dobrej drodze, aby po raz pierwszy w historii przyczynić się do zrównoważonego rozwoju planety Ziemi.
Czy wiecie, że:
- odnotowano spadek emisji dwutlenku węgla w przeliczeniu na osobę,
- największy współczynnik wylesiania przypadał na lata 80. ubiegłego wieku,
- oddychamy czystszym powietrzem niż setki lat temu,
- więcej ludzi ginęło w wyniku katastrof naturalnych sto lat temu niż obecnie?
Wyniki najnowszych badań zmienią wasz pogląd na wszystko, co do tej pory wiedzieliście o środowisku. Ta oparta na nich książka pozwala zrozumieć podłoże współczesnego kryzysu i pomaga wprowadzić zmiany. Wskazuje palące problemy, na których należy się skupić, aby Ziemia, którą po sobie zostawimy przyszłym pokoleniom, była w dobrym, zrównoważonym stanie.
Wyzwania są ogromne, ale nie jesteśmy na straconej pozycji. Możemy stworzyć lepszą przyszłość.
Przemysław Semczuk
Nieuchwytni. Odtajnione dokumenty, niewyjaśnione śledztwa PRL
Wydawnictwo Świat Książki
premiera: 21.05.2025
Przemysław Semczuk, autor między innymi bestsellerowego Wampira z Zagłębia, za którego zdobył Kryształową Kartę Polskiego Reportażu (2017), powraca w trzymającej w napięciu historii
Na warszawskich ulicach rozgrywają się sceny niczym z amerykańskich filmów gangsterskich. Bandyci strzelają bez ostrzeżenia. Rabują utarg ze sklepu, napadają na strażników przed pocztą i atakują konwój z utargiem z Centralnego Domu Towarowego.
Bezpieka i milicja podejrzewają, że za „napadami warszawskimi” mogą stać ci sami ludzie, którzy dla okupu porwali Bohdana Piaseckiego, syna wpływowego polityka, przewodniczącego Stowarzyszenia PAX, a przed wojną przywódcy faszystowskiej Falangi.
Wśród tysięcy podejrzanych są ludzie z pierwszych stron gazet, aktorzy, politycy, dziennikarze, a nawet seryjny zabójca kobiet. W końcu na trop bandytów wpada oficer z prowincji. W nagrodę zostaje… wyrzucony z milicji.
Dokumenty odtajnione w 2019 roku przez Główne Archiwum Policji ujawniają nieznane wątki i sensacyjny finał najdłuższego śledztwa kryminalnego w historii PRL.
Ziemowit Szczerek
Końce światów
Wydawnictwo Czarne
premiera: 14.05.2025
Światy mogą się kończyć na różne sposoby. Czasem stary świat przegrywa z modernizacją, szutrowe drogi kapitulują przed asfaltem, a dawne zwyczaje zmiata globalizacja. I nie zawsze jest to złe. Bywa, że Wschód pakuje manatki i rusza na Zachód, ale sił starcza mu tylko na połowę drogi. Albo ludzie odchodzą w poszukiwaniu lepszego losu, za nimi zostają puste miasta i martwe domy. A czasem odwrotnie – boimy się, że koniec świata nadciągnie wraz z tłumami uciekinierów przekraczających nasze granice. Albo kiedy atakuje wirus: nie ochronią nas wtedy celnicy ani opuszczone szlabany. Koniec świata może nadjechać wraz z kolumną czołgów, ogłosić się alarmem przeciwlotniczym. Albo nadejść, kiedy Słowianin zacznie się zastanawiać, czy przypadkiem nie jest Niemcem. To też koniec świata, chociaż w innym sensie.
Ziemowit Szczerek wędruje po obrzeżach naszego świata, od Gruzji, Armenii i Górskiego Karabachu, przez Bułgarię, Grecję, Serbię, Chorwację, Czechy i Słowację, po Ukrainę. I patrzy, jak wszystko się zmienia. A tam, gdzie koniec, zawsze jest też początek.
Kelly Weinersmith, Zach Weinersmith
Miasto na Marsie. Czy możemy skolonizować kosmos, czy powinniśmy to robić i czy naprawdę mamy to dobrze przemyślane?
tłum. Dorota Konowrocka-Sawa
Wydawnictwo Insignis
premiera: 21.05.2025
Ziemia wcale nie ma się dobrze. Obietnica rozpoczęcia życia od nowa gdzieś daleko, daleko stąd – tam gdzie ma zmian klimatycznych, wojny ani Twittera – kusi, a zasiedlenie jakiejś innej planety w końcu wydaje się być w naszym zasięgu. Czy aby na pewno? Autorzy bestsellera Jakoś wkrótce – Kelly i Zach Weinersmithowie – postanowili stworzyć nieodzowny przewodnik po naszej wspaniałej przyszłości kosmicznych osadników, choć… po latach intensywnego researchu i wywiadów z czołowymi naukowcami, inżynierami i ekspertami prawnymi w dziedzinie kosmosu wcale nie są pewni, czy ta przyszłość rzeczywiście będzie wspaniała. Technologia kosmiczna i biznes z nią związany rozwijają się bardzo szybko, ale brakuje nam dogłębnej wiedzy, byśmy mogli spokojnie myśleć o posiadaniu kosmicznych dzieci, budowaniu kosmicznych farm i tworzeniu kosmicznych narodów tak, by nie wywołać konfliktu na naszej macierzystej planecie. Podczas gdy świat prze ku ludzkiej ekspansji w kosmosie, książka Miasto na Marsie odpowiada na pytanie, czy marzenie o nowych światach nie obróci się w koszmar, zarówno dla osadników, jak i ludzi, których pozostaną na Ziemi.
Dogłębna wiedza naukowa autorów i ich wyjątkowe poczucie humoru – w tym rysunki Zacha, uwielbianego twórcy pasków komiksowych Saturday Morning Breakfast Cereal – sprawiają , że próba odpowiedzi na najistotniejsze pytania, stojące przed ludzkością: czy i jak stać się gatunkiem wieloplanetarnym – staje się niesamowicie wciągającą lekturą.
Olivier Wieviorka
Totalna historia II wojny światowej
tłum. Artur Foryt, Katarzyna Losson, Janusz Pultyn
Wydawnictwo Poznańskie
premiera: 7.05.2025
Totalna opowieść o globalnym konflikcie.
Wciąż żyjemy w świecie, który stworzyła. Druga wojna światowa była największą z dotychczasowych, konfliktem prawdziwie powszechnym w swojej skali. Nowe było też jej okrucieństwo: życie straciło od 60 do 75 milionów ludzi, pierwszy raz w historii więcej cywilów niż żołnierzy. Amerykański pisarz Kurt Vonnegut – jeniec wojenny w Dreźnie – nazwał ją „próbą samobójczą ludzkości”. Rany, które otworzyła tamta wojna, jeszcze się nie zabliźniły, mimo że wybuchła prawie sto lat temu.
Jak w jednej opowieści zawrzeć wydarzenia na wszystkich frontach, od Europy po Azję, od Afryki Północnej po Bliski Wschód? Olivier Wieviorka, wybitny historyk, podjął się tego wyzwania i stworzył dzieło, które już teraz uznawane jest za klasyczne. Jego książka to nie tylko synteza światowego konfliktu, ale także mistrzowska opowieść o ludziach i ich decyzjach, pokazująca jednocześnie, w jakim stopniu o przebiegu wojny zadecydował przypadek i nieokiełznana dynamika zdarzeń, która raz uruchomiona, stała się niemożliwa do zatrzymania. To efekt czterdziestu lat badań i blisko dziesięciu lat pisania. Prawdziwe arcydzieło nowoczesnego opowiadania o historii.
Hubert Wolf
Konklawe. Między polityką a rytuałem
tłum. Piotr Napiwodzki, Elżbieta Ptaszyńska-Sadowska
Wydawnictwo WAM
premiera: 21.05.2025
Żadne wydarzenie na świecie nie wzbudza takiego zainteresowania, jak wybór nowego papieża – konklawe rozpala wyobraźnię i fascynuje. Za murami Kaplicy Sykstyńskiej rozgrywa się rozdarty między ambicją a świętością dramat, który wyłoni nowego duchowego przywódcę ponad miliarda ludzi.
Dlaczego przebieg konklawe musi otaczać tak ścisła tajemnica?
Co tak naprawdę dzieje się, gdy za kardynałami zamykają się drzwi?
I co konklawe ma wspólnego z Bożym Narodzeniem?
Hubert Wolf – historyk Kościoła i znawca dziejów Watykanu – odpowiada na najczęściej zadawane pytania dotyczące konklawe. Dlaczego kardynałów trzeba zamknąć na klucz i izolować od całego świata? Kto może zostać wybranym na papieża i na ile jest to sprawa Ducha Świętego? Jak właściwie doszło do tego, że co kilkanaście lat cały świat z zapartym tchem wypatruje białego dymu nad kominem Kaplicy Sykstyńskiej?
Autor szuka odpowiedzi w barwnej historii papiestwa. Zabiera czytelników na „synod trupi”, gdy papież Stefan VI kazał wykopać z grobu ciało swojego poprzednika, aby go osądzić. Opowiada o tym, jak przez ponad trzy lata kardynałowie nie byli w stanie wybrać następcy Klemensa IV. Pokazuje, jak zasady wyboru swoich następców zmienili Jan Paweł II i Benedykt XVI.
Konklawe to fascynująca opowieść o jedynym rytuale, który łączy politykę, historię i świętość.
Marta Wroniszewska
Matka bez wyboru. O kobietach, które opuściły swoje dzieci
Wydawnictwo Czarne
premiera: 7.05.2025
Matki, które opuszczają swoje dzieci, to temat tabu. Takie kobiety zostają natychmiast osądzone – jako wyrodne, zimne, egoistyczne. Rzadko przyjmujemy do wiadomości, że ta dramatyczna decyzja może nie być tylko indywidualnym wyborem, lecz wypadkową różnych społecznych okoliczności i oczekiwań.
Reportaż Marty Wroniszewskiej nie opowiada więc o „złych kobietach”. To przede wszystkim opowieść o rodzinie, której nie udało się przetrwać. O partnerstwie, które nie działa. O wypaleniu rodzicielskim, które dopada coraz więcej osób. To także historie tych, którzy zostali: dzieci próbujących zrozumieć własne matki, ojców nieprzygotowanych do przejęcia ich roli czy babć zmuszonych do tego, by nagle zastąpić oboje rodziców.
Zofia Zaleska
Zaniechanie
Wydawnictwo Karakter
premiera: 15.05.2025
Co łączy wszystkich, tak przecież różnych bohaterów tej książki? Skąd bierze się ich odmowa działania albo świadome i ostentacyjne lenistwo, marnotrawienie czasu i talentu, praktykowanie milczenia i porażki? W kulturze zachodniej to aktywność jest wartościowana pozytywnie, niemoc zaś utożsamiana z chorobą. Do tego, kto odmawia działania, podchodzi się z podejrzliwością. Jednak w świecie wojen i dramatycznych nierówności, który jest jednocześnie światem nadmiaru i zwątpienia, kategoria zaniechania staje się inspirująca, może być też szansą na ocalenie wolności i godności.
Autorka tworzy subiektywny katalog zaniechań. Na kartach książki pojawiają się między innymi: Arthur Rimbaud, J.D. Salinger, Franc Fiszer, bohaterki prozy Eleny Ferrante, Roland Barthes i anonimowe kobiety do wszystkiego, Ralph Ellison, dzieci dotknięte syndromem rezygnacji, alternatywni artyści Kultury Zrzuty. Przyglądanie się ich motywacjom jest okazją do namysłu nad stanem współczesnej kultury i strategiami twórców w czasach, które żądają od nas spazmatycznej aktywności.
Inne artykuły
Premiery #nonfiction KWIECIEŃ 2025
